Την ώρα που τα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΚΥΤ) στα νησιά είναι αντιμέτωπα και πάλι με σημαντικό υπερπληθυσμό και οι ασυνόδευτοι ανήλικοι στοιβάζονται σε ακατάλληλους χώρους «προστατευτικής φύλαξης» στα προαναχωρησιακά κέντρα και στα αστυνομικά τμήματα, η δεξιά κυβέρνηση προτιμά τη διαχείριση του προσφυγικού με όρους εντυπωσιασμού, εκκενώνοντας το πρωί της περασμένης Δευτέρας 4 καταλήψεις στέγασης προσφύγων στα Εξάρχεια.
«Ο λόγος που έγιναν αυτές οι εκκενώσεις είναι προφανής, πρόκειται για δημιουργία εντυπώσεων σε βάρος των πιο αδύναμων και ευάλωτων ομάδων που κατοικούν στην περιοχή των Εξαρχείων. Έχει ένα δυνατό συμβολισμό, που μεταλλάσσει και μετατοπίζει την έννοια της ασφάλειας από το οργανωμένο έγκλημα και την εκμετάλλευση των ευάλωτων ανθρώπων, σε ακριβώς αυτές τις ευάλωτες ομάδες. Αυτό κι αδιέξοδο κι αναποτελεσματικό είναι, αλλά το κυριότερο ενέχει ρατσιστικά χαρακτηριστικά», τονίζει στην «Εποχή» ο Γιώργος Ψυχογιός, βουλευτής και αναπληρωτής τομεάρχης Μεταναστευτικής Πολιτικής ΣΥΡΙΖΑ.
Στις 4 καταλήψεις σημειώνεται ότι δεν βρέθηκε τίποτα παράνομο από την αστυνομία που να δικαιολογεί την παρέμβασή της. «Αυτή είναι η σημαντική διαφορά σε σχέση με την εκκένωση που είχε πραγματοποιήσει η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ σε κατάληψη στα Εξάρχεια κατόπιν εισαγγελικής παραγγελίας και όπου είχαν εντοπιστεί όντως όπλα και ναρκωτικά. Ενώ οι πρόσφυγες που βρίσκονταν εκεί, μετά την παραμονή τους στο Σύνταγμα, που δεν ήταν σωστή η ταλαιπωρία τους τότε και πρέπει να το τονίσουμε, μεταφέρθηκαν σε δομές με πούλμαν και όχι με αστυνομικές κλούβες», απαντά ο βουλευτής στις τοποθετήσεις των προηγούμενων ημερών που εξίσωναν τις δύο δράσεις.
Το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη προσπαθώντας να απαντήσει στις αντιδράσεις των κοινωνικών φορέων και των κομμάτων της αντιπολίτευσης και να δικαιολογήσει την παρέμβαση, προέβαλε το επιχείρημα ότι με αυτό τον τρόπο θα προσφερθούν καλύτερες συνθήκες στέγασης στους πρόσφυγες. Αυτό βέβαια δεν απαντά σε καμία περίπτωση γιατί επιλέχθηκε η συγκεκριμένη αστυνομική φιέστα. «Πάντα σε αυτές τις επιχειρήσεις τα θύματα είναι οι πρόσφυγες και οι μετανάστες. Πρώτον γιατί δημιουργείται η εικόνα στη δημοσιότητα σαν το πρόβλημα των Εξαρχείων ή το πρόσωπο της εγκληματικότητας να είναι οι πρόσφυγες, που προφανώς δεν είναι αυτή η πραγματικότητα. Και δεύτερον, γιατί με αυτό τον τρόπο βλέπουμε την κινητοποίηση ακραίων ρατσιστικών ανακλαστικών. Δεν είναι τυχαία η δήλωση του συνδικαλιστή αστυνομικού ότι οι πρόσφυγες είναι σκόνη που πρέπει να φύγει από την κοινωνία», επισημαίνει ο Γιονούς Μοχαμαντί, πρόεδρος του Ελληνικού Φόρουμ Προσφύγων.
Καταλήψεις ή αστεγία;Ενώ ακόμα και το επιχείρημα περί καλύτερων συνθηκών εξετάζεται, αφού -προς το παρόν- οι 134 πρόσφυγες μεταφέρθηκαν σε απομονωμένο κτήριο στο Μενίδι και αναμένουν τι θα απογίνουν από εκεί. Άλλωστε, όπως σημειώνει ο Γιονούς Μοχαμαντί, αρκετές φορές οι επίσημες δομές δεν σημαίνουν και καλές συνθήκες. «Για παράδειγμα στη Μαλακάσα υπάρχουν άνθρωποι που μένουν σε σκηνές μες στον καύσωνα, τις οποίες είχε ξηλώσει και πριν λίγο καιρό ο αέρας. Επίσης είναι μακριά από τις υπηρεσίες που χρειάζονται, όπως και από τα σχολεία, ενώ τίθεται και ζήτημα ασφάλειας, αφού οι υπεύθυνοι του Διεθνή Οργανισμού Μετανάστευσης φεύγουν από το χώρο μετά τις 3 το μεσημέρι».
Υπενθυμίζεται δε το πώς και γιατί βρέθηκαν οι πρόσφυγες να διαμένουν στις καταλήψεις. «Ποτέ δεν ήταν η πρώτη επιλογή τους να μείνουν στις καταλήψεις. Ήταν μια αναγκαστική λύση για να γλιτώσουν από την αστεγία. Οι καταλήψεις όλα αυτά τα χρόνια που οι δομές φιλοξενίας του κράτους δεν φθάνουν για τη στέγαση των προσφύγων, έχουν βοηθήσει πραγματικά τους ανθρώπους και έχουν σταθεί δίπλα τους. Το City Plaza είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Εννοείται ότι υπάρχουν και περιπτώσεις όπου σημειώθηκαν περιστατικά εκμετάλλευσης των προσφύγων από τέτοια εγχειρήματα, αλλά δεν πρέπει να τα βάλουμε όλα στο ίδιο τσουβάλι», τονίζει ο πρόεδρος του Ελληνικού Φόρουμ Προσφύγων.
Τελευταίο παράδειγμα της ανεπάρκειας των κρατικών αρχών (που από τη μία δεν εξασφαλίζουν τη στέγαση των προσφύγων ως οφείλουν και από την άλλη διώκουν όσους προσπαθούν να βοηθήσουν) είναι η διαμονή οικογενειών προσφύγων έξω από τη δομή του Ελαιώνα ζητώντας στέγαση και που τελικά βρήκαν φιλοξενία από απλούς πολίτες.
Καμία δράση αποσυμφόρησηςΤο πραγματικό πρόβλημα αυτή τη στιγμή βρίσκεται και πάλι στις άθλιες συνθήκες που επικρατούν στα ΚΥΤ των νησιών, όπου ο πληθυσμός των προσφύγων έχει ξεπεράσει κατά πολύ την χωρητικότητα των κέντρων.
Τα τελευταία στοιχεία για τις 15 Αυγούστου δείχνουν ότι στη Λέσβο διαμένουν 8.218 πρόσφυγες (χωρητικότητα ΚΥΤ 3.000), στη Χίο 2.441 (χωρ. 1014), στη Σάμο 4.005 (χωρ. 648), στη Λέρο 1.218 (χωρ. 860) και στην Κω 2.059 (χωρ. 816), ενώ οι μεταφορές προς την ενδοχώρα είναι ουσιαστικά ανύπαρκτες, αφορώντας κάποιους δεκάδες μόνο.
«Χαιρόμαστε που ο κ. Κουμουτσάκος ανακάλυψε την Αμερική και είπε πως οι γεωπολιτικοί λόγοι των πολέμων και των απολυταρχικών καθεστώτων είναι τα αίτια της προσφυγιάς. Από εκεί και πέρα, όμως, τους τελευταίους μήνες βλέπουμε μεγάλο υπερπληθυσμό στα ΚΥΤ των νησιών και την κυβέρνηση να μην εφαρμόζει την πολιτική ισχυρής αποσυμφόρησης του ΣΥΡΙΖΑ, με μεταφορά των ευάλωτων στην ενδοχώρα. Η κυβέρνηση προτιμά αντί να κάνει κάτι για τις συνθήκες στα νησιά, να προχωρά σε ρατσιστικούς συμβολισμούς εκκένωσης των καταλήψεων. Είναι μια ιδεοληπτική διαχείριση του προσφυγικού και ήταν τελείως απροετοίμαστοι για την αναμενόμενη αύξηση των αφίξεων το καλοκαίρι», σημειώνει σχετικά ο Γιώργος Ψυχογιός, τονίζοντας πως η κυβέρνηση θα πρέπει παράλληλα να θέσει και πολύ δυναμικά το ζήτημα ανακατανομής των προσφύγων στην Ευρώπη και της συνεργασίας των χώρων.
Ανήλικοι σε «προστατευτική» κράτησηΟι συνέπειες, δυστυχώς, της ολιγωρίας και αδιαφορίας του υπουργείου για τα πραγματικά προβλήματα στο προσφυγικό φάνηκαν από το Σάββατο της περασμένης εβδομάδας, όπου ένας ανήλικος πρόσφυγας έχασε τη ζωή του στο ΚΥΤ της Μόριας μετά από καβγά που ξέσπασε.
Οι εντάσεις και η έλλειψη ασφάλειας είναι αναμενόμενα όταν ο πληθυσμός του κέντρου είναι 4 φορές μεγαλύτερος της χωρητικότητάς του, ενώ υποδεικνύουν και πως οι λεγόμενοι χώροι «προστατευτικής φύλαξης» μόνο προστασία δεν προσφέρουν στα παιδιά.
«Προστατευτική φύλαξη έχει βαφτιστεί όταν εντοπίζονται ανήλικοι που είναι απροστάτευτοι και αντί να τοποθετηθούν σε δομές ασφαλούς διαβίωσης, κρατούνται δίπλα σε ενήλικες με τη λογική ότι έτσι προστατεύονται από το να πέσουν θύματα. Προφανώς αυτή η πρακτική δεν προστατεύει τα παιδιά, τα κρατάει απλώς φυλακισμένα. Τη συναντάμε σε ΚΥΤ, σε αστυνομικά τμήματα δίπλα σε κελιά με ενήλικες παραβάτες, χωρίς πρόσβαση σε ιατρικές εξετάσεις, ρουχισμό, ειδική σίτιση κτλ, όπως επίσης και στα προαναχωρησιακά κέντρα. Μιλάμε, δηλαδή, για σαφή καταπάτηση των δικαιωμάτων των παιδιών», τονίζει η Ζωή Κόκκαλου από την ΜΚΟ Άρσις.
Παρά, όμως, τη δριμεία κριτική που έχει δεχθεί πολλάκις το μέτρο από τους κοινωνικούς φορείς, στη διακυβέρνηση της ΝΔ η χρήση του φαίνεται να αυξάνεται σημαντικά, ιδιαίτερα όσον αφορά το προαναχωρησιακό κέντρο στην Αμυγδαλέζα. «Από το καλοκαίρι άρχισαν να ανεβαίνουν επικίνδυνα οι αριθμοί των παιδιών στην Αμυγδαλέζα. Ταυτόχρονα παρατηρήσαμε χειρότερες συνθήκες και ότι μεγαλώνει ο χρόνος κράτησης. Παρότι υπάρχει κινητικότητα εξόδου από την κράτηση, οι αριθμοί των ανήλικων εκεί δεν πέφτουν, δηλαδή μεταφέρουν συνέχεια κι άλλα παιδιά εκεί», επισημαίνει η ίδια, ενώ περιγράφει τις συνθήκες διαβίωσης των παιδιών εκεί: «κάθε κοντέινερ έχει χωρητικότητα κανονικά 4 ατόμων, αλλά στην Αμυγδαλέζα ζουν 8 παιδιά μέσα στο κάθε ένα, δηλαδή κοιμούνται δυο-δυο στα κρεβάτια, όπως και στο πάτωμα, σε κουβέρτες και μαξιλάρια που δεν έχουν πλυθεί ποτέ, με ανύπαρχτες συνθήκες υγιεινής και κακή σίτιση, χωρίς καμία ενημέρωση γιατί κρατούνται».
Η στέγαση των ασυνόδευτων ανήλικων προσφύγων είναι ένα μακροχρόνιο πρόβλημα, αφού εδώ και τρία χρόνια οι θέσεις σε ειδικές δομές γι’ αυτά είναι μόλις 1.100 (αυτή τη στιγμή στη χώρα βρίσκονται 4.200 ασυνόδευτα παιδιά) και οι ασφαλείς ζώνες μέσα στις δομές φιλοξενίας, παρότι είναι σαφώς καλύτερες από την «προστατευτική φύλαξη», με εξειδικευμένο προσωπικό, παραμένουν μη ιδανική λύση και εναλλακτική της κράτησης. «Και σημειώνεται πως λέμε κάτι τέτοιο, ενώ η Άρσις είναι υπεύθυνη για τη λειτουργία 10 τέτοιων ζωνών», τονίζει η Ζωή Κόκκαλου.
Η μόνη πραγματική λύση είναι, λοιπόν, η δημιουργία νέων δομών για τους ασυνόδευτους ανήλικους, αλλά η πραγματικότητα είναι μάλλον δυσοίωνη. «Πάμε πολύ πίσω στο ζήτημα της παιδικής προστασίας, θέτονται ζητήματα ελευθερίας, επιτροπείας, κατάλληλων συνθηκών, εισαγγελίας ανηλίκων για επιμέλεια και πολλά άλλα που απαιτούν άμεση δράση», καταλήγει η ίδια.
Τζέλα Αλιπράντη