Ο Θόδωρος Μαλικιώσης γεννημένος το 1932 στα Τρίκαλα και αποτελώντας αμέσως μετά αναπόσπαστο κομμάτι της εργατούπολης της Καισαριανής -όποια πέτρα της και να σηκώσεις βρίσκεται το αγωνιστικό και κοινωνικό του αποτύπωμα-, υπήρξε μια εμβληματική φυσιογνωμία, οδοδείκτης της πορείας της Αριστεράς στον τόπο μας από τη δεκαετία του ’40 και μετά. Ιδιαίτεροι και αποφασιστικής σημασία είναι οι αγώνες του τη δύσκολη μετεμφυλιακή περίοδο μέχρι σήμερα.
Εντάχθηκε από τα πρώτα μαθητικά του χρόνια στο εργατικό κίνημα, μικρός ΕΠΟΝίτης στα χρόνια της Κατοχής. Το 1950, όντας στην ύστερη παράνομη ΕΠΟΝ, προσχωρεί στην Αριστερή Νεολαία, στη δημιουργία της Ενιαίας Δημοκρατικής Νεολαίας Ελλάδας (ΕΔΝΕ) για να αντικαταστήσει αργότερα το 1958 στην ηγεσία της Νεολαίας της ΕΔΑ τον Νίκο Σολωμό. Στη διάρκεια της θητείας του στο Κεντρικό Συμβούλιο της Νεολαίας της ΕΔΑ 1958 - 1961 καθοδηγεί τους αγώνες της Ελληνικής Νεολαίας για την ειρήνη, την παιδεία και το ψωμί. Θα αντιληφθεί έγκαιρα τη μονομέρεια που διακρίνει την οργάνωση της Ν. ΕΔΑ -λείπει από τη δουλειά της το νεολαιίστικο περιεχόμενο και χρώμα και κυριαρχεί η διεκδίκηση των αιτημάτων της νεολαίας, χωρίς να συνδέεται με το πολιτιστικό άνοιγμα. Στο Β΄ Συνέδριο της ΕΔΑ θα υπογραμμισθούν οι νέες αυτές θέσεις, οι οποίες θα προηγηθούν του πολιτιστικού ανοίγματος των Λαμπράκηδων. Από εκείνη την εποχή, έστω και κάτω από τον βαρύ ίσκιο δογματικών απόψεων, ο Θόδωρος Μαλικιώσης θα ανταμώσει με τα νέα ρεύματα του ευρωπαϊκού μαρξισμού δίνοντας στην εκδοτική δουλειά του Θεμέλιου μια νέα σειρά βιβλίων μαρξιστικού περιεχομένου δίπλα σ’ εκείνη των κλασικών του μαρξισμού - λενινισμού.
Κάτω από την εικόνα του Λένιν στην Πρεσβεία της ΕΣΣΔ, 1960. Ο Θόδωρος Μαλικιώσης μεταξύ των Γρηγόρη Γιάνναρου και Τάσου Τρίκκα. ΕΜΙΑΝ, φωτογραφική συλλογή Θ. Μαλικιώση.
Ο Θόδωρος Μαλικιώσης, την περίοδο 1958 - 1961, είχε ως συνεργάτες σημαίνοντα στελέχη του αριστερού νεολαιίστικου κινήματος: Γιούλη Λιναρδάτου, Τάσος Τρίκκας, Γρηγόρης Γιάνναρος, Αριστείδης Μανωλάκος, Γιώργος Κατηφόρης, Ζήσης Θέος, κ.ά. Η αναφορά είναι ενδεικτική αλλά είναι μια ειδική μνεία σ’ αυτή την ομάδα στελεχών που, μαζί μ’ άλλα στελέχη και μέλη της Ν. ΕΔΑ, έδωσαν υπόσταση στο νεολαιίστικο αριστερό κίνημα. Αυτή η γενιά ήταν η ραχοκοκαλιά του νεολαιίστικου κινήματος που αντιμετώπισε νικηφόρα την αντεπίθεση της ΕΚΟΦ, την περίοδο 1958 - 1961. Ο Θόδωρος Μαλικιώσης ήταν πάντα στους εργατικούς και φοιτητικούς αγώνες, το φοιτητικό κίνημα και το αριστερό κίνημα.
Σ’ αυτή την περίοδο, ασχολείται με διάφορες μορφές πολιτιστικών εκδηλώσεων για να συμμετάσχει αργότερα με τον αξέχαστο Μίμη Δεσποτίδη στην ίδρυση του Θεμέλιου.
Ο Θόδωρος ήταν η νεανική φιγούρα που κινούταν ακατάπαυστα μαζί με τη Ράνια Κατηφόρη και τον Μίμη Δεσποτίδη για να εξυπηρετηθούν οι πελάτες και να σχεδιασθούν οι νέες σειρές βιβλίων. Ήταν εκεί στο νέο βιβλιοπωλείο «Θεμέλιο» στη στοά της Όπερας, το οποίο πολλές φορές έπεσε θύμα των επιθέσεων της ΕΚΟΦ. Μετά την πτώση της χούντας θα δούμε τον Θόδωρο να ανασυγκροτεί το Θεμέλιο στη στοά του Κεντρικού. Για το Θεμέλιο, τις ιδέες του και τους αγώνες του για την Αριστερά ο Θόδωρος εκτοπίσθηκε για πολλά χρόνια στο Παρθένι και το Λακκί.
Στο νέο βιβλιοπωλείο της Σόλωνος, ο Θόδωρος υπήρξε αρχιερέας ενός μικρού ναού γνώσης. Αισθανόταν το Θεμέλιο σαν μια ιεραποστολή, για την Αριστερά, τη γνώση, την κοινωνία, τον πολιτισμό. Έκανε πολλά νέα ανοίγματα σε εκδοτικές σειρές. Συνεργάστηκε με εξέχοντες διανοούμενους Έλληνες και ξένους: Σ. Ασδραχάς, Άγγελος Ελεφάντης, Φ. Ηλιού, Π. Κονδύλης, Ν. Σβορώνος, Κ. Τσουκαλάς, Αλτουσέρ, Αραγκόν, Λούκατς, Μπερλιγκουέρ, Χομπσμπάουμ κ.ά.
Καθισμένος μπροστά στο μικρό τραπεζάκι του στον στενό διάδρομο του ισογείου του βιβλιοπωλείου του, άνοιγε την ημέρα του με το διάβασμα της Αυγής με τον απαραίτητο καφέ και το τσιγάρο και δίπλα το καρνέ με τις δουλειές του βιβλιοπωλείου και του εκδοτικού οίκου. Το πρωινό συμπληρωνόταν με τις πολλές συζητήσεις με συντρόφους και φίλους, για τα τεκταινόμενα, για το κίνημα και τις κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις. Οι συζητήσεις αυτές δεν ήταν φιλολογικές αλλά έκρυβαν πολύ πόνο και αγωνία για την έκβαση των δημοκρατικών και κοινωνικών αγώνων. Ο Θόδωρος ήταν αφοσιωμένος τόσο πολύ στο έργο του που προσφωνούταν χαϊδευτικά από τους φίλους του ο «θεμέλιος». Ήταν τόσο στενή η σύνδεσή του με το έργο του, ώστε πολλές φορές παραμελούσε επικίνδυνα την υγεία του.
Στα τελευταία χρόνια με δυσκολίες στην όραση προσπαθούσε να έχει τον πρώτο και τελευταίο λόγο στην έκδοση των βιβλίων. Αυτή η αφιέρωσή του στο αριστερό κίνημα θύμιζε στους παλιότερους τη στάση του Θανάση Κλάρα (μετέπειτα Άρη Βελουχιώτη) ο οποίος προπολεμικά εργαζόμενος στο βιβλιοπωλείο του ΚΚΕ, αρνιόταν πεισματικά να αφήσει το πόστο του, ενώ ήταν βαριά άρρωστος. Ο Νίκος Κατηφόρης σε δύο χρονογραφήματα στον Ριζοσπάστη αναδεικνύει την ακλόνητη αφοσίωσή του στις αριστερές ιδέες.
Η σύνδεσή του με τα Ερευνητικά Κέντρα και τα Αρχεία, υπήρξε καρποφόρα, ιδιαίτερα με τα ΑΣΚΙ και λιγότερο με την ΕΜΙΑΝ.
Το Θεμέλιο, αυτός ο ναός της γνώσης πρέπει να ενισχυθεί απ’ όλους μας και να αναπτυχθεί περαιτέρω. Αυτό είναι ένα καθήκον μας. Έτσι θα τιμήσουμε τον αξέχαστο σύντροφο και φίλο Θόδωρο Μαλικιώση.
Θανάσης Καλαφάτης Σοφία συνδυασμένη με την ελπίδα
Εκ μέρους του ΣΥΡΙΖΑ, τον Θόδωρο Μαλικιώση αποχαιρέτισε ο
Νίκος Φίλης. Μεταξύ άλλων, σημείωσε:
«Στις αποσκευές του ο Θόδωρος, κουβαλούσε την ορμή του νέου, την οργανωτικότητα και τη μεθοδικότητα του έμπειρου πλέον στελέχους, τη φιλομάθεια καθώς και την επαγγελματική εμπειρία του πωλητή βιβλίων. Πλασιέ βιβλίων: μια επαγγελματική αλυσίδα κυρίως πρώην εξορίστων οι οποίοι, κατατρεγμένοι μετά την εξορία, μορφωμένοι μέσα στο μεγάλο σχολείο της εξορίας, αριστεροί συνειδητοποιημένοι πάνω στην αξία ότι η μόρφωση απελευθερώνει, αναζητούσε το βιοπορισμό αλλά και το πολιτικό της έργο στη διάδοση βιβλίων. Ήταν μια πράξη αντίστασης για να επιβιώσουν, αλλά και να πάρουν εκδίκηση απέναντι στο πνευματοκτόνο καθεστώς των αντιπάλων. Ορισμένοι έγιναν εκδότες, όπως ο Θόδωρος. Άλλοι συνέχισαν μέχρι τα βαθιά γερατειά τους, όπως ο αξέχαστος μπαρμπα-Βασίλης Γκόγκογλου, ο οποίος ερχόταν στα γραφεία των δημοσιογράφων στις εφημερίδες για να μας ενημερώσει για τα νέα βιβλία και να μας διευκολύνει να τα αγοράσουμε.
[…]
Στα 60 και πλέον χρόνια της πολυκύμαντης αγωνιστικής ζωής του, ο Θόδωρος υπήρξε μάρτυρας της πορείας της Αριστεράς, πάντοτε από το μετερίζι της ανανεωτικής Αριστεράς. Τον θυμάμαι λίγο πριν από τις εκλογές του Ιουνίου του 2012, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ έκανε την πρώτη έφοδο για την εξουσία, να έρχεται στην εκδήλωση στον Σύλλογο Αρχαιολόγων, όπου εκατοντάδες πολίτες της μικρής αριστεράς, με ανάμεικτα αισθήματα υπερηφάνειας, αμηχανίας, φόβων και ελπίδας, είχαμε συγκεντρωθεί για να αντιληφθούμε, βαστώντας ο ένας τον άλλον, τις μέρες που ξημερώνουν. Ο Θόδωρος ψύχραιμος αλλά και με λόγους ενθάρρυνσης και ελπίδας, έδειχνε να νοιώθει δικαιωμένος αλλά όχι εφησυχασμένος. Αγωνιστής και μπροστά στη νίκη, όπως και άλλοτε, στις δύσκολες συνθήκες. Στο πρόσωπό του έλαμπε η αισιοδοξία. Στο δικό του πρόσωπο, όπως και στα πρόσωπα των παλιών Αριστερών, έβλεπες τη σοφία συνδυασμένη με την ελπίδα.»
Αποχαιρετιστήριες ανακοινώσεις εξέδωσαν και η ΕΜΙΑΝ καθώς και τα ΑΣΚΙ. Στην τελευταία επισημαίνεται η παράκληση της οικογένειά τους αντί στεφάνων, να κατατεθούν τα χρήματα στα ΑΣΚΙ [Alpha Bank ΙΒΑΝ: GR3101403620362002101016233].