Η διαδικασία για τη συγκρότηση της νέας ιταλικής κυβέρνησης αναδεικνύει όλες τις πτυχές της νέας συνθήκης, όπου η επίλυση των πολιτικών προβλημάτων εκχωρείται αργά και σταθερά σε μεθόδους και διαδικασίες που έχουν μετατραπεί από εργαλεία κατασκευής και σύνθεσης πολιτικών θέσεων, σε αυτονομημένες «υπηρεσίες» που δημιουργούν πρότυπα και συμπεριφορές υποκατάστασης αυτών καθαυτών των πολιτικών. Συνεπώς, οι πολιτικές επιδιώξεις και τα προγράμματα απολαύουν την όποια εμβέλεια διαθέτουν, συνεπεία ενός χαοτικού καταιγισμού επικοινωνιακών βομβαρδισμών, τακτικισμών και μικροκομματικών προσεγγίσεων, μέχρι να ακυρωθούν ή να υποκατασταθούν από αλλά νεότερης παραγωγής. Κάποιοι (Ε. Mauro) μιλούν για ένα πραγματικό bing bang της πολιτικής. Οι συνεχείς εναλλαγές συμμαχιών, τα θεσμικά ατοπήματα, οι πολιτικές μεταμορφώσεις, συνθέτουν ένα περιβάλλον σε αδιάκοπη εξέλιξη, καθιστώντας την Ιταλία ξανά εργαστήρι πολιτικών προτύπων με εξαγωγική δυναμική.
Η νέα κυβέρνησηΗ κυβέρνηση Conte2 με κορμό τα 5 αστέρια (34%) και νέο σύμμαχο το PD (Δημοκρατικό Κόμμα 17%) και άλλες μικρότερες δυνάμεις (Leu), συγκροτείται στη βάση μιας προσπάθειας, της οποίας οι λόγοι και λογικές διαφέρουν για τους δυο συνεργαζόμενους. Για τα 5 αστέρια είναι η με κάθε τρόπο αποφυγή πρόωρων εκλογών (εκτιμάται ότι έχουν χάσει το μισό της δύναμης τους) και η αγωνιώδης προσπάθεια ανάκτησης πολιτικής πρωτοβουλίας, που είχε θλιβερά βουλιάξει κάτω από τα κτυπήματα του Salvini της Λέγκα. Το κίνημα των 5 αστέρων έχασε μέσα σε αυτή την κρίση κάθε παιδική του αθωότητα, έχοντας εκ των πραγμάτων μετατραπεί από αντισυστημικό σε συστημικό μόρφωμα, χωρίς να έχει αναπτύξει τις απαραίτητες δεξιότητες για ομαλή πλεύση μέσα στις απαιτητικές προδιαγραφές διαχείρισης των κρατικών θεσμών, της οικονομίας, της διεθνούς θέσης της χώρας κλπ. Η αντιφατικότητα και ο άκρατος απλουστευτισμός του έχει αποδυναμώσει την ισχύ των αρχικών προσταγμάτων του (περιβάλλον, δικαιοσύνη κτλ).
To PD έχει θέσει πρωταρχικό στρατηγικό στόχο την ανάσχεση της ακροδεξιάς επέλασης και ταυτόχρονα την ανασυγκρότηση, μέσω μιας βασανιστικής προσπάθειας, του πολιτικού του λόγου, η αδυναμία του οποίου επέφερε και την οργανωτική πολυδιάσπαση του. Για το κόμμα η ασυνέχεια των πολιτικών σε σχέση με την προηγουμένη κυβέρνηση και η νέα κυβερνητική σύνθεση συνθέτουν την « πολιτική κάλυψη» της συνεργασίας με τα 5 αστερια τα όποια θεωρεί συνυπεύθυνα για την καταστροφική πορεία της χώρας (υποχώρηση δημοκρατικών κεκτημένων, θεσμικές παρεκτροπές, οικονομία σε ακινησία κλπ.)
Και οι δυο σχηματισμοί πιέζονται ισχυρά, αν και όχι για τους ίδιους λόγους. Το PD προσπάθησε και προσπαθεί να επαναδιατυπώσει την πολιτική του ατζέντα και μέσω αυτής να συσπειρώσει την εκλογική του βάση, αλλά και τις τάσεις διαφυγής και αποχώρησης που το ταλανίζουν πολλά χρόνια (Renzi, Calenda).
Η ΛέγκαΗ Λέγκα του Salvini μετά την αναπάντεχη, αλλά όχι απρόσμενη, έναρξη της κυβερνητικής κρίσης παραμονές Δεκαπενταύγουστου και τον εξοβελισμό της από την κυβέρνηση, χωρίς προγενέστερη συν-απόφαση με το υπόλοιπο της προσωποπαγούς ηγετικής ομάδας, εγκλωβίστηκε σε ένα θέαμα επίδειξης αυταρχισμού και τακτικισμών, χάνοντας τον έλεγχο των εξελίξεων και την πρωτοβουλία των κινήσεων. Ο Salvini, υπουργός Εσωτερικών, κατέθεσε πρόταση μομφής στον Conte, πρωθυπουργό προσκείμενο σε αυτόν, ζητώντας να παραιτηθεί, αντί να αποσύρει την κυβερνητική συμμετοχή των υπουργών της Λέγκα, που θα είχε φυσικά σαν επακόλουθο την κυβερνητική κρίση . Κρίση την οποία επέλεξε να ανακοινώσει λουόμενος εν μέσω λουόμενων στην πλαζ .Ο λόγος που επικαλέστηκε ήταν η αδυναμία συνέχισης της συνεργασίας με τους υπουργούς των 5 αστέρων, τους οποίους από καιρό κατηγορούσε ότι παρεμπόδιζαν συστηματικά τις αναπτυξιακές πρωτοβουλίες του (επανεκκίνηση των εργασιών της σιδηροδρομικής γραμμής Τορίνο-Λιών TAV, θεσμικό ξεμπλοκάρισμα σειράς μεγάλων έργων σταματημένων λόγω παρεισφρήσεων της μαφίας κλπ). Η αχαλίνωτη έπαρσή του τον οδήγησε να ζητά πρόωρες εκλογές, προκειμένου να εξασφαλίσει την κοινοβουλευτική αυτοδυναμία (ενδεχόμενα μαζί με το φασιστοειδές κίνημα της Meloni, Fratelli d’ Italia,των υπολειμμάτων της Forza Italia και του ανοξείδωτου Berlusconi) για να μπορέσει να υλοποιήσει ανεμπόδιστα το έργο του για «το καλό του ιταλικού λαού». Ο Salvini ζήτησε «pieni poteri» (απόλυτη εξουσία), οδηγώντας συνειρμικά στο μουσολινικό παρελθόν της Ιταλίας, «ψαρεύοντας» και σπεκουλάρο��τας σε μια νοσηρή αντίληψη του λαού για την αναζήτησή του ισχυρού ανδρός….
Ο ConteΟ Conte αρνήθηκε να παραιτηθεί και μετέφερε τη διαχείριση της κρίσης στο κοινοβούλιο (Γερουσία), στο οποίο η Λέγκα και η δεξιά δεν διαθέτουν την πλειοψηφία. Ο Conte μετατρέπει την απολογία του στην πρόταση μομφής, σε σφοδρή επίθεση στον προκαθήμενο Salvini με μια φορτισμένη και αντιφατική ομιλία, που ενώ καταγγέλλει αναλυτικά όλες τις αντιδημοκρατικές παρεκτροπές του (προσωπική προβολή, αποφυγή ανάληψης ευθύνης για το πιθανό σκάνδαλο χρηματισμού της Λέγκα από τον φίλο Putin, χρήση των θρησκευτικών συμβόλων στην πολιτική αντιπαράθεση κλπ), ξεχνά ότι αυτός ο ίδιος με την ιδιότητα του πρωθυπουργού στήριξε και νομιμοποίησε κάθε δραστηριότητα του υπουργού Εσωτερικών (στήριξη των αντιδραστικών και μάλλον αντισυνταγματικών νομοθετημάτων για την εσωτερική ασφάλεια που στην πράξη τιμωρούν την προσφορά βοήθειας σε κινδυνεύοντες μετανάστες και απελευθερώνουν τη χρήση όπλων για την λεγόμενη «νόμιμη άμυνα»).
Βεβιασμένη συνεργασίαΟ Conte μετά τη συζήτηση υποβάλει την παραίτηση του στον ΠτΔ, που αρχίζει άμεσα διερευνητικές επαφές για την αναζήτηση νέας κυβερνητικής πλειοψηφίας από την υπάρχουσα βουλή. Η ανάθεση εντολής σχηματισμού δικομματικής κυβέρνησης στον Conte, εκφράζει τη βεβιασμένη σύγκληση αμυντικών αντανακλαστικών των δυο κύριων κομματικών σχηματισμών, ενώ ταυτόχρονα μπορεί να αποτελέσει πρώιμη μαγιά για μια επανασυνάντηση δυο σχηματισμών, που παρότι αντιπαρατέθηκαν σκληρά τα τελευταία χρόνια, διαθέτουν, μερικώς, κοινές κοινωνικές αναφορές (μεγάλο ήμερος ψηφοφόρων του PD κινήθηκε προς τα 5 αστέρια στις κοινοβουλευτικές εκλογές της περασμένης χρονιάς). Και οι δυο σχηματισμοί κινήθηκαν παράλληλα τα τελευταία χρόνια, αποκλίνοντας και ναρκοθετώντας επιμελώς και απερίσκεπτα τους κοινούς τόπους τους (Renzi).
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η ενίσχυση της εικόνας και του κεντρικού ρόλου που σταδιακά και σταθερά κερδίζει μέσα στις εξελίξεις o G. Conte. Μετά την επιστροφή του από το G7 διασφαλίζει από τον εξωτερικό παράγοντα στήριξη, τόσο από τον ατλαντικό σύμμαχο όσο και από τη νέα ευρωπαϊκή ηγεσία (την οποίαν στήριξαν τα 5αστερια) και διεκδικεί μια αυτονόμηση από τα 5αστερια, δρώντας σαν τρίτος στη διαβούλευση για τη σύνθεση της νέας κυβέρνησης, ενώ ταυτόχρονα μπορεί να ποδηγετήσει την παραπατούσα ηγεσία του πολιτικού αρχηγού των 5αστερων Di Maio. Η σταδιακή θεσμική και πολιτική ανέλιξη του άχρωμου Conte, ενός μέχρι πρόσφατα αγνώστου δικηγόρου της επαρχίας, σηματοδοτεί συμβολικά την έλλειψη πολιτικών προσωπικοτήτων ικανών να παρεμβαίνουν στις εξελίξεις και όχι να οδηγούνται από αυτές.
Τα 5 αστέρια αντιμετωπίζουν μέσα στην κρίση που δημιουργήθηκε τη δίκη τους κρίση, που είναι τόσο πολιτική όσο και οργανωτική. Το κίνημα περνάει από μια καταγγελτική αντισυστημική πορεία σε μια περισσότερο ώριμη, εκφραστής ενός συστήματος που μέχρι τώρα αντιπαλεύονταν. Στη φάση αυτή υπάρχει ένας πολυκεφαλισμός στη διοίκηση: η ανήσυχη κοινοβουλευτική ομάδα, ο διορισμένος πολιτικός αρχηγός Di Maio, o ιδρυτής και «εγγυητής» B. Grillo και πολιτικός «σκηνοθέτης», που μέσω της αμφιλεγόμενης ψηφιακής πλατφόρμας Rousseau χειραγωγεί την εκλογική βάση του κινήματος.
Οι εκτιμήσεις των πολιτικών παρατηρητών και του Τύπου διίστανται σχετικά με το προσδόκιμο ζωής μιας τέτοιας κυβέρνησης. Σοβαρή μερίδα εκτιμά ότι στο μέτρο που η νέα κυβέρνηση δεν αναδείξει χαρακτηριστικά ασυνέχειας, σε ό,τι αφορά στα πρόσωπα και στις πολιτικές, θα πέσει θύμα στις εύκολες επιθέσεις της Λέγκα, που θα μπορούσε να οδηγηθεί εκ νέου θριαμβευτικά στην εξουσία, ίσως και για πολλά χρόνια (Cacciari). Από την άλλη, η ανάσχεση και η ενδεχόμενη αποδόμηση της ακροδεξιάς ατζέντας εκτιμάται ότι είναι πρωταρχικός στόχος για την αποφυγή περαιτέρω ολίσθησης της Ιταλικής Δημοκρατίας (Raggeri).
Δυστυχώς, η παρουσία του «μεταμορφωμένου» Conte, τα ηγετικά και πολιτικά αδιέξοδα του Di Maio (5 αστέρια) και ανεπίκαιρη επιφυλακτικότητα του Zingaretti (PD), δεν στηρίζουν καμία ελπιδοφόρας εκτίμηση.
Ιωσήφ Σινιγάλιας