Οταν στο τέλος του 1989, η Βελούδινη Επανάσταση της Πράγας γκρέμιζε τον υπαρκτό σοσιαλισμό της Τσεχοσλοβακίας και άνοιγε το δρόμο για τον καπιταλισμό και την οικονομία της αγοράς, ελάχιστοι θα μπορούσαν να σκεφτούν ότι η πρωτεύουσα της Τσεχίας πλέον θα βρισκόταν αντιμέτωπη με μία ακόμη εξέγερση, ακριβώς 30 χρόνια αργότερα.
Στους δρόμους για την αφόρητα ακριβή ζωή
Οι περισσότεροι από τους ανθρώπους που διαδήλωσαν μαζικά στην Πράγα την προηγούμενη Κυριακή δεν είχαν προλάβει να συμμετάσχουν στη Βελούδινη Επανάσταση. Πολλοί δε από αυτούς δεν ήταν καν γεννημένοι το 1989. Οι συνθήκες ζωής όμως στη σύγχρονη Τσεχία η οποία αποθεώνει, σε κυβερνητικό επίπεδο, τον καπιταλισμό και έχει υιοθετήσει μερικές από τις πιο ακραίες εκδοχές του, έβγαλαν τον κόσμο στους δρόμους. Όπως τον έχουν βγάλει για τους ίδιους ή διαφορετικούς λόγους στην Ουγγαρία, την Πολωνία, την Αλβανία ή τη Σερβία.
Στην Τσεχία, η πέτρα του σκανδάλου (ή μάλλον των σκανδάλων, αφού δεν πρόκειται μόνο για ένα) ακούει στο όνομα Αντρέι Μπάμπις. Ο πρωθυπουργός της χώρας θα μπορούσε κάλλιστα να χαρακτηριστεί ως ένας συνδυασμός Σίλβιο Μπερλουσκόνι και Βίκτορ Όρμπαν. Μεγιστάνας, ίσως ο πιο πλούσιος άνθρωπος στην Τσεχία με προσωπική περιουσία που ανέρχεται, σύμφωνα με το Forbes, στα 3,3 δισεκατομμύρια δολάρια. Είναι επίσης κάτοχος ΜΜΕ (σας θυμίζει κάτι;) αλλά και πλήθους άλλων επιχειρήσεων για τις οποίες κατηγορείται ότι κάνει αβάντα χειραγωγώντας τη δικαιοσύνη.
Την ίδια ώρα, η Τσεχία, παρά τη χαμηλή ανεργία και τους δείκτες που φανερώνουν μία κάποια ευημερία, υποφέρει από τις ασθένειες του σύγχρονου καπιταλισμού. Η ζωή, ειδικά στην Πράγα, είναι αφόρητα ακριβή για τα λαϊκά στρώματα, τα ενοίκια κάνουν τρελό ράλι ανόδου, τα βασικά είδη διατροφής και τα καύσιμα παραμένουν απλησίαστα για μεγάλη μερίδα κόσμου. Το ιδιωτικό χρέος, κατά συνέπεια, συνεχώς αυξάνεται, καθώς ο μήνας βγαίνει ολοένα και πιο δύσκολα για το μέσο Τσέχο, πόσο μάλλον για το φτωχό.
Σπασμωδικές αντιδράσεις από την κυβέρνησηΥπό αυτά τα δεδομένα μάλλον δεν ήταν έκπληξη που την προηγούμενη Κυριακή συγκεντρώθηκαν 300.000 άνθρωποι στο σημείο που συγκεντρώνονταν οι διαδηλωτές της «Βελούδινης Επανάστασης» πριν από 30 χρόνια. Υπάρχει οργή και θυμός ο οποίος αποτυπώθηκε σε πανό που έγραφαν «Φύγε» και «Παραιτήσου» (για τον Μπάμπις, φυσικά). Και επίσης, δεν ήταν περίεργο που οι περισσότεροι εκ των συγκεντρωμένων ήταν νεαροί σπουδαστές και συνταξιούχοι. Αυτούς έχουν πλήξει περισσότερο τα νεοφιλελεύθερα μέτρα του Μπάμπις.
Πολλοί από τους διαδηλωτές δεν έψαχναν κάτι ριζοσπαστικό, παρά μόνο «περισσότερη Ευρώπη». Ο πρωθυπουργός και η κυβέρνησή του ελέγχονται από την Κομισιόν για αθέμιτες πρακτικές και χειραγώγηση της δικαιοσύνης, γεγονός που ωθεί τους ευρωπαϊστές (αλλά κατά βάθους συντηρητικούς) της χώρας εναντίον του Μπάμπις. Υπάρχουν όμως και οι άλλοι που δεν επιθυμούν απλώς μία αλλαγή κυβέρνησης αλλά αλλαγή λογικής, έτσι ώστε να αρχίσουν να καρπώνονται από την πίτα της ανάπτυξης και να πολεμήσουν τη φτώχεια τους (ειρήσθω εν παρόδω το 17% των Τσέχων ζει κάτω από τα όρια της φτώχειας).
Ο πρωθυπουργός αντιδρά σπασμωδικά. Κατηγορεί τις Βρυξέλλες για ανάμιξη στα εσωτερικά της Τσεχίας, αρνείται τις κατηγορίες ότι υπηρέτησε στη μυστική αστυνομία του κομμουνιστικού καθεστώτος κατά τη δεκαετία του ’80 και επιχειρεί να διατηρήσει την εξουσία του, έστω και αν εκτός από τη στήριξη του δικού του κόμματος έχει μόνο αυτή του...κομμουνιστικού κόμματος.
Συμβαίνει και αυτό. Ο μοναδικός σύμμαχος του άλλοτε εμπορικού αντιπροσώπου της Τσεχοσλοβακίας στο Μαρόκο είναι το κομμουνιστικό κόμμα το οποίο για πρώτη φορά μετά τη μεγάλη πολιτική αλλαγή του 1989 βρέθηκε να στηρίζει κυβερνητικό σχήμα. Μία συμμαχία εκ πρώτης όψεως παράξενη, ίσως και ανίερη που πάντως αντέχει, έστω και με το ζόρι.
Και κάτι τελευταίο: Οι κατηγορίες για τον Μπάμπις δεν είναι απλά φήμες, ούτε πρόκειται μόνο για πληροφορίες. Η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει συντάξει ένα πόρισμα 71 σελίδων για τον τρόπο που ο πρωθυπουργός «σπρώχνει» ευρωπαϊκά κονδύλια στις δικές του επιχειρήσεις και αξιώνει επιστροφή τουλάχιστον 17 εκατομμυρίων ευρώ. Η λαθροχειρία είναι δηλαδή διαπιστωμένη, όσο και αν ο ίδιος, προστατευόμενος και από την ασυλία, την αρνείται πεισματικά. Τα γεγονότα έχουν μιλήσει.
Νίκος Γιαννόπουλος