Η Ανγκέλα Μέρκελ (που όλο φεύγει και όλο παραμένει) και ο Εμανουέλ Μακρόν μάζεψαν στο Βερολίνο τους ηγέτες των δυτικών Βαλκανίων ή της πρώην Γιουγκοσλαβίας συν την Αλβανία σε μια προσπάθεια να πείσουν ότι ενδιαφέρονται για την προοπτική της περιοχής, αλλά και για να αναθερμάνουν μέσω «τρίτων» τη ραγισμένη σχέση τους. Το αποτέλεσμα ήταν μάλλον φτωχό και στα δύο επίπεδα. Η Γερμανία δείχνει να συνεχίζει να ξέρει μόνο τι δεν θέλει στην Ευρώπη και η Γαλλία, ή μάλλον ο απομυθοποιημένος πρόεδρος της, μόνο το τι φοβάται.
Του Δημήτρη ΣμυρναίουΜπορεί στο Βερολίνο να αναζωπυρώθηκαν τα σενάρια περί πρόωρης αποχώρησης της Ανγκέλα Μέρκελ από το προσκήνιο της πολιτικής, με αφορμή την σύγκληση μιας συνεδρίασης της ηγεσίας της Χριστιανοδημοκρατίας για το Σαββατοκύριακο μετά τις ευρωεκλογές, αλλά η γερμανίδα καγκελάριος δεν δείχνει προς το παρόν διατεθειμένη να συνταξιοδοτηθεί. Απλά έχει την ευχέρεια να επιλέγει τις εμφανίσεις της, να επεμβαίνει στοχευμένα όταν κρίνει και να αφήνει σε άλλους να κάνουν την βρώμικη δουλειά. Σε όλα τα επίπεδα. Αυτή την εβδομάδα έκανε ένα μικρό χατίρι στον Εμανουέλ Μακρόν, δίνοντάς του τον τίτλο του συνδιοργανωτή μιας συνάντησης για τα Δυτικά Βαλκάνια, στην οποία μετείχαν όλες οι χώρες της πρώην Γιουγκοσλαβίας μαζί με την Αλβανία. Στην επίσημη ορολογία της ΕΕ ήταν τα Δυτικά Βαλκάνια συν τα μέλη της Κροατία και Σλοβενία.
Για τα μάτια του κόσμου;Το νόημα αυτής της συνάντησης παρέμεινε ασαφές και για αυτό και η πλειονότητα του γερμανικού Τύπου αποφάσισε να μην ασχοληθεί καθόλου μαζί της. Θεωρητικά στόχος ήταν να εξεταστούν οι προοπτικές για μια ειρηνική επίλυση του ζητήματος του Κοσυφοπεδίου, αφού ο διάλογος για την ομαλοποίηση των σχέσεων των δύο χωρών που ξεκίνησε το 2011 ουσιαστικά έχει βαλτώσει, εξαιτίας κυρίως της εριστικής στάσης της Πρίστινα, που συνεχίζει να προκαλεί με «μικρομεγαλισμούς» το Βελιγράδι. Γερμανοί και Γάλλοι τόνισαν ότι το ραντεβού δεν είχε στόχο να προωθήσει την ενταξιακή πορεία κάποιας χώρας στην ΕΕ. Άλλωστε, και σε αυτό το σημείο Βερολίνο και Παρίσι δεν μοιράζονται, τουλάχιστον επίσημα, τις ίδιες θέσεις. Η Γαλλία είναι αρκετά επιφυλακτική στο ενδεχόμενο μιας βιαστικής διεύρυνσης με ασταθείς χώρες, σε μια περίοδο που η αστάθεια χτυπά κατά κύματα το σώμα της ΕΕ. Η Γερμανία χρησιμοποιεί μάλλον το καρότο της ένταξης για να μπορεί να διατηρεί τα ερείσματά της στην περιοχή, αλλά δεν έχει σίγουρα και κανένα ιδιαίτερα σοβαρό σχέδιο για το μέλλον της. Άλλωστε, οι εκεί αγορές είναι μικρές και ποιοτικά και ποσοτικά.
Αυτό που φαίνεται να συμφώνησαν και οι δύο πλευρές και που αποτελούσε στόχευση της κυρίας Μέρκελ ήταν να θαφτεί το σενάριο για «διορθώσεις των συνοριακών γραμμών» μεταξύ Σερβίας και Κοσόβου, για ανταλλαγή εδαφών στην ουσία, αφού κάτι τέτοιο εκτιμάται ως ιδιαίτερα επικίνδυνο, που θα μπορούσε να ανοίξει την όρεξη αρκετών γειτόνων να θέσουν τέτοια ζητήματα, με πρώτη και καλύτερη την Αλβανία. Υπήρχαν ενδείξεις ότι μια τέτοια πρόταση «επαναχάραξης» των συνόρων δεν απέρριπτε ο Μακρόν, επηρεασμένος ίσως και από την στήριξη, που ακούστηκε ότι θα της έδινε ο Ντόναλντ (είναι έτσι κι αλλιώς αλλού) Τραμπ και ο Βλάντιμιρ (του αρέσει να ανακατεύει την Ευρώπη) Πούτιν.
Εσωτερικές αντιδράσειςΗ ιδέα φαίνεται ότι έβαλε σε πειρασμούς κάποια στιγμή τόσο τον πρόεδρο της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς, όσο και τον ηγέτη των Αλβανών στο Κουσφοπέδιο Χακίμ Θάτσι, αλλά και οι δύο τους κατάλαβαν γρήγορα ότι θα ήταν δύσκολο να βρουν πλειοψηφίες στην επικράτειά τους, που θα συναινούσαν σε μια τέτοια συνδιαλλαγή. Έτσι, μάλλον μπαίνει στο περιθώριο, αφήνοντας ωστόσο πάντα την ίδια καυτή εκκρεμότητα. Στο Βελιγράδι έχουν πάρει το μήνυμα από την θεσμική Ευρώπη ότι η διευθέτηση των διαφορών τους με το Κόσοβο αποτελεί μάλλον προϋπόθεση για να μπορέσουν κάποια στιγμή να ενταχθούν στην ΕΕ. Ο στόχος της σημερινής σερβικής κυβέρνησης για είσοδο το 2025 μοιάζει μάλλον πολύ αισιόδοξος, με βάση τα παραπάνω δεδομένα, από τη στιγμή που οποιαδήποτε υποχώρηση απέναντι στην Πρίστινα είναι εύκολο να χρεωθεί ως «εθνική ήττα» και από την ώρα που έτσι κι αλλιώς έχει κοπάσει πολύ ο άλλοτε έντονος σερβικός ενθουσιασμός για την «Ευρώπη». Πολλοί νεολαίοι της χώρας έχουν ήδη μεταναστεύσει δυτικότερα και όσοι επιμένουν να μάχονται για την επιβίωση στη Σερβία δεν τρέφουν αυταπάτες ότι η ζωή τους θα άλλαζε ραγδαία μετά από μια ένταξη. Βλέπουν και ακούν άλλωστε τι συμβαίνει στην Κροατία και τη Σλοβενία ή στη Βουλγαρία και τη Ρουμανία, όπου η καθημερινότητα δεν άλλαξε και πολύ.
Προς τι λοιπόν τα έξοδα για τη μετάβαση όλων των Βαλκάνιων ηγετών στο Βερολίνο; Ο στόχος ήταν να διερευνηθούν προθέσεις και να αποσαφηνιστούν οι γερμανικές θέσεις προς αποφυγή παραστρατημάτων και παρεξηγήσεων. Η συνάντηση τελείωσε ακόμα πιο αθόρυβα από ότι ξεκίνησε και κανείς δεν πρόλαβε να ρωτήσει τον Εμανουέλ Μακρόν αν θα επαναλάμβανε και τώρα αυτό που είχε πει πρόσφατα όταν είχε ερωτηθεί για τη σχέση της χώρας του με τη Γερμανία: «Μια τρομακτική αντιπαράθεση». Ο τρόπος με τον οποίο οι Γερμανοί αποδόμησαν τα «όνειρά» του για την Ευρώπη μέσω της αδιαφορίας προφανώς τον έχει τραυματίσει μέχρι το κόκκαλο.
Στο Παρίσι έχουν καταλήξει στο τελεσίδικο συμπέρασμα ότι το μόνο που δεν πρέπει να προσδοκούν από τη γερμανική πλευρά είναι η ενσυναίσθηση. Κι αν η Ανγκέλα Μέρκελ δεν κατάφερνε να μπαίνει στη θέση τους, προσπαθούσε μερικές φορές να τους αφήσει κάποιο περιθώριο ελευθερίας. Η διάδοχός της στο κόμμα τους έστειλε τα διαπιστευτήρια της ζητώντας τους να παραδώσουν τη μόνιμη έδρα τους στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ προς χάριν μιας ευρωπαϊκής έδρας και να συμφωνήσουν στην κατάργηση του Στρασβούργου ως έδρας του ευρωκοινοβουλίου. Αυτό όχι μόνο ενσυναίσθηση δεν είναι. Αυτό είναι μάλλον «α-συναίσθηση» της πραγματικότητας και των ευαισθησιών μιας χώρας με την οποία υποτίθεται ότι μοιράζονται πολλά. Γιατί να περιμένει λοιπόν κατανόηση και πολιτική ευαισθησία από το Βερολίνο ένας Δυτικοβαλκάνιος;