Του Δημήτρη ΠαλαιολογόπουλουΤη Δευτέρα 4 του Φλεβάρη, κηδεύτηκε στο νεκροταφείο του Παλαιού Φαλήρου ένας ακόμα αγωνιστής, ένας από τους τελευταίους εκείνης της φοβερής δρακογενιάς των αγωνιστών της Εθνικής μας Αντίστασης. Ήταν ο Στέλιος Ζαμάνος. Έφυγε στα 98 του χρόνια ολοκληρώνοντας μια υπέροχη ιστορία αγώνων που την ξεκίνησε από τα νεανικά του χρόνια.
Γέννημα και θρέμμα του Παλαιού Φαλήρου, με απώτερη καταγωγή της οικογένειας από το νησί της Ίου των Κυκλάδων, έζησε όλη τη μακρόχρονη ζωή του υπηρετώντας πιστά τα ιδανικά του, τα ιδανικά μας. Όταν ο ξένος κατακτητής πάτησε τα χώματα της πατρίδας μας το 1941 και ιδρύθηκε το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (το ΕΑΜ), ο Στέλιος Ζαμάνος, μαζί με όλα του τ΄ αδέρφια, οργανώθηκε από τους πρώτους στις γραμμές του και μαζί με τη μεγάλη πλειοψηφία των νέων της γειτονιάς του, αλλά κι ολόκληρης της Αθήνας, μπήκε στη γραμμή της μάχης ενάντια στους Γερμανούς, τους Ιταλούς και τους ντόπιους συνεργάτες τους.
Γρήγορα εξελίχθηκε σ’ ένα από τα κεντρικά στελέχη της οργάνωσης της Αθήνας. Αψηφώντας τους κινδύνους και την τρομοκρατία που είχαν σκορπίσει οι κατακτητές, πρωτοστάτησε –μαζί με τα άλλα στελέχη της οργάνωσης– σε όλες τις μεγάλες κινητοποιήσεις του αθηναϊκού λαού.
Οι πρώτες μεγάλες κινητοποιήσεις που ξεκίνησαν στα 1942, ήταν για τη δημιουργία λαϊκών συσσιτίων για να σωθεί ο λαός της Αθήνας από τη φοβερή πείνα που άρχισε να τον θερίζει. Εκεί όλα τα στελέχη του ΕΑΜ και του ΚΚΕ της πρωτεύουσας, και ο Στέλιος ανάμεσά τους, βρίσκονταν στις πρώτες γραμμές.
Άλλη μεγάλη κινητοποίηση του λαού της Αθήνας που πρωτοστατούσαν τα στελέχη του ΕΑΜ, ήταν για να μην δοθεί η Θεσσαλονίκη και η Κεντρική Μακεδονία στους Βούλγαρους, κάτι που είχε γίνει στην Ανατολική Μακεδονία και δύο νομούς (Ξάνθης και Κομοτηνής) της Θράκης.
Τέλος, για να ματαιωθεί η σχεδιαζόμενη επιστράτευση των νέων Ελλήνων και η αποστολή τους στο ανατολικό μέτωπο να πολεμήσουν κατά της (τότε) Σοβιετικής Ένωσης, ή ακόμα να δουλέψουν στα εργοστάσια των Ναζί για την κατασκευή όπλων και πυρομαχικών. Η εισβολή των διαδηλωτών στο υπουργείο Εργασίας και η καταστροφή των φακέλων με τις καταστάσεις όσων θα επιστρατεύονταν, ήταν ένας ακόμα άθλος της Ελληνικής Νεολαίας της ΕΠΟΝ και του ΕΑΜ. Και εκεί ένας από τους πρωτοπόρους ο Στέλιος Ζαμάνος...
Οι αγώνες του δεν σταμάτησαν ποτέΒέβαια για όλα τα παραπάνω το μεταπολεμικό κράτος τον αντάμειψε πλουσιοπάροχα, όπως άλλωστε όλους τους αγωνιστές και τις αγωνίστριες. Τον καταδίκασε σε πολύχρονη φυλάκιση αφού δεν κατάφερε να τον στείλει στο απόσπασμα.
Αλλά και όταν αποφυλακίστηκε, δεν σταμάτησε τους αγώνες. Στέλεχος της ΕΔΑ Αθήνας και υπεύθυνος –αν θυμάμαι καλά– στους Εργαζόμενους της Κοινής Ωφέλειας, αλλά και στους Λογιστές, στάθηκε ένα από τα δραστήρια στελέχη μας.
Είχα την τύχη να τον γνωρίζω από τότε –ήμουν στην οργάνωση «Τύπου και Χάρτου» της Αθήνας– και γνώριζα πολύ καλά πόσο ήταν αφοσιωμένος στο στόχο του, στον αγώνα του. Ύστερα ήρθε η χούντα των Συνταγματαρχών (1967-1974) και η επιβολή της δικτατορίας. Καινούργιοι διωγμοί, καινούργιες φυλακές, καινούργιες εξορίες. Καινούργιες περιπέτειες για το Στέλιο Ζαμάνο και την οικογένειά του.
Με την αποκατάσταση της Δημοκρατίας εντάχθηκε και πάλι στις πρώτες γραμμές των κοινωνικών αγώνων. Πρωταγωνιστές της δημιουργίας του ΑΕΜ (Αντιδικτατορικό Εργατικό Μέτωπο) δίπλα στον Ορέστη Χατζημασιλείου, τον Βασίλη Παπαγιαννόπουλο, τον Νίκο Αθανασάκο και άλλους αγωνιστές του Συνδικαλιστικού Χώρου. Είχα την τύχη και τότε να συνεργαστώ μαζί του και να θαυμάσω για άλλη μια φορά την αξιοσύνη του...
Τις τελευταίες τρεις και παραπάνω δεκαετίες της ζωής του, εκτός των άλλων, ο Στέλιος Ζαμάνος τις αφιέρωσε στον Πανελλαδικό Σύνδεσμο Αγωνιστών Εαμικής Εθνικής Αντίστασης, (στον ΠΣΑΕΕΑ), καθώς και στο Εθνικό Συμβούλιο για τις Γερμανικές Αποζημιώσεις που για χρόνια υπήρξε ταμίας του.
Ο ΠΣΑΕΕΑ οφείλει πολλά στον Στέλιο Ζαμάνο. Στάθηκε, άλλωστε, ένας από τους μακροβιότερους προέδρους μας και τον νοιάζονταν ως την τελευταία στιγμή της ζωής του.
Κανείς δεν θα ξεχάσει την τόσο πολύτιμη συμβολή του.
Καλό σου ταξίδι Στέλιο. Καλό σου ταξίδι αγαπημένε συναγωνιστή και σύντροφε. Θερμά συλλυπητήρια στην Αριστέα, την αγαπημένη σύντροφο της ζωής του και αγωνίστρια της Εθνικής μας Αντίστασης, στην Σόνια και την Εύη, τις αγαπημένες σου κόρες, στον Στηβ το γαμπρό σου, και στην Στέλλα, την αγαπημένη σου εγγονή που τόσο σε θαύμαζε.
Όλοι εμείς που είχαμε την τύχη ν’ αγωνιστούμε μαζί σου, δεν θα σε ξεχάσουμε ποτέ..
Αιώνια η μνήμη σου.