Ένα προδρομικό παιδαγωγικό και πολιτικό εγχείρημα του Δημήτρη ΓληνούΜΑΡΙΑΝΘΗ ΜΠΕΛΛΑ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΟΠΟΣ
Γιατί μια ειδική μελέτη για ένα βραχύβιο εκπαιδευτικό ίδρυμα όπως η Ανωτέρα Γυναικεία Σχολή; Γιατί, ανάμεσα στα δεκάδες μη κρατικά ιδρύματα του ελληνικού εκπαιδευτικού παρελθόντος, αξίζει να ανασυρθεί από τη λήθη μια Σχολή που λειτούργησε για δύο μόλις σχολικά έτη (1921-22 και 1922-23) κι ύστερα εγκαταλείφθηκε δίχως να γνωρίσει κάποια ανάλογη συνέχεια; Αν το κίνητρο είναι απλώς η λεγόμενη ακαδημαϊκή περιέργεια, δηλαδή οι εμμονές ενός ιστοριοδίφη ου γεμίζει τη ζωή του σκαλίζοντας αρχεία, τότε ανάλογο θα είναι και το αποτέλεσμα: Μία ακόμη στοίβα από αληθείς μα ανούσιες πληροφορίες για μια αδιάφορη, περιθωριακή πτυχή του παρελθόντος. Οι αρετές του ιστοριοδίφη είναι, βέβαια, χρήσιμες σε κάθε ιστορικό. Δεν μπορείς να γράψεις αξιόπιστη Ιστορία δίχως προηγουμένως να εντοπίσεις, να αποκαταστήσεις και να ταξινομήσεις το κατάλληλο αρχειακό υλικό. Ο σύγχρονος ιστορικός όμως διακρίνεται από τον παραδοσιακό ιστοριοδίφη διότι επισκέπτεται τον ωκεανό του παρελθόντος με πετονιά και δόλωμα, δηλαδή με μέθοδο και ερώτημα. Ξεδιαλέγει ένα γεγονός ή ένα επεισόδιο του παρελθόντος και το ανασυνθέτει με αφήγηση και ανάλυση –το αναδεικνύει σε ιστορικό γεγονός–, διότι επιχειρεί να απαντήσει σε ένα ερώτημα που είναι σε κάποιο βαθμό επίκαιρο, που έχει κάποιο νόημα και κάποια αξία στη σημερινή εποχή. Η Μαριάνθη Μπέλλα δούλεψε ξεδιπλώνοντας τις αρετές του ιστοριοδίφη (την εξαντλητική δουλειά στα αρχεία) μα δίχως να αφήνει το υλικό της να την παρασύρει σε άσχετες κατευθύνσεις· δούλεψε με μέθοδο και έλεγχο, ώστε η κάθε πληροφορία, η κάθε υποσημείωση, η κάθε αναφορά να υποστηρίζει τον κεντρικό άξονα της αφήγησης και να συγκροτεί τα βασικά επιχειρήματα· να απαντά δηλαδή στα «τι», τα «πώς» και τα «γιατί» της Ανωτέρας Γυναικείας Σχολής. Και, βέβαια, από τη συνολική πραγμάτευση να αναδύεται η αξία μιας τέτοιας ειδικής μελέτης –όχι μόνο η ακαδημαϊκή αξία, μα επίσης η κοινωνική και πολιτισμική της αξία για τον σημερινό αναγνώστη.
(Από το προλογικό σημείωμα του Χάρη Αθανασιάδη)