Η εφαρμογή ενός απλού ερωτήματος είναι το κλειδί για την ετεροτοπία ως απάντηση στο βαθύτερο νόημα της απλής αναλογικής
Τελευταία, ξεκινούμε από το μετά. Μετά τα αποτελέσματα, λοιπόν, των ευρωεκλογών που μετέτρεψαν το χάρτη της χώρας σε ένα πειραματικό μπλε installation, ακολούθησε η ψυχρολουσία πολλών ανθρώπων του μόχθου, της επισφάλειας, των ελαστικών ωραρίων, της ημι-απασχόλησης, των bullshit jobs, της υγείας. Μέσα και γύρω από αυτούς και πάρα πολλοί άνθρωποι της Αριστεράς... Πριν, μετά και πέρα από την αποτίμηση των αποτελεσμάτων, της κριτικής, αυτοκριτικής και του αναστοχασμού, υπήρξε ασφαλώς και η ανάγκη για μια σχετική «χαρά». Οι νίκες του δήμαρχου Πελετίδη στην Πάτρα, του κ. Ελισάφ στα Ιωάννινα, του κ. Ρούσσου στο Χαλάνδρι και άλλες τέτοιες μικρές στιγμές, έγιναν αφορμή για έναν οραματισμό μιας άλλης τοπικής αυτοδιοίκησης. Μια αυτοδιοίκηση που μπορεί να περιλαμβάνει τον Άλλο (στην περίπτωση επί παραδείγματι του κ. Ελισάφ που είναι, επιτέλους, ο πρώτος μας εβραίος δήμαρχος -συμβολισμός όχι κενού νοήματος, αλλά ισχυρής επιτελεστικής πρόσβασης στον Άλλο και αντι-αντισημιτισμού), μπορεί να έχει πιο αμεσοδημοκρατική επάρκεια, πιο στοχευμένο κοινωνισμό από την κεντρική πολιτική σκηνή, που εν τέλει μπορεί να γίνει ένα πεδίο αιτημάτων, διεκδικήσεων, λόγων και διαλόγων που όλοι μπορούν να μετέχουν και με ένα πρόσημο αλληλεγγύης και προοδευτικότητας. Μέχρι εδώ, είμαστε σε ένα προσβάσιμο έδαφος, εντούτοις, η πολιτική συζήτηση που πυροδοτήθηκε από αυτόν τον οραματισμό, οδηγήθηκε στην επικράτεια της ετεροτοπίας. Ούτως ειπείν, αντί να τεθεί το ερώτημα ποιες μπορεί να είναι οι αριστερές πολιτικές στην τοπική αυτοδιοίκηση, πήγαμε κατευθείαν στην απάντηση. Μια απάντηση που φέρει εγχαραγμένη την παρουσία του κ. Πελετίδη κυρίως.
Θεμελιακό ερώτημα της επόμενης μέραςΤο ευφάνταστο δημιουργικό συλλογικό αποτύπωσε τη δημιουργία της ετεροτοπίας με ένα μιμίδιο που φέρει την επιγραφή «Πέλεγκραντ» (προφανές το λογοπαίγνιο). Τα σχόλια βροχή: «Μεταναστεύουμε Πάτρα». Η γνήσια χαρά για έναν εναλλακτικό δρόμο πέρα από την κυριαρχία της TINA (There Is No Alternative) μετατράπηκε σε μια ήδη καλά χαρτογραφημένη συνθήκη. Ας μη παρεξηγηθούμε. Το κείμενο αυτό δεν στρέφεται κατά του δήμαρχου Πατρέων σε καμία περίπτωση και ο γράφων συμμερίζεται και συμμετέχει σε αυτή τη χαρά. Η επιτυχία ήταν μεγάλη και οπωσδήποτε μάς δείχνει έναν άλλο δρόμο πολιτικής δημιουργίας και μας γεμίζει με έμπνευση, τουλάχιστον όσους επιθυμούν όντως οι πολίτες να είναι δίπλα στους πολίτες και οι πολιτικοί να βοηθούν όσο μπορούν στη δημιουργία ενός τέτοιου πλαισίου κοινών αγώνων, κάτι που ο κ. Πελετίδης έχει κατορθώσει. Αυτό που στοχαζόμαστε και που δεν μειώνει τα προηγούμενα, είναι το γεγονός ότι δεν υφίσταται η αριστερή πολιτική στην τοπική αυτοδιοίκηση ως παράδειγμα, ακόμα, και μάλιστα σε βαθμό που να μπορούν (όλες) οι αριστερές πολιτικές δυνάμεις της κεντρικής πολιτικής σκηνής να αντλήσουν πράγματα από αυτό το παράδειγμα, όπως προτείνει το σκαρίφημα του δημόσιου διαλόγου που έχουμε εκθέσει μέχρι στιγμής. Η αριστερή πολιτική στους δήμους, πρέπει να είναι ένα θεμελιακό ερώτημα της επόμενης μέρας.
Για να βρούμε ένα κοινό πάτημα αποκωδικοποίησης, ας ξεκινήσουμε να μιλούμε κυρίως για την υπαρκτή φιλολαϊκή πολιτική της τοπικής αυτοδιοίκησης, για να δείξουμε πώς αυτή δεν μπορεί να ταυτίζεται απόλυτα με την αριστερή, πόσο μάλλον την κομμουνιστική. Είναι γεγονός ότι λόγω της κρίσης και των μνημονίων, σχεδόν όλοι οι δήμοι, στον έναν ή τον άλλο βαθμό, υιοθέτησαν μια πιο κοινωνική κατεύθυνση. Μια ατζέντα πέρα από τον καθαρισμό, την ασφάλεια, τα πάρκα και τις παιδικές χαρές (όλα εξόχως σημαντικά). Στήριξη σε δομές φροντίδας, αποκατάστασης, υγείας κτλ. Αναμφίβολα, υπήρξαν και ουκ ολίγες ρυθμίσεις και διευκολύνσεις απόρων οικογενειών και πτωχών νοικοκυριών (π.χ. για τη ρευματοδότηση) με προγράμματα από τις περιφέρειες. Η Καλλιθέα έχει κάνει μια πάρα πολύ καλή δουλειά στον τομέα των δημοτικών ιατρείων, αλλά και με κοινωνικό παντοπωλείο που το 2011 εξυπηρετούσε τον ίδιο αριθμό πολιτών με το δήμο της Αθήνας (!) και μάλιστα αυτοτροφοδοτούμενο από άλλους πολίτες και το δήμο, χωρίς μεγάλους χορηγούς, ιδιωτικές εταιρείες. Αλλά τι θα πει αυτό στο πιο βαθύ περικείμενο της αριστερής πολιτικής; Αυτά τα μέτρα ήταν παρμένα αρχικά από πολιτική δύναμη του Κέντρου και συνεχίστηκαν, αργότερα, στο ακέραιο από πολιτική δύναμη της Δεξιάς. Στο Περιστέρι διανομή σχολικών ειδών, κοινωνικό φροντιστήριο (σημειώνουμε πως δεν υπεισερχόμαστε και στην αρνητική κριτική δημάρχων, εδώ, γιατί μας ενδιαφέρει να δούμε ενδεικτικά κάποιες δομές που εκ των πραγμάτων φαίνεται να ξεπερνούν με έναν τρόπο τα πρόσωπα).
Για ένα συγκροτημένο μοντέλοΚαταλαβαίνουμε, δηλαδή, ότι μιλούμε για ένα πολύ πιο ιδιόμορφο σχήμα, στο οποίο δε χωρούν απλουστεύσεις. Δεν θα διαφωνήσουμε ότι η Πάτρα ίσως έχει πάει ακόμη παραπέρα, δημιουργώντας κι ένα δίχτυ επικοινωνίας και λόγου -για- τις αιτίες αυτών των πολιτικών, πώς αυτές μπορούν να διανοιχτούν, αλλά και έχει εντείνει τη σφαίρα των διεκδικήσεων. Όμως κι αυτό απέχει από ένα συγκροτημένο μοντέλο. Ο κάθε δήμος έχει δικές του ιδιαιτερότητες και προκλήσεις και παίζουν ρόλο χίλια δύο πράγματα, όπως ακόμα και ο φυσικός χώρος τους. Πώς είναι δυνατόν να έχουμε ήδη βρει την απάντηση, πριν προλάβουμε να θέσουμε σοβαρά υποερωτήματα στην κεντρική ερώτηση; Κι αν δεν είναι έτσι, αυτό τι θα σημαίνει για το διάλογο τοπικής αυτοδιοίκησης και κεντρικής πολιτικής σκηνής στην ίδια την Πάτρα, μετά τις εθνικές εκλογές; Ακόμα περισσότερο, τι σημαίνει το ότι το ίδιο το ΚΚΕ έχασε τέσσερις δήμους του, με σημαντική ιστορική παρουσία και προσφορά του. Άραγε, εκείνοι οι δήμαρχοι δεν ήθελαν να ακολουθήσουν το συγκροτημένο αυτό μοντέλο και να δημιουργήσουν πολλαπλές ετεροτοπίες στο μπλε χάρτη;
Με τον όρο ετεροτοπία εννοούμε έναν τόπο πριν, μετά, και πέρα της ουτοπίας και της δυστοπίας, έναν τόπο Άλλο, διαφορετικότητας, ικανό να αμφισβητήσει κεντρικές φόρμουλες και να διατυπώσει σημαντικά ερωτήματα για το τι είναι αριστερές πολιτικές στην τοπική αυτοδιοίκηση (κάτι που ήδη κάνει και η Ανοιχτή Πόλη σε τροπικότητα πλήρους νοηματοδότησης του τοπικού κοινωνικού). Κάτι που δεν έχει τεθεί, χωρίς αυτό να αναιρεί τη χαρά μας για οποιαδήποτε προοδευτική ρήξη με τον μπλε χάρτη, χωρίς να μειώνει συλλογικές επιτεύξεις. Ο Λέων Αυδής είχε πει ότι μια ωραία πόλη με ανέργους, δεν είναι ωραία πόλη. Μπορούν να διεκδικήσουν οι τοπικοί άρχοντες καλύτερους όρους εργασίας ή/και την ανατροπή αδίκων και εκδικητικών απολύσεων στις μικροεπιχειρήσεις των δήμων τους, έξω από την οποιαδήποτε κεντρική παρέμβαση; Μπορούν να δουλέψουν με τα τοπικά κινήματα για θέματα ισότητας, προσβασιμότητας και αναίρεσης αυθαιρεσιών; Μπορούν να ανοίξουν με τη δράση ένα διάλογο για πραγματικές ετεροτοπίες που θα ανατρέπουν τη νεοφιλελεύθερη επικυριαρχία; Μπορεί η πολιτισμική πρακτική, η δημοκρατία μέσω του πολιτισμού να μην είναι μια εύηχη ρητορική που απλά ξεσπάει σε μερικές συναυλίες που τίθενται ως το όριό της, αλλά να γίνεται βιωμένη κουλτούρα ισότιμης συμπερίληψης και αμφισβήτησης του status quo; Μπορούν να δημιουργηθούν δομές για πρόσφυγες, εισαγωγής στην κουλτούρα μέσω της γλώσσας, δημιουργία οικισμών εντός των γειτονιών;
Τόσα κι άλλα τόσα (υπο)ερωτήματα πρέπει να (προσ)τεθούν στον υπό εξερεύνηση νέο χάρτη που για το συγκείμενο των δήμων, σημαίνει και την έναρξη της εποχής της απλής αναλογικής, στην οποία όλοι θα κριθούν στο πώς θα ανταποκριθούν στο βαθύτερο νόημά της. Να παραχθεί κατά το δυνατόν η συναντίληψη της διαλεκτικής που μπορεί να διαρρήξει το διπλό δεσμό με τον Άλλο, με τον πολίτη, με τον εαυτό και με την κεντρική πολιτική σκηνή, μέσα από τη θεσμισμένη κουλτούρα μιας μόνιμης διπλής διαδρομής παραγωγής προσβασιμότητας στην ισότητα μέσα από την ισότητα της προσβασιμότητας.
Νίκος Δασκαλόπουλος