Συζητάμε με το δημοσιογράφο και αρχισυντάκτη της Εφημερίδας των Συντακτών Τάσο Παππά σχετικά με τις εξελίξεις στο χώρο της κεντροαριστεράς και τις πολιτικές επιλογές του ΚΙΝΑΛ.
Τη συνέντευξη πήρεο Στάθης ΚουτρουβίδηςΣαράντα πέντε χρόνια έκλεισαν από την 3η Σεπτέμβρη, τη μέρα της ιδρυτικής διακήρυξης του ΠΑΣΟΚ από τον ηγέτη του Ανδρέα Παπανδρέου. Τι έχει να θυμάται σήμερα ο διάδοχος του ΠΑΣΟΚ, το ΚΙΝΑΛ από αυτήν την πορεία και διαδρομή;Οι εορτασμοί αυτού του τύπου είναι στενάχωροι. Εκτός αν μείνεις στις ακίνδυνες γενικότητες και στους βολικούς εξωραϊσμούς για να οδηγηθείς σε συμπεράσματα που δεν αγγίζουν τον πυρήνα του προβλήματος. Όποιος ανατρέξει στα γενέθλια κείμενα του ΠΑΣΟΚ και κάνει τις απαραίτητες συγκρίσεις με αυτά που ακολούθησαν-ακόμη και πριν από τον εκλογικό θρίαμβο του 1981-είναι βέβαιο πως θα μελαγχολήσει. Στο ΠΑΣΟΚ το αποφεύγουν συστηματικά εδώ και πολλά χρόνια. Και πράττουν σοφά γιατί διαφορετικά θα πρέπει να αναζητήσουν τις αιτίες που ένα μαζικό κίνημα το οποίο γέννησε προσδοκίες στους πολίτες τη δεκαετία του ‘70, συμβιβάστηκε γρήγορα με το σύστημα, διολίσθησε με μεγάλη ταχύτητα στον κυβερνητισμό, γραφειοκρατικοποιήθηκε, μετατράπηκε σε πελατειακό μηχανισμό και κατέληξε να γίνει ένα κόμμα-δεκανίκι του νεοφιλελευθερισμού.
Η ηγεσία φοβάται ότι θα αμφισβητηθείΣύμφωνα και με άλλους αναλυτές, ο αρχικός στόχος του ΚΙΝΑΛ που ήταν η εκλογική αποδυνάμωση του ΣΥΡΙΖΑ -«συντριβή» είχε χαρακτηριστικά ειπωθεί - παρά την απώλεια της διακυβέρνησης από την πλευρά του, δεν επετεύχθη. Το διάστημα που έχει μεσολαβήσει έως σήμερα το ΚΙΝΑΛ δεν έχει προχωρήσει σε μια πολιτική αποτίμηση του εκλογικού αποτελέσματος, προκειμένου να καταλήξει τι έκανε σωστά ή λάθος. Πρόκειται για αδυναμία ή πραγματική δυσκολία;Η φράση της κ. Γεννηματά στην εκδήλωση στη Λάρισα («επιτέλους ο ΣΥΡΙΖΑ έπεσε από την εξουσία») τα λέει όλα. Δείχνει ότι αυτό που την ένοιαζε περισσότερο, ανάμεσα στην ήττα του ΣΥΡΙΖΑ και στην παλινόρθωση της Δεξιάς, ήταν η ήττα του ΣΥΡΙΖΑ. Ο στρατηγικός στόχος της ηγετικής ομάδας του ΚΙΝΑΛ- και την περίοδο που ήταν ο Ευ. Βενιζέλος και στη συνέχεια μετά την άκομψη απομάκρυνση του- ήταν η στρατηγική ήττα και η εκλογική ταπείνωση του ΣΥΡΙΖΑ. Ούτε το ένα συνέβη ούτε το άλλο. Ως προς αυτό λοιπόν το ΚΙΝΑΛ απέτυχε παταγωδώς. Απέτυχε όμως και στην άλλη επιδίωξη του, να αυξήσει δηλαδή την επιρροή του και να διεκδικήσει σε βάθος χρόνου ξανά την πρωτοκαθεδρία στην περιοχή της λεγόμενης προοδευτικής παράταξης. Η συζήτηση καθυστερεί ακριβώς γι’ αυτούς τους λόγους. Είναι βέβαιο ότι κάποια στελέχη θα αναζητήσουν ευθύνες για τη διπλή αποτυχία και η ηγεσία του ΚΙΝΑΛ είναι υποχρεωμένη να απαντήσει. Φαίνεται πώς ακόμη δεν είναι έτοιμη για αυτήν την αναγκαία διαδικασία. Ήδη ορισμένοι κομματικοί παράγοντες θέτουν θέμα ηγεσίας και χρειάζεται χρόνο η ηγετική ομάδα προκειμένου να επιλέξει εκείνες τις μεθόδους που θα εξουδετερώσουν τους ανταγωνιστές της. Από τη στιγμή όμως που το θέμα τίθεται επισήμως και δημοσίως θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να παρακαμφθεί. Η αναμέτρηση θα γίνει και ενδεχομένως να υπάρξουν φυγόκεντρες τάσεις.
Το ΠΑΣΟΚ επίσης ως η κύρια συνιστώσα του ΚΙΝΑΛ βαδίζει σε εντελώς «αβέβαιο» τοπίο προς το συνέδριο του. Με αντιρρήσεις, διαφωνίες, προτάσεις για επιστροφή στο σχήμα ΠΑΣΟΚ, απομακρύνσεις στελεχών (τελευταία του Δημήτρη Κρεμαστινού, προηγουμένως του Σταμάτη Μαλέλη κτλ.). Γιατί η ηγεσία του κάνει σαν να μην ακούει τίποτα σε όλα αυτά τα καμπανάκια;Η ηγεσία του ΠΑΣΟΚ και του ΚΙΝΑΛ (στην ουσία μιλάμε για τα ίδια πρόσωπα) προφανώς φοβάται ότι θα αμφισβητηθεί. Πάντως η νοσταλγία ορισμένων για το ΠΑΣΟΚ σηκώνει μεγάλη κουβέντα. Ποιο ΠΑΣΟΚ νοσταλγούν; Το ΠΑΣΟΚ της δεκαετίας του ’70. Δεν το νομίζω. Δεν το ξέρουν, δεν το έζησαν, δεν ενδιαφέρονται να το μάθουν. Το ΠΑΣΟΚ της περιόδου του Ανδρέα Παπανδρέου; Χωρίς Παπανδρέου ή κάποιον άλλο χαρισματικό ηγέτη (δεν βλέπω να υπάρχει τέτοιο στέλεχος) θα πρόκειται για μια καρικατούρα. Το ΠΑΣΟΚ του Κώστα Σημίτη; Αρκετά από τα στελέχη του εκσυγχρονιστικού ΠΑΣΟΚ φλερτάρουν ανενδοίαστα με τη Δεξιά και μισούν την Αριστερά, την οποία χαρακτηρίζουν λαϊκίστική, ανεύθυνη και επικίνδυνη. Άλλωστε, βοήθησαν τον Κυριάκο Μητσοτάκη με διάφορους τρόπους για να κερδίσει τις εκλογές. Το ΠΑΣΟΚ του Γιώργου Παπανδρέου; Πρέπει να μην ξεχνάνε ότι στελέχη του ΠΑΣΟΚ δούλεψαν στο παρασκήνιο για την ανατροπή του. Το ΠΑΣΟΚ του Ευάγγελου Βενιζέλου; Φαντάζομαι ότι δεν θα ήθελαν να επιστρέψουν στο 4,2%. Άρα για ποιο ΠΑΣΟΚ μιλάνε. Ας μας πουν.
Τα προβλήματα των κομμάτων μπαλαντέρΣυνεχίζει ως αντιπολίτευση το ΚΙΝΑΛ να ασκεί έντονη κριτική στον ΣΥΡΙΖΑ για την περίοδο διακυβέρνησής του. Ήδη όμως από τα πρώτα βήματα της ΝΔ φαίνεται να στρέφει τα πυρά του και προς την πολιτική του Κυριάκου Μητσοτάκη. Έως που μπορεί να φτάσει αυτός το διμέτωπος;Τα κόμματα μπαλαντέρ -τέτοιο έχει γίνει το ΚΙΝΑΛ κι ας μην το παραδέχεται η κ. Γεννηματά- αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα. Δυσκολεύονται να αποφασίσουν με ποιόν θα πάνε και ποιόν θα αφήσουν. Θέλουν να είναι χρήσιμα στο πολιτικό σύστημα, να συνεργάζονται άλλοτε με τον έναν πόλο του δικομματισμού και άλλοτε με τον άλλο, ωστόσο ταυτοχρόνως προσπαθούν να αποδείξουν ότι δεν είναι δεδομένα για κανέναν από τους πρωταγωνιστές. Επιχειρούν μ’ άλλα λόγια να ισορροπήσουν σε τεντωμένο σχοινί. Δεν είναι εύκολη υπόθεση. Απαιτείται καθαρό πρόγραμμα και ηγεσία με δεξιότητες. Προς το παρόν και στα δύο επίπεδα υπάρχει σοβαρό έλλειμμα. Το ΚΙΝΑΛ θα ασκεί κριτική στη Δεξιά και θα τα βάζει και με τον ΣΥΡΙΖΑ προσδοκώντας να εισπράξει αυτό τη δυσφορία που θα προκαλούν οι κυβερνητικές πολιτικές. Το αν θα το πετύχει θα κριθεί εν πολλοίς από την αντιπολιτευτική στρατηγική του ΣΥΡΙΖΑ.
Διακύβευμα η διεκδίκηση του μεσαίου χώρου Ποιος είναι σε θέση σήμερα να εκφράσει καλύτερα τη μεσαία τάξη, για να μιλήσουμε με περισσότερο κοινωνιολογικούς όρουςΑυτή η συζήτηση για τη μεσαία τάξη είναι πολύ της μόδας. Όλα τα κόμματα απευθύνονται σ’ αυτήν και σχεδιάζουν πολιτικές για να την ικανοποιήσουν, επειδή είναι πολυπληθής και αποτελεί τη σπονδυλική στήλη των σύγχρονων κοινωνιών. Πρόκειται για κοινωνικά στρώματα με χαλαρές ιδεολογικές αναφορές και χωρίς σταθερή πολιτική προτίμηση. Δεν έχουν πρόβλημα να μετακινούνται στο κόμμα που μέχρι χτες αποδοκίμαζαν και να επιστρέψουν στο κόμμα που στις τελευταίες εκλογές «μαύρισαν». Το κριτήριο για την εκλογική συμπεριφορά τους είναι η κατάσταση της οικονομίας. Ψήφισαν τη Δεξιά γιατί τους υποσχέθηκε ότι θα μειώσει τη φορολογία τους. Αν δεν το κάνει ή αν το κάνει σε μικρότερο βαθμό απ’ αυτόν που περιμένουν, δεν θα διστάσουν να την εγκαταλείψουν και να επιστρέψουν στον ΣΥΡΙΖΑ, εφόσον βεβαίως αυτός παρουσιάσει ένα πειστικό και κυρίως ελκυστικό πρόγραμμα διακυβέρνησης.