Επιμέλεια: Λιάνα Μαλανδρενιώτη
lianam@otenet.gr
«Ο βιολιστής στη στέγη»«Ο βιολιστής στη στέγη» ήταν το πρώτο μιούζικαλ στην ιστορία του Μπροντγουέι που ξεπέρασε τις 3000 συνεχείς παραστάσεις. Τη μουσική έχει συνθέσει ο Jerry Bock, τους στίχους ο Sheldon Harnick και το κείμενο ο Joseph Stein, βασισμένο σε ιστορίες του συγγραφέα Sholem Aleichem (1859-1916). Το μιούζικαλ απέσπασε 9 βραβεία Τόνι από 10 υποψηφιότητες, μεταξύ των οποίων της σκηνοθεσίας και της χορογραφίας του σπουδαίου Jerome Robbins. Το 1971 ο Βιολιστής έγινε ταινία και κέρδισε οκτώ υποψηφιότητες Όσκαρ, με πρωταγωνιστή τον Chaim Topol, αντί για τον Zero Mostel που το είχε κάνει επιτυχία στο Μπροντγουέι.
Πρόκειται για την ιστορία του φιλόσοφου - γαλατά Τεβιέ με τις πέντε κόρες. Τον καμβά του μιούζικαλ, πλέκουν η λαχτάρα για τη ζωή, η αγάπη για την οικογένεια και τους συγχωριανούς, ο ξεριζωμός και η μετανάστευση, η πίστη στις παραδόσεις και η αναπόφευκτη σύγκρουση ανάμεσα στην παράδοση και την αλλαγή, με μερικά από τα πιο γνωστά τραγούδια των τελευταίων 50 χρόνων: «If I Were a Rich Man», «Sunrise, Sunset», «Tradition», «Matchmaker» αλλά και αξεπέραστες χορογραφίες που έχουν αφήσει εποχή, όπως ο απολαυστικός «Χορός των μπουκαλιών».
Στον κεντρικό ρόλο του Τεβιέ ο Γρηγόρης Βαλτινός, ο οποίος μ’ αυτή την αφορμή, επιστρέφει σ’ έναν από τους πιο αγαπητούς ρόλους της πλούσιας διαδρομής του, καθώς τον ερμήνευσε για πρώτη φορά το 1997. Στην παράσταση εκτός από τον σκηνοθέτη Rob Ruggiero, τη χορογραφία του Jerome Robbins αναπαράγει ο Parker Esse, τη μουσική διδασκαλία και διεύθυνση της 20μελούς ζωντανής ορχήστρας έχει αναλάβει ο Αλέξιος Πρίφτης και τα σκηνικά και τα κοστούμια ο Γιώργος Πάτσας. Απόδοση κειμένου: Πάνος Αμαραντίδης. Απόδοση στίχων: Γεράσιμος Ευαγγελάτος. Μαζί με τον Γρηγόρη Βαλτινό, η Ρένια Λουϊζίδου, ο Μέμος Μπεγνής, ο Μιχάλης Μαρίνος, η Ιωάννα Τριανταφυλλίδου, η Μαριάννα Πολυχρονίδη, ο Ιβάν Σβιτάιλο και 30 ακόμη ηθοποιοί και χορευτές.
Από 17 Απριλίου κάθε Τετάρτη και Κυριακή, στις 7.30μ.μ., Πέμπτη και Παρασκευή, στις 8.30μ.μ., Σάββατο, στις 5 και τις 9μ.μ., στο Θέατρο Badminton. Τιμές εισιτηρίων: 45, 35, 25, 15, σπουδαστικό 10 ευρώ.
Βέρα Βασιλείου - Πέτσα
«Βορεινό παράθυρο»
Εκδόσεις ΜετρονόμοςΗ συλλογή τραγουδιών «Βορεινό παράθυρο» της Βέρας Βασιλείου είναι η επιτομή του λεγόμενου «έντεχνου», ένας όρος που έχει δεινοπαθήσει αρκετά τα τελευταία χρόνια στην προσπάθεια περιγραφής του αμιγώς ελληνικού τραγουδιού. Με το «Βορεινό παράθυρο» για την ακρίβεια προσδιορίζεται η σχέση όλων μας με ένα «έντεχνο» εμφανώς αναβαθμισμένο, λαϊκό και λυρικό μαζί και βαθιά ποιητικό. Ούτως ή άλλως η νέα τάση, ελέω κρίσης και καταρράκωσης της δισκογραφίας, θέλει τα CD να κυκλοφορούν ένθετα σε κάποια βιβλία, πόσω μάλλον όταν ο εκάστοτε στιχουργός τυχαίνει να είναι και αληθινός ποιητής, σαν τη Βέρα Βασιλείου.
Πολλοί και σημαντικοί οι δημιουργοί που έδωσαν πνοή ακουστική στην εργασία της ποιήτριας. Ωστόσο, το CD ανοίγει με ένα τραγούδι σε μουσική Λίνου Κόκοτου και ερμηνεία Πάνου Μπούσαλη. Μεγάλη τιμή, τόσο για την Βέρα Βασιλείου και τον εκδότη Θανάση Συλιβό, όσο και για τον ερμηνευτή Πάνο Μπούσαλη, που το «Βορεινό παράθυρο» σηματοδοτεί την επιστροφή του συνθέτη Λίνου Κόκοτου στην ελληνική δισκογραφία. Στο «Βορεινό παράθυρο» ο Κόκοτος υπογράφει τη μουσική σε πέντε τραγούδια, ενδεικτικά όλα του λυρισμού του, που διατηρείται αναλλοίωτος εδώ και τόσες δεκαετίες: Η εναρκτήρια «Αναχώρηση» με τον Μπούσαλη είναι μία λαϊκότροπη μπαλάντα με την ενορχήστρωση του Μανώλη Ανδρουλιδάκη να προσεγγίζει την εγγύς Ανατολή. Ακούστε το προσεχτικά και θα συνειδητοποιήσετε πόσο επιτυχημένα μελοποίησε ο βετεράνος συνθέτης τον ποιητικό λόγο της Βασιλείου - η πρόταση «Αγαπώ τις θάλασσες χωρίς λιμάνι» δίνει την εκκίνηση για μια μουσική που παραπέμπει σε αφήγηση χωρίς την τραγουδιστική σύμβαση «κουπλέ-ρεφρέν».
Στο δεύτερο κομμάτι, την «Κραυγή», με ερμηνευτή επίσης τον Πάνο Μπούσαλη, έχουμε μία πιο ρυθμική μπαλάντα με το προσόν των ραδιοφωνικών ακροάσεων. Αυτή τη φορά, η ενορχήστρωση του Ανδρουλιδάκη έδωσε στο κομμάτι έναν ήχο που κλείνει το μάτι στους γάλλους μινιμαλιστές δημιουργούς -όσο κι αν ακουστεί «κάπως» αυτό τώρα, έτσι θα ενορχήστρωνε και ο Rene Aubry μία σύνθεση του Βασίλη Τσιτσάνη! Στον «Καθρέφτη» του Κόκοτου, που τραγούδησε, αλλά και ενορχήστρωσε ο Πάνος Μπούσαλης, η κρητική παράδοση συναντά τον ζεϊμπέκικο ρυθμό: «Ποιο ναυάγιο της ψυχής σου εκεί μέσα κρύβεται» λένε οι στίχοι και η μελοποίηση του Κόκοτου ακούγεται σαν απόηχος χορικού αρχαίας τραγωδίας. Στον «Μισεμό», πάλι με την ερμηνεία του Μπούσαλη και την ενορχήστρωση του Ανδρουλιδάκη, φανερώνεται η επαφή του Κόκοτου με το σημερινό «έντεχνο» τραγούδι -είναι μία λαϊκότροπη μπαλάντα που θα μπορούσε να ανήκει στους Χαΐνηδες ή στον Σωκράτη Μάλαμα. Η «ξενιτιά - μαντίλι λερωμένο απ’ της πατρίδας το λυγμό», όπως λέει η ποιήτρια, παρουσιάζεται σαν ένα ανθρώπινο άλγος βουβό ή αθόρυβο και αργόσυρτο. Προς το τέλος, μάλιστα, μετατρέπεται σε ένα απόλυτα δημοτικοφανές τραγούδι με το κλαρίνο να κεντάει κανονικά. Όσο για την «Αλμύρα από νοτιά», το έκτο και τελευταίο τραγούδι του Λίνου Κόκοτου που κλείνει το CD, ο συνθέτης μας ταξιδεύει στη χρυσή εποχή του Νέου Κύματος που, αντί να ξεχνάμε κι εμείς και οι νεότεροι, όλο και περισσότερο την αναπολούμε με νοσταλγία. Ένα από τα ομορφότερα τραγούδια του Βορεινού παράθυρου, κατά τη γνώμη μου, με τη ζεστή και υγρή φωνή της Λιζέτας Καλημέρη.
Άλλη μεγάλη στιγμή του CD είναι σαφώς το ομότιτλο τραγούδι της ποιητικής συλλογής της Βασιλείου, μία μελαγχολική μπαλάντα με έγχορδα, μαντολίνο και φυσαρμόνικα για την τεράστια φωνή της Νένας Βενετσάνου. Επίσης, ένα κομμάτι με το χάρισμα των ραδιοφωνικών μεταδόσεων, που σηματοδότησε την καλλιτεχνική επανένωση του Τερζή με τη Βενετσάνου, τριάντα τόσα χρόνια μετά τη συνεργασία τους στα «Κορίτσια της Κυριακής» και στο σάουντρακ της ταινίας «Ο ψύλλος» του Δημήτρη Σπύρου. Στο επόμενο κομμάτι σε μουσική Μιχάλη Τερζή, «Για μια γυναίκα θάλασσα» λέγεται, ο Παντελής Θαλασσινός αποδίδει μία λαϊκότροπη μπαλάντα με σαντούρι, έγχορδα, αλλά και σαββοπουλικά -κατά την άποψη μου- κιθαριστικά ακόρντα. Υπέροχο! Στη «Γλώσσα των πουλιών», πάλι με την ερμηνεία του Θαλασσινού, έχουμε το πιο καθαρόαιμο λαϊκό τραγούδι του CD. Ένα ζεϊμπέκικο απ’ αυτά τα ζεϊμπέκικα που φτιάχνονται για να χορεύονται και όχι απλά για να ακούγονται. Το ακούς και σκέφτεσαι πόσο ανάγκη έχει σήμερα ο συγκεκριμένος ελληνικός ρυθμός από συνθέτες και στιχουργούς με μιαν ευρύτερη παιδεία και με ποιητικές καταβολές.
Από ένα κομμάτι υπογράφουν συνθετικά και οι νεότεροι δημιουργοί της παρέας, ο συνθέτης και πιανίστας Νεοκλής Νεοφυτίδης και ο τραγουδοποιός - ερμηνευτής Πάνος Μπούσαλης. Στο τραγούδι «Μόνο» που έγραψε, τραγούδησε και ενορχήστρωσε ο Νεοκλής Νεοφυτίδης, η όμορφη μελωδία με βάση το πιάνο οδηγεί σε ένα ρεφρέν που εκτινάσσεται κανονικά, αγκαλιάζοντας το στίχο της Βασιλείου: «Τώρα γνωρίζω, η γνήσια έλξη δεν έχει επιλογή». Τέλος, το «Ακούω το βλέμμα σου» που έγραψε και τραγούδησε ο Μπούσαλης σε ενορχήστρωση του Νεοφυτίδη, είναι ακόμη μία όμορφη μπαλάντα με την πλέον χατζιδακική αισθητική στο σύνολο του δίσκου.
Συνοπτικά, το «Βορεινό παράθυρο» είναι ένας κύκλος τραγουδιών προορισμένων να μας αποκαλυφθούν και να μας αποκαλύψουν. Θεωρώ σχεδόν ιερό το χώρο απ’ τον οποίο προκύπτουν τραγούδια με ποιητικές ιδέες σε μουσικό και στιχουργικό επίπεδο. Τα τραγούδια της Βέρας Βασιλείου, του Λίνου Κόκοτου, του Μιχάλη Τερζή, του Νεοκλή Νεοφυτίδη και του Πάνου Μπούσαλη, οι φωνές επίσης της Νένας Βενετσάνου, του Παντελή Θαλασσινού, του Μπούσαλη και του Νεοφυτίδη, είναι στην ουσία το κάλεσμα σε ένα χορό όπου οι υποτιθέμενες ρυθμικές κινήσεις του ισοδυναμούν εδώ με εσωτερικές δονήσεις όλο συναίσθημα και συγκίνηση. Κάθε φορά που νιώθουμε την ανάγκη να τραγουδήσουμε ή να έρθουμε σε επαφή, όπως θα σχολίαζε και ο Μάνος Χατζιδάκις, με έναν Μύθο Κοινό.
Αντώνης Μποσκοΐτης