Επιμέλεια: Στράτος ΚερσανίδηςΛένε, πως ο έρωτας είναι πόλεμος. Ίσως με κάποια υπερβολή, αλλά οπωσδήποτε και με μία δόση αλήθειας. Όλα αυτά όμως είναι χρήσιμα για τους ποιητές αλλά χάνουν το νόημά τους στην πραγματική ζωή. Γιατί στην πραγματική ζωή υπάρχουν οι ζωές των ανθρώπων, με τις χαρές τις λύπες και τον αγώνα της καθημερινότητας και κάποτε εμφανίζεται ο πόλεμος ως καταλυτικός παράγοντας που συντρίβει την καθημερινότητα, φέρνει τους ανθρώπους αντιμέτωπους με τη μη κανονικότητα, τον παραλογισμό. Κι αν ο έρωτας υπάρχει ως συστατικό ομορφιάς στη ζωή, ο πόλεμος είναι ό,τι πιο βρώμικο, ό,τι πιο βάρβαρο, ό,τι πιο απάνθρωπο. Τελικά, δυστυχώς, σχεδόν πάντοτε ο πόλεμος είναι εκείνος που «σχίζει» στα δύο τη ζωή των ερωτευμένων, που τους χωρίζει, τους απομακρύνει, τους απομονώνει.
Ο έρωτας, ο πόλεμος και μια υπόσχεση συναντιούνται στη νέα ταινία του Πατρίς Λεκόντ. Ο τρυφερός αυτός εστέτ του ευρωπαϊκού κινηματογράφου μεταφέρει στη μεγάλη οθόνη το μυθιστόρημα του Στέφαν Τσβάιχ, «Ταξίδι στο παρελθόν», το οποίο ο συγγραφέας ξεκίνησε να γράφει στα μέσα της δεκαετίας του 1930 και το χειρόγραφο του οποίου ανακαλύφθηκε μετά το θάνατό του, το 1942.
Η ταινία «Μια υπόσχεση», ψηλαφεί τη νουβέλα του Τσβάιχ, «ένα θαύμα της συνοπτικότητας», όπως τη χαρακτηρίζει ο Λεκόντ και την παρουσιάζει διατηρώντας ανέπαφο το μέγα ερώτημα που θέτει ο συγγραφέας: «Αντέχει η επιθυμία ενός εραστή στο πέρασμα του χρόνου;».
Όλα συμβαίνουν στη Γερμανία, το 1912, λίγο πριν ξεσπάσει ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος. Ένας νεαρός άνδρας, ο Φρίντριχ, πιάνει δουλειά σε ένα εργοστάσιο χάλυβα. Η ποιότητα της δουλειάς του εντυπωσιάζει τον Καρλ Χοφμάιστερ, ιδιοκτήτη της επιχείρησης, ο οποίος τον κάνει γραμματέα του. Του έχει απόλυτη εμπιστοσύνη ώστε όταν ο Καρλ για λόγους υγείας πρέπει να εργάζεται στο σπίτι, τον παίρνει μαζί του. Εκεί, ο Φρίντριχ, θα γνωρίσει την Λότε, την πολύ νεότερη σύζυγο του αφεντικού του. Η όμορφη, ευγενική και συνεσταλμένη, κυρία Χοφμάιστερ, γοητεύει το νεαρό γραμματέα, ο οποίος την ερωτεύεται χωρίς όμως να τολμά να εκδηλώσει τα αισθήματά του. Όμως ούτε η Λότε αδιαφορεί για τον Φρίντριχ, κι αυτό θα φανεί από την αντίδρασή της όταν εκείνος πρέπει να ταξιδέψει στο Μεξικό κατ’ εντολή του Καρλ, για να επιβλέψει τα ορυχεία που διαθέτει εκεί. Τότε, λίγο πριν ο Φρίντριχ φύγει για το μεγάλο ταξίδι στην άλλη άκρη του κόσμου, η Λότε του δίνει μια υπόσχεση: πως όταν θα επιστρέψει μετά από δύο χρόνια, θα γίνει δική του!
Στο μεταξύ όμως έρχεται ο πόλεμος, οι νεκροί στην Ευρώπη είναι εκατομμύρια, οι καταστροφές ανυπολόγιστες και ο Φρίντριχ καταφέρνει να επιστρέψει ύστερα από οκτώ χρόνια. Λαχταράει να βρει την αγαπημένη του, αλλά δεν ξέρει εάν εκείνη έχει καταφέρει να παλέψει με τις δυσκολίες και το χρόνο, εάν είναι σε θέση να κρατήσει την υπόσχεση που του είχε δώσει.
Ο σκηνοθέτης, Πατρίς Λεκόντ λέει σε σημείωμά του: «Πρόκειται για μια στοιχειωτική, έντονα συναισθηματική ταινία. Στοιχειωτική, γιατί ο φωτισμός, τα σκηνικά, ο τρόπος κινηματογράφησης, ο ρυθμός, όλα μεταφέρουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα ιλιγγιώδη συναισθήματα της ιστορίας. Η προβληματισμένη γοητεία μιας ταινίας προέρχεται από τη διευθέτηση των σκηνικών και των αντικειμένων στο χώρο. Έντονη, γιατί το μυθιστόρημα του Στέφαν Τσβάιχ είναι ένα θαύμα της συνοπτικότητας, λες και ο συγγραφέας αποφάσισε να ξεφορτωθεί οτιδήποτε δεν τροφοδοτούσε άμεσα την ιστορία και το συναίσθημα που αυτή μας μεταφέρει. Η προσαρμογή του σεναρίου, που γράψαμε μαζί με το Ζερόμ Τονέρε, σέβεται την επιθυμία να παραμείνει στα απολύτως απαραίτητα. Συναισθηματική, γιατί γι’ αυτό πρόκειται εξάλλου: την επιθυμία ενός εραστή. Να αγαπάς χωρίς να γνωρίζεις αν υπάρχει περίπτωση να αγαπηθείς κι εσύ. Να ονειρεύεσαι χωρίς να μπορείς να εκφράσεις τα όνειρα σου. Να το κρατάς μυστικό, αλλά να σε κρατά ένα βλέμμα, ένα άγγιγμα. Καθώς προσεγγίζω την ταινία, γνωρίζω πως η προσοχή μου θα κινητοποιείται από «τα μικρά τίποτα που μας οδηγούν»».
strakersan@gmail.com,
kersanidis.wordpress.com