Επιμέλεια: Λιάνα Μαλανδρενιώτηlianam@otenet.gr
Η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών σε ηρωικούς ρυθμούς
Ένα χρόνο πριν το 2021 και τη μεγάλη επέτειο διακοσίων χρόνων από την κήρυξη της Ελληνικής Επανάστασης, η ΚΟΑ έδωσε στη φετινή καλλιτεχνική περίοδο (2019 - 2020) τον υπέρτιτλο «Ήρωες» που θα συνεχιστεί και την επόμενη χρονιά με πέντε συνολικά συναυλίες. Οι Ήρωες νοηματοδοτούν επίσης τον κύκλο Ανατροπές και πρωτοπόροι. Με αφορμή την κομβική, για τη γέννηση του νεοελληνικού κράτους και πολιτισμού, επανάσταση, η KOA επιχειρεί να δώσει με σαφήνεια τον ορισμό του ήρωα, όπως παραδίδεται μέσα από την προφορική και γραπτή παράδοση και θέτει το ερώτημα για το ποιοι ήταν τότε οι ήρωες, ποιοι είναι οι ήρωες σήμερα και ποιες οι ηρωικές μορφές που θα συναντήσουμε στους δρόμους του μέλλοντος μας.
Στο μουσικό μας πολιτισμό, ήρωες, πρωτοπόροι, ανατροπείς είναι οι περισσότεροι μεγάλοι συνθέτες της λόγιας ευρωπαϊκής και παγκόσμιας μουσικής, που σήμερα θεωρούνται κλασικοί, αλλά στην εποχή τους σόκαραν ή έκαναν τομές μέσα από τη γραφή τους.
Ο καλλιτεχνικός διευθυντής της ΚΟΑ, Στέφανος Τσιαλής
Στον κύκλο Ήρωες παρουσιάζονται έργα επιφανών Ελλήνων συνθετών μέσα από δύο συναυλίες, άλλωστε η εκτέλεση ελληνικών έργων (θέση που υποστηρίζει θερμά ο καλλιτεχνικός διευθυντής της ΚΟΑ, Στέφανος Τσιαλής) αποτελεί προτεραιότητα της Ορχήστρας. Συγκεκριμένα, η συναυλία «Ήρωες Ι» (8.11.2019) ανοίγει με το Θάνατο της Αντρειωμένης, συμφωνικό ποίημα του Μανώλη Καλομοίρη ο οποίος, ως γνωστόν, έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στην ελληνική μουσική ζωή κατά το πρώτο μισό του 20ού αιώνα, όπως και ο τρομπονίστας και συνθέτης Αλέκος Ξένος, ιθύνων νους για την ίδρυση της ΚΟΑ, που υπογράφει το συμφωνικό ποίημα Τζαβέλας. Η βραδιά κλείνει με τους Κλέφτικους Χορούς του μικρασιάτη Πέτρου Πετρίδη, που ανήκε στην Εθνική Σχολή.
Στη συναυλία «Ήρωες ΙΙ» (24.3.2020), που πραγματοποιείται σε συνεργασία με τη Φιλαρμονική Εταιρεία Κέρκυρας και ανοίγει με έργο του Σπύρου Προσωπάρη, διακεκριμένου μαέστρου της, το δραματουργικό νήμα φέρνει κοντά σε ιδιαίτερες φυσιογνωμίες της εγχώριας μουσικής πραγματικότητας του 19ου και 20ού αιώνα, τον Πιοτρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι.
Η Εισαγωγή 1812 είναι δημιουργία στρατευμένη στη διατράνωση του παγκόσμιου πατριωτικού αισθήματος περιλαμβάνοντας ακόμα και… κανονιοβολισμούς. Μεταξύ άλλων, θα ακουστεί επίσης, το Συμφωνικό Ιντερμέτζο από την Κυρά Φροσύνη του διεθνώς αναγνωρισμένου ακαδημαϊκού (στην Ελλάδα και τη Γαλλία) Γεώργιου Σκλάβου, ο οποίος είχε διατελέσει και διευθυντής της ΕΛΣ, ενώ υπήρξε βασικός εκπρόσωπος της Εθνικής Σχολής.
Στην περίοδο που μόλις έκλεισε, η ΚΟΑ τίμησε τον μέγιστο Σκαλκώτα που συνδύασε τα πρωτοποριακά ρεύματα της εποχής του με την ελληνική παραδοσιακή μουσική. Κατά τη φετινή καλλιτεχνική περίοδο, μια από τις κορυφές του προγράμματος είναι η συναυλία (29.11.2019) που πραγματοποιείται στο πλαίσιο του Συνεδρίου Σκαλκώτα, όπου θα εκτελεστεί η σύνθεση που θα λάβει το πρώτο βραβείο στον ομώνυμο διεθνή διαγωνισμό, καθώς και τέσσερα μέρη από τη Δεύτερη Συμφωνική Σουίτα του Σκαλκώτα, κάποια από τα οποία δεν έχουν ακουστεί ξανά.
Σημαντική είναι και η συναυλία - αφιέρωμα στην επέτειο 50 χρόνων από το θάνατο του Γιάννη Χρήστου (17.1.2020), σε συμπαραγωγή με τον ΟΜΜΑ.
Πολλές οι σημαντικές επέτειοι κατά τη φετινή καλλιτεχνική περίοδο.
Το 2020 συμπληρώνονται 250 χρόνια από τη γέννηση του Μπετόβεν, ο οποίος φυσικά κυριαρχεί στο πρόγραμμα της ΚΟΑ. Η πορεία του Μπετόβεν είναι ηρωική γιατί ήταν ρηξικέλευθος και ανατρεπτικός συνθέτης, εμπνευσμένος από την ανάδειξη της αστικής τάξης και των μεγάλων επαναστάσεων, που ξεκίνησαν στα τέλη του 18ου αιώνα. Τα έργα του είναι επαναστατικά και στην πλειοψηφία τους ιδιαίτερα απαιτητικά, ακριβώς γιατί λέει τόσα πολλά με πολύ λίγα λόγια.
Τον Μάιο του 2020 ολοκληρώνεται ο -επίσης φιλόδοξος- κύκλος Μάλερ, με την εκτέλεση της Όγδοης (8.5.2020), που λόγω τεράστιων απαιτήσεων ονομάστηκε Συμφωνία των Χιλίων. Ενώ θα έχουν προηγηθεί οι ερμηνείες της Τρίτης (10.1.2020) αλλά και της Πρώτης.
Ήρωας είναι κάθε μεγάλος συνθέτης. Ο Μπαχ που συγκρουόταν συνεχώς με το «ανίδεο»δημοτικό Συμβούλιο της Λειψίας, τα μέλη του οποίου τον θεωρούσαν κοινωνικά και καλλιτεχνικά κατώτερο. Εκείνος ωστόσο έγραψε αριστουργήματα, όπως το Ορατόριο των Χριστουγέννων που μετά την πρώτη του εκτέλεση περίμενε πάνω από έναν αιώνα για να ξαναέρθει στο φως και το οποίο η ΚΟΑ θα ερμηνεύσει στη Χριστουγεννιάτικη Συναυλία της (21.12.2019), λίγες μέρες πριν το καθιερωμένο -πια- Πρωτοχρονιάτικο Γκαλά (30.12.2019) στο οποίο θα παρουσιαστούν ορχηστρικά αποσπάσματα, άριες και ντουέτα από διάσημες όπερες των Βέρντι, Τσιλέα, Πουτσίνι και άλλων. Επίσης, μετά τις εξαιρετικά επιτυχημένες κινηματογραφικές προβολές με ζωντανή ερμηνεία της μουσικής, η ΚΟΑ θα παρουσιάσει την επαναστατική για την εποχή της Φαντασία του Ντίσνεϊ.
Ηρωική μορφή υπήρξε και ο Βάγκνερ, ο οποίος πραγματικά πολέμησε στα οδοφράγματα της Δρέσδης το 1849, εξορίστηκε για πολιτικούς λόγους και παρέδωσε συνθέσεις που έρχονταν σε ευθεία σύγκρουση με όλες τις συμβάσεις της εποχής του. Άφησε πίσω του όπερες όπως το μουσικό δράμα δράμα Τριστάνος και Ιζόλδη του οποίου τη βαθιά φιλοσοφική Β’ Πράξη (21.2.2020) και το Πρελούδιο και Θάνατος της Ιζόλδης (22.5.2020) θα παρουσιαστεί σ μορφή κοντσερτάντε.
Πρωτοπόρος ήταν και ο Στραβίνσκι, ο οποίος έγραψε την Ιεροτελεστία της Άνοιξης ερχόμενος σε ρήξη με την παράδοση της δυτικής προκαλώντας τεράστιο σκάνδαλο. Το οποίο θα παρουσιαστεί στην εναρκτήρια συμφωνική συναυλία Ανατροπές & Πρωτοπόροι Ι, στις 4.11.2019, μαζί με το Τρίτο Κοντσέρτο για πιάνο και την Εισαγωγή από Τα ερείπια των Αθηνών του Μπετόβεν. Ανατρεπτικό είναι και το επικό Πρώτο Κοντσέρτο για Βιολί του Σοστακόβιτς, αλλά και το περιεχόμενο της Πολιορκίας της Κορίνθου του Ροσίνι, που εμπνεύστηκε από την Πολιορκία του Μεσολογγίου χωρίς όμως να την κατονομάζει ευθέως για λόγους λογοκρισίας και Θα παρουσιαστούν στη συναυλία Ανατροπές & Πρωτοπόροι IV στις 6.3.2020 μαζί με την Ηρωική του Μπετόβεν.
Πέραν των Ελλήνων συνθετών, φέτος δίνεται προτεραιότητα στους Έλληνες μουσικούς και μαέστρους που διαπρέπουν εντός και εκτός συνόρων. Κάθε μουσικός, και ιδιαίτερα οι Έλληνες, που αγωνίζεται να διακριθεί στην πολύ απαιτητική και άκρως ανταγωνιστική διεθνή σκηνή, είναι ήρωας.
Όσον αφορά στους Έλληνες μουσικούς στον προγραμματισμό της ΚΟΑ , υπάρχουν δύο πυλώνες. Ο πρώτος είναι οι καταξιωμένοι Έλληνες πιανίστες όπως ο Γιώργος Εμμανουήλ Λαζαρίδης, ο Στέφανος Θωμόπουλος , η Θεοδοσία Ντόκου, ο Χαράλαμπος Αγγελόπουλος, ο Νίκος Κυριόσογλου και ο Τριαντάφυλλος Λιώτης. Ο δεύτερος πυλώνας είναι εξαιρετικοί νέοι μουσικοί που κάνουν καριέρα στο εξωτερικό, για παράδειγμα η Αρετή Ζούλα, η οποία είναι πρώτο βιολί του Κουαρτέτου Τζούλιαρντ, ο Μιχάλης Σέμσης, που είναι Κορυφαίος Α’ της ιστορικής Ορχήστρας Γκεβάντχαους της Λειψίας, ο Στάθης Καραπάνος, ο οποίος τώρα παίζει με την Εθνική Ορχήστρα της Κίνας και το επόμενο καλοκαίρι με τη Συμφωνική της Βοστόνης. Ο Ιάσων Κεραμίδης, Εξάρχων της Φιλαρμονικής του Μονάχου και ο Ιονιάν Ηλίας Καντέσσα, που παίζει με τη Royal Philharmonic του Λονδίνου. Είναι μία γενιά για την οποία θα ακούμε όλο και περισσότερο στο μέλλον.
Επαναστατικό, με την έννοια ότι ανοίγει δρόμους, είναι το πρόγραμμα Προσφορά Μουσικής και Μουσική Προσφορά, που συνεχίζεται για τέταρτη χρονιά υπό τον παγκοσμίως κορυφαίο βιολονίστα και μαέστρο Λεωνίδα Καβάκο. Πρόγραμμα μεγάλης βαρύτητας τόσο σε πολιτιστικό - πολιτικό όσο και σε καλλιτεχνικό επίπεδο. Παράλληλα, για τέταρτη χρονιά συνεχίζεται η Ακαδημία Nέων Mουσικών περιλαμβάνοντας πλέον όλα τα μουσικά όργανα μιας συμφωνικής ορχήστρας. Συνεχίζεται επίσης, και το εργαστήριο Χάλκινων Πνευστών μας με την υποστήριξη και σε συνεργασία με το Ωδείο Φίλιππος Νάκας. Ένας ακόμα πυλώνας του εκπαιδευτικού – κοινωνικού έργου της ΚΟΑ είναι το «Δικαίωμα στη Μουσική», με τα μουσικά σύνολα της Ορχήστρας να φέρνουν, εδώ και χρόνια, τη λόγια μουσική, σε σχολεία, σωφρονιστικά ιδρύματα, νοσοκομεία και μονάδες απεξάρτησης.
Με ένα Ταξίδι στον Νέο Κόσμο, η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών επιστρέφει για τρίτη χρονιά, στο Ξέφωτο του Πάρκου Σταύρος Νιάρχος. Θα ακουστούν τρεις εμβληματικές μορφές της μουσικής παραγωγής της Αμερικής, ο Αργεντίνος συνθέτης Astor Piazzolla, ο Αμερικανός θρύλος τόσο της κλασικής όσο και της δημοφιλούς μουσικής, George Gershwin και ο ρηξικέλευθος Leonard Bernstein. O βιρτουόζος του ακορντεόν και του μπαντονεόν, Klaudiusz Baran, συμπράττει με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, μετατρέποντας το μπαντονεόν του σε όχημα, ιδανικό-απαραίτητο για το ταξίδι αυτό. Τη μουσική διεύθυνση αναλαμβάνει ο διακεκριμένος Έλληνας μαέστρος Γεώργιος Βράνος.Την Κυριακή 15 Σεπτεμβρίου, στις 9μμ. Είσοδος ελεύθερη.