Του Στράτου ΚερσανίδηΧωρίς απονομή βραβείων, για πρώτη φορά στα 34 του χρόνια, ολοκληρώθηκε την περασμένη Κυριακή το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Κωνσταντινούπολης. Κι αυτό επειδή οι τούρκοι κινηματογραφιστές αποφάσισαν να αποσύρουν τις ταινίες τους ως ένδειξη διαμαρτυρίας για την ωμή παρέμβαση της λογοκρισίας, η οποία απαγόρευσε την προβολή ενός ντοκιμαντέρ για τους Κούρδους αντάρτες.
Η αντίδραση μεταφέρεται τώρα στην Άγκυρα, στο 26ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου που ξεκίνησε την περασμένη Πέμπτη στην τουρκική πρωτεύουσα και θα διαρκέσει ως τις 3 Μαΐου. Ήδη 7 ταινίες από τις 11 του διαγωνιστικού τμήματος έχουν αποσυρθεί από τους δημιουργούς τους δίνοντας έτσι συνέχεια στη σύγκρουση ανάμεσα στον κινηματογραφικό κόσμο και το υπουργείο Πολιτισμού.
Πάντως, όσοι ξένοι δημοσιογράφοι βρεθήκαμε τις μέρες αυτές στο Φεστιβάλ της Κωνσταντινούπολης είδαμε από κοντά τις μεγάλες αντιφάσεις της τουρκικής κοινωνίας, τα δύσκολα βήματα εκδημοκρατισμού της χώρας και την όλο και εντεινόμενη σκλήρυνση του καθεστώτος Ερντογάν.
Σε δήλωσή του, ο υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού, Ομέρ Τσελίκ υποστήριξε πως η ταινία απαγορεύτηκε «επειδή προωθεί την τρομοκρατία»!
Όπως γράψαμε την περασμένη Κυριακή, «πέτρα του σκανδάλου» ήταν το ντοκιμαντέρ «Βοράς» (Bakur) των Τσαγιάν Ντεμιρέλ και Ερτουγρούλ Μαβίογλου, το οποίο έχει για πρωταγωνιστές τους Κούρδους αντάρτες. Ένα θέμα το οποίο αποτελεί καυτή πατάτα για την τουρκική κυβέρνηση αλλά και αγκάθι για την τουρκική κοινωνία. Η ταινία μπορεί να μην προβλήθηκε ποτέ στο φεστιβάλ, αλλά έγινε μια ειδική προβολή για τους δημοσιογράφους σε αίθουσα του τμήματος κινηματογράφου στο Πανεπιστήμιο του Βοσπόρου. Έτσι είχαμε την ευκαιρία να διαπιστώσουμε ιδίοις όμμασι τα όσα ακούγαμε και διαβάζαμε τις προηγούμενες μέρες.
Αυτό που μπορώ να πως με βεβαιότητα είναι πως πρόκειται για μια θαυμάσια δουλειά. Έχοντας να διαπραγματευτούν ένα πολύ δύσκολο θέμα, οι δημιουργοί της ταινίας καταφέρνουν να «εισχωρήσουν» στην καθημερινότητα των ανταρτών με τρόπο διακριτικό. Οι πληροφορίες που παίρνουμε είναι πολύ σημαντικές. Μαθαίνουμε για το πώς περνούν τις μέρες τους, πώς εκπαιδεύονται, πώς διασκεδάζουν, πώς κάποιοι αποχωρούν όταν φτάσει η ώρα. Μαθαίνουμε ακόμη για την απόλυτη ισοτιμία μεταξύ ανδρών και γυναικών και για την ύπαρξη επιχειρησιακών ομάδων που αποτελούνται αποκλειστικά από γυναίκες. Μέσα σε μιάμιση ώρα αντλείται πλήθος πληροφοριών και ταυτόχρονα η σκηνοθεσία είναι απόλυτα ισορροπημένη, κρατά σωστούς κινηματογραφικούς ρυθμούς, δεν κουράζει, αντίθετα ανανεώνει διαρκώς το ενδιαφέρον των θεατών.
Μετά από την προβολή έγινε μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση με τους συντελεστές της ταινίας οι οποίοι απάντησαν σε ερωτήσεις και μας έδωσαν επιπλέον πληροφορίες για τα γυρίσματα. Έτσι μάθαμε πως η τουρκική κυβέρνηση είχε δώσει αρχικά τη συγκατάθεσή της. Πως τα γυρίσματα έγιναν το καλοκαίρι και το φθινόπωρο του 2013. Πως οι κούρδοι μαχητές συνεργάστηκαν πολύ καλά. Επίσης η παραγωγός της ταινίας, Αϊσέ Τσετίνμπας, έκανε αναφορά σε μία από τις αντάρτισσες που εμφανίζεται στο ντοκιμαντέρ και μας είπε πως η γυναίκα εκείνη σκοτώθηκε μερικούς μήνες πριν πολεμώντας στο Κομπάνι.
Τελειώνοντας ο Ερτουγρούλ Μαβίογλου, θέλοντας να μας θυμίσει τα όσα υποστήριξε ο υπουργός για την απαγόρευση της ταινίας, μας απηύθυνε αστειευόμενος φυσικά, το ερώτημα: «Τώρα που είδατε την ταινία, νιώθετε πως θέλετε να γίνεται τρομοκράτες;».
Το περασμένο Σάββατο, 18 Απριλίου, κινηματογραφιστές, διανοούμενοι, άνθρωποι της τέχνης, δημοσιογράφοι και δημοκρατικοί πολίτες ένωσαν τις φωνές τους σε μια αρκετά μαζική πορεία, μπροστά στα γραφεία του Φεστιβάλ και τις αίθουσες που γίνονται οι προβολές. Με κεντρικό σύνθημα εναντίον της λογοκρισίας και υπέρ της ελευθερίας στο σινεμά, και κρατώντας πλακάτ με τίτλους ταινιών που έχουν λογοκριθεί στο παρελθόν, οι διαδηλωτές βάδισαν φώναξαν συνθήματα και χειροκροτήθηκαν από τον κόσμο.
Κάποιες ταινίεςΑν και όπως έγραψα ήδη, δεν πραγματοποιήθηκε το διαγωνιστικό τμήμα, κάποιες τουρκικές ταινίες προβλήθηκαν μόνο για ξένους δημοσιογράφους.
Η «Λεμονάδα» (Limonata) του Αλί Ατάι, είναι ένα ρόουντ μούβι, βαλκανικού στιλ, που απλώς, βλέπεται ευχάριστα.
Αντίθετα οι «Πειρατές του χιονιού» (Kar konsalari) του Φαρούκ Χατζιχαβίζογλου, είναι ένα πολύ δυνατό φιλμ, που μας μεταφέρει στα χρόνια της δικτατορίας του Εβρέν, το 1981. Σε μια μικρή πόλη στην περιοχή Καρς, ο βαρύς χειμώνας και η έλλειψη κάρβουνου αναγκάζει μια παρέα παιδιών να αναζητούν το πολύτιμο καύσιμο για να ζεσταθούν οι οικογένειές τους. Όλα αυτά με φόντο τη δικτατορία, τις συλλήψεις και τα βασανιστήρια. Μινιμαλιστικό, σφιχτό, ανθρώπινο και πολύ δυνατό φιλμ με έντονη την πολιτική ματιά.
Τέλος, η «Αποικία» (Koloni), του Γκιουρκάν Κελτέκ, γυρισμένο στην Κύπρο, έχει ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα. Την αναζήτηση ομαδικών τάφων αγνοουμένων και από τις δύο πλευρές, την Ελληνοκυπριακή και την Τουρκοκυπριακή. Ο σκηνοθέτης παρακολουθεί τις έρευνες μιας ανεξάρτητης επιτροπής αναζήτησης αγνοουμένων. Ακόμη ένα τολμηρό ντοκιμαντέρ, με μια άκρως ενδιαφέρουσα αισθητική που πλησιάζει την πειραματική προσέγγιση.
Κατά τα άλλα, η Κωνσταντινούπολη παραμένει όμορφη όσο κι αν ο το τσιμέντο επεκτείνεται σε βάρος αυτού που αποκαλούμε «δημόσιο χώρο».
strakersan@gmail.com
kersanidis.wordpress.com
ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ«Ο χορός της πραγματικότητας» (La Danza De La Realidad) του Αλεχάντρο Χοδοροφσκι: Σε μια μικρή παραλιακή πόλη της Χιλής, στην Τοπκαπίλα, γεννιέται το 1929 ένα αγόρι. Παιδί μιας ξεριζωμένης οικογένειας αρχίζει να ισορροπεί ανάμεσα στη φαντασία και την πραγματικότητα κι έτσι αποφασίζει να ασχοληθεί με το σινεμά.
«Σε επιφυλακή» (Qui Vive) της Μαριάν Ταρντιέ: Ο Σερίφ θέλει να γίνει νοσηλευτής και για να εξοικονομήσει τα προς το ζην εργάζεται ως σεκιουριτάς σε ένα εμπορικό κέντρο. Πηγαίνει καλά στις εξετάσεις, γνωρίζει την Τζένη, και η ζωή του φαίνεται να στρώνει. Όμως μια συμμορία παιδιών τον ενοχλεί διαρκώς στο πολυκατάστημα που εργάζεται. Για να γλυτώσει συμφωνεί με κάποιον γνωστό του για να τον βοηθήσει., με αντάλλαγμα κάποιες πληροφορίες για ένα φορτίο εμπορευμάτων.
«Η δεύτερη αλήθεια» (En Chance Til) της Σουζάνε Μπίερ: Δύο φίλοι αστυνομικοί, ο Αντρέας κι ο Σιμόν, ο πρώτος οικογενειάρχης κι ο δεύτερος χωρισμένος που διασκεδάσει σε ένα στριπτιτζάδικο. Μια έφοδος σε ένα σπίτι τοξικομανών τους φέρνει μπροστά σε ένα τρομερό θέαμα. Ένα μωρό κλειδωμένο σε ντουλάπα μέσα στις ακαθαρσίες.
«Πρωταθλητές με ψυχή» (McFarland, USA) της Νίκι Κάρο: Ο προπονητής Νικ Γουάιτ αναλαμβάνει την ομάδα στίβου της Μακ Φάρλαντ που ζουν κυρίως Λατινοαμερικάνοι. Η ομάδα «πετάει» και η οικογένεια του Τζιμ θα βρει τον τόπο που αναζητούσαν για σπίτι τους.
«Η συμμορία του παρκούρ» (Tracers) του Ντανιέλ Μπενμαγιόρ: Ο Καμ προσπαθεί να επιβιώσει. Συναντά τη μυστηριώδη, Νίκι. Μία συναρπαστική ταινία δράσης με φόντο τον επικίνδυνο κόσμο του παρκούρ
«Το τίμημα της δόξας» (La rançon de la gloire) του Ξαβιέ Μποβουά: Ο Τσάρλι Τσάπλιν πέθανε το 1977 στην Ελβετία. Τρεις μήνες μετά, εκλάπη το σώμα του μέσα από τον τάφο! Αυτή η αληθινή ιστορία είναι η βάση για το σενάριο μιας ευχάριστης, διασκεδαστικής, έξυπνης ταινίας.
«Αδέσποτα σκυλιά» (Jiao You) του Τσάι Μινγκ Λιανγκ: Ένας αλκοολικός άνδρας, που εργάζεται ως άνθρωπος-πινακίδα, και τα δυο του μικρά παιδιά, μόλις και μετά βίας επιβιώνουν στην Ταϊπέι. Μια υπάλληλος παντοπωλείου θα τους βοηθήσει να φτιάξουν μια καλύτερη ζωή.
«Αναρχία» (Anarchy) του Μάικλ Αλμερέιντα: Μια σύγχρονη εκδοχή του «Κυμβελίνου» του Ουίλιαμ Σέξπιρ. Ο αρχηγός μια συμμορίας μοτοσικλετιστών, ο έρωτας της κόρης του με ένα πρωτοπαλίκαρό του, η αρχή μιας τραγωδίας.
«Το μυστικό της Ανταλάιν» (The Age Of Adaline), του Λι Τόλαντ Κρίγκερ: Η Ανταλάιν Μπόουμαν, γεννημένη στις αρχές του 20ού αιώνα, γλυτώνει από ατύχημα και στα 29 της χρόνια σταματά να μεγαλώνει. Ζει έτσι 80 χρόνια και ξαφνικά ερωτεύεται.
«Παραμονεύοντας» (Lurk) του Βασίλη Κατσίκη: Για την πολύ καλή αυτή ελληνική ταινία έχουμε γράψει σε παλαιότερο φύλλο.
«Παράδοξη πατρίδα» του Νίκου Ασλανίδη: Ντοκιμαντέρ για τη ζωή του Στάθη Χαϊτίδη, που στα 8 του χρόνια σώθηκε όταν το χωριό του καταστράφηκε από τους ναζί και εκτελέστηκαν 353 κάτοικοι. Έχασε τη μητέρα του, τη γιαγιά του, τέσσερα αδέλφια ενώ ο πατέρας του εκτελέστηκε στον εμφύλιο.
«Δύο παιδιά της γειτονιάς» (Dvoe Iz Odnogo Kvartala) των Ίλια Γκουρίν, Αζντάρ Ιμπραγκίμοφ: Ταινία του 1957 το σενάριο της οποίας έγραψε ο Ναζίμ Χικμέτ. Δύο φίλοι που ακολουθούν διαφορετικούς δρόμους. Ο ένας θα συμβιβαστεί κι ο άλλος θα γίνει αντιστασιακός.
Σινεφίλ