Του Γιώργου ΑγγελόπουλουΠαρουσιάστηκε πρόσφατα στο διαδίκτυο μια γραφιστική αναπαράσταση που υποτίθεται ότι αναφέρεται στην εξέλιξη του Έλληνα Ανθρώπου από την εποχή της αρχαιότητας και μέχρι σήμερα. Το γραφιστικό προσομοιάζει σε εικόνες βιβλίων βιολογίας που συνήθως παρουσιάζουν την κλίμακα εξέλιξης του ανθρώπινου είδους από τον homo habilis, georgicus, ergaster κλπ. και μέχρι τον homo sapiens της εποχής μας. Ας προσπεράσουμε το γεγονός ότι η σύγχρονη βιολογική ανθρωπολογία δεν αποδέχεται πλέον την γραμμική εξέλιξη του ανθρώπου ως είδους του ζωικού βασιλείου. Ας μείνουμε στην ιδέα της εξέλιξης που παρουσιάζει το γραφιστικό και στη σύνδεσή της με περιόδους της πολιτικής στον τόπο μας.
Η εξέλιξη του Έλληνα ανθρώπουΗ πρώτη αξιοσημείωτη διαφορά του εν λόγω γραφιστικού από αναπαραστάσεις της θεωρίας της εξέλιξης συνίσταται στην αντιστροφή της εξελικτικής κλίμακας. Ο Έλληνας άνθρωπος κατηγοριοποιείται σε έξι φάσεις υπανάπτυξης με ενδιάμεσα αναπτυξιακά σκαμπανεβάσματα. Το απόγειο της ανάπτυξης του τοποθετείται στο μακρινό παρελθόν («Αρχαίος Έλλην») και ως χαμηλότερο σημείο της αναπτυξιακής του πορείας βρίσκεται στο παρόν («Χόμο συριζαίους»). Οι μόνες δύο εξαιρέσεις μιας κάποιας προσπάθειας επιστροφής στην ένδοξη αφετηρία της ανάπτυξης μας αποτελούν το στάδιο αμέσως μετά την υπέρβαση του «Οθωμανέλληνα» (υποθέτουμε ότι αναφέρεται στην περίοδο της επανάστασης του 1821) και το στάδιο του «Έλλην 2012 – 2014». Σε περίπτωση που δεν θυμόμαστε, η αναπτυξιακή μας ανάταση 2012 – 2014 συμπίπτει απόλυτα με την περίοδο πρωθυπουργίας του Α. Σαμαρά. Τα πολιτικά μηνύματα της εν λόγω κλίμακας εξέλιξης του Έλληνα ανθρώπου είναι παραπάνω από ξεκάθαρα και ως τέτοια δεν χρήζουν σχολιασμού. Το πλέον σημαντικό κατά τη γνώμη μου στην υποτιθέμενη αναπαράσταση της εξέλιξης του Έλληνα ανθρώπου είναι η πέρα από κάθε αμφιβολία ταύτιση του «Χόμο συριζαίους» με πίθηκο.
ΧιούμορO βιολογισμός που χτίζεται ως επιχείρημα στην κλίμακα εξέλιξης του Έλληνα ανθρώπου δεν είναι μεμονωμένο φαινόμενο. Μέσα στις γιορτές των Χριστουγέννων κυκλοφόρησε ευρύτατα στο Twitter η φωτογραφία του πρωθυπουργού, του υπουργού Παιδείας και της υφυπουργού Μακεδονίας - Θράκης σε παρέα παιδιών με σύνδρομο Down και σχόλιο «Ο Τσίπρας με τη νεολαία ΣΥΡΙΖΑ». To σχόλιο θα μπορούσε να εκληφθεί ως θετικό από την πλευρά μιας λογικής που υποστηρίζει τη συμπερίληψη όλων των νέων αυτής της χώρας σε πολιτικές οργανώσεις. Ο αποστολέας όμως του μηνύματος στο Τwitter είχε σαφέστατα υποτιμητικά συμφραζόμενα, γεγονός που φάνηκε τόσο από τη διαγραφή του αρχικού μηνύματος αλλά και από την απάντηση που έδωσε στα κριτικά σχόλια («Συγνωμη συριζαιοι που αποδομηθηκε η επικοινωνιακη σας φαμφαρα»). Όπως και στην αναπαράσταση της εξέλιξης του Έλληνα ανθρώπου, αυτό που δηλώνεται είναι μια υποτιθέμενη βιολογική δυσλειτουργία. Το συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι οι «συριζαίοι» δεν συνιστούν ένα πολιτικό αντίπαλο αλλά μια υποδεέστερη βιολογική κατηγορία. Ο βιολογισμός περνάει από τον χώρο του εθνικιστικού φολκλόρ («όταν εμείς χτίζαμε την Ακρόπολη, εσείς μαζεύατε βελανίδια στα δένδρα») και νομιμοποιείται ως πολιτικό χιούμορ. Εκεί όμως είναι και το πρόβλημα: το χιούμορ αυτό αφαιρεί από τον πολιτικά διαφωνούντα την ιδιότητά του ως ισότιμου ανθρώπου – πολίτη. Από το σημείο αυτό και μετά έχουμε ήδη εισέλθει στη γκρίζα ζώνη υποδοχής του φασισμού. Ενός φασισμού που είναι εξαιρετικά επικίνδυνος διότι δεν έρχεται απλά και μόνο ως παρακολούθημα των ναζιστικών ταγμάτων εφόδου της Χρυσής Αυγής. Η επικινδυνότητά του εντοπίζεται κυρίως υφέρπουσα στο χιούμορ της απαστράπτουσας χλιδής των «Μένουμε Ευρώπη»…
*Ο Γιώργος Αγγελόπουλος διδάσκει στη Φιλοσοφική Σχολή του Α.Π.Θ.