Η ΛΑΡΚΟ έχει χαρακτηριστεί ως η ναυαρχίδα της ελληνικής και ευρωπαϊκής μεταλλουργίας. Είναι μια μεγάλη επιχείρηση της βαριάς βιομηχανίας και έχει ως αντικείμενο την εκμετάλλευση κυρίως ελληνικών νικελιούχων σιδηρομεταλλευμάτων (λατεριτών) για την παραγωγή κράματος κοκκοποιημένου σιδηρονικελίου. Το σιδηρονικέλιο μαζί με το σιδηροχρώμιο αποτελούν τις βασικές πρώτες ύλες για την παραγωγή ανοξείδωτου χάλυβα. Η ΛΑΡΚΟ είναι η μοναδική εταιρεία στην Ευρωπαϊκή Ένωση που παράγει σιδηρονικέλιο και λειτουργεί ανελλιπώς από το 1966. Διαθέτει τρία μεταλλευτικά κέντρα στις περιοχές της Εύβοιας, του Αγίου Ιωάννη στην περιοχή της Θήβας και της Καστοριάς, καθώς επίσης και ένα λιγνιτωρυχείο στα Σέρβια Κοζάνης. Το μεταλλουργικό εργοστάσιο της εταιρείας είναι στη Λάρυμνα της Φθιώτιδας, στο οποίο εκτός από σιδηρονικέλιο παράγονται σκουριά ηλεκτροκαμίνων, σκουριά μεταλλακτών και αδρανή υλικά κυρίως ασβεστόλιθος και σπηλίτης.
Η ΛΑΡΚΟ είναι καθαρά εξαγωγική επιχείρηση και συνεισφέρει στο ισοζύγιο πληρωμών της χώρας μας με περίπου 200-250 εκατομμύρια ευρώ ετησίως και το μεγαλύτερο μέρος του ποσού αυτού διοχετεύεται στο εσωτερικό της χώρας. Επίσης συμβάλλει στα δημόσια έσοδα με ποσό άνω των 30 εκατομμυρίων ευρώ, κυρίως μέσω διαφόρων τύπων φόρων, εσόδων από μισθώσεις παραχωρήσεων και καταβολών στα ασφαλιστικά ταμεία. Σήμερα η μετοχική σύνθεση έχει ως εξής: ΤΑΙΠΕΔ 55,2%, Εθνική Τράπεζα Ελλάδας 33,4% και ΔΕΗ 11,4%. Η τιμή πώλησης του σιδηρονικελίου καθορίζεται από την τιμή του νικελίου, που διαπραγματεύεται στο χρηματιστήριο μετάλλων του Λονδίνου (LME-London Metal Exchange).
Οικονομικά και νομικά προβλήματα
α) Η παλαιά ΛΑΡΚΟ αποτελεί ανοικτή πληγή εδώ και περίπου τριάντα χρόνια. Έχει προχωρήσει σε προσημειώσεις μεγάλου μέρους των περιουσιακών στοιχείων της εταιρείας, αν και οι υποχρεώσεις της προς τους πιστωτές έχουν πλήρως εξοφληθεί.
β) Η εταιρεία θεωρεί ότι έχει άδικα κατηγορηθεί για κρατικές ενισχύσεις από τη Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Προσέφυγε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, του οποίου η απόφαση ήταν αρνητική για τη ΛΑΡΚΟ και στη συνέχεια άσκησε αίτηση αναίρεσης. Το θέμα των κρατικών ενισχύσεων είναι το πιο ακανθώδες για την εταιρεία, όχι μόνο αν η τελική απόφαση βγει αρνητική, αλλά και στην περίπτωση που βγει θετική, γιατί μέχρι τότε αποκλείεται από οποιαδήποτε χρηματοδότηση.
γ) Ηλεκτρική ενέργεια. Το μεγαλύτερο μέρος των υποχρεώσεων προς τρίτους αφορούν κυρίως οφειλές προς τη ΔΕΗ. Οι δύο εταιρείες προχώρησαν σε απευθείας διαπραγματεύσεις και κατέληξαν σε σύμβαση, η οποία αντιμετωπίζει την πληρωμή των τρεχόντων λογαριασμών και ρυθμίζει παλιότερες οφειλές παρά τη χαμηλή τιμή του νικελίου και κάποιες ζημιές στο εργοστάσιο της Λάρυμνας.
δ) Λανθασμένοι χειρισμοί κυρίως κατά την περίοδο 2004-2009, όταν η τιμή είχε ξεπεράσει σε ορισμένες περιπτώσεις τις 50.000 ευρώ/τόνο. Υπολογίζεται ότι η ζημιά για την εταιρεία από την ασφάλιση τιμών (hedging) ήταν περίπου 500 εκατομμύρια ευρώ. Η κάκιστη χρήση του hedging με καταστροφικά αποτελέσματα οδήγησε τις διοικήσεις μετά το 2008 να μην μπαίνουν καν στα διαδικασία να εφαρμόσουν ένα χρήσιμο κατά τα άλλα εργαλείο.
ε) Η φθίνουσα παραγωγικότητα των μεταλλείων λόγω χαμηλής περιεκτικότητας σε νικέλιο και αυξημένου κόστους εξόρυξης επηρεάζει αρνητικά την αποδοτικότητα του εργοστασίου. Οι μετρημένοι ορυκτοί πόροι που διαθέτει η εταιρεία ξεπερνούν τους 200.000.000 τόνους, από τους οποίους οι μισοί περίπου μπορούν να αξιοποιηθούν με την υπάρχουσα μεταλλουργική μέθοδο. Τα υπάρχοντα ίδια μεταλλεύματα για να είναι βιώσιμη η εταιρεία πρέπει να ενισχυθούν με αγορά άλλων πλουσιότερων από τη διεθνή αγορά.
Ένα πείραμα με σημασία
Το προηγούμενο διάστημα αγοράστηκαν δοκιμαστικά φορτία μεταλλεύματος από Τουρκία και Ουκρανία υψηλής περιεκτικότητας σε νικέλιο με στόχο την ενίσχυση του μεταλλευτικού μείγματος. Εκείνο, όμως, που θα αποτελέσει τομή για τη ΛΑΡΚΟ και την περαιτέρω ανάπτυξή της είναι η συνεργασία με μεγάλο «όμιλο του εξωτερικού για την προμήθεια μεταλλεύματος με 2% περιεκτικότητα σε νικέλιο από τη Γουατεμάλα». Η διοίκηση της ΛΑΡΚΟ έκανε διαπραγματεύσεις με την TELF για την προμήθεια μεταλλεύματος με τη μέθοδο χρηματοδότησης tolling. Για το σκοπό αυτό άμεσα θα πραγματοποιηθεί πείραμα στο μεταλλουργικό εργοστάσιο της Λάρυμνας. Στο πείραμα αυτό συμμετέχει το Εργαστήριο Μεταλλουργίας του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και η παγκόσμιας εμβέλειας εταιρεία Hatch, που αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες συμβουλευτικές εταιρείες στον κόσμο που εξειδικεύεται στις εγκαταστάσεις παραγωγής νικελίου.
Παρόλα τα προβλήματά της που σχετίζονται με το ισοζύγιο τιμής πώλησης-κόστους παραγωγής και οφείλονται κατά κύριο λόγο στην πολύ χαμηλή χρηματιστηριακή του νικελίου, η ΛΑΡΚΟ εξακολουθεί να αντέχει, βασιζόμενη στην εξαιρετική ποιότητα του προϊόντος της, τον εξαγωγικό της χαρακτήρα και το μέγεθος και το όνομά της. Αυτά, βέβαια, δεν είναι αρκετά. Χρειάζεται να συνεχιστούν οι συντονισμένες προσπάθειες για να διατηρηθεί ζωντανή. Η προσφορά της στις τοπικές κοινωνίες που δραστηριοποιείται και στην ελληνική οικονομία είναι πάρα πολύ μεγάλη.