Οι νέες «ρυθμίσεις» που ετοίμαζε η κυβέρνηση Μητροτάκη για τον αιγιαλό, φαίνεται ότι αναβάλλονται. Η καλή εικόνα για την εμφάνιση του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ, που φιλοτέχνησαν με τόσο κόπο τα φιλικότατα μέσα, κρίθηκε μάλλον ότι δεν πρέπει να τραυματιστεί από ένα νομοθέτημα, το οποίο πριν καν ανακοινωθεί επίσημα ότι ετοιμάζεται, είχε προκαλέσει σοβαρές αντιδράσεις. Ωστόσο, οι «ρυθμίσεις» απλώς αναβάλλονται. Δεν μας προειδοποιούν γι΄ αυτό μόνοι οι περιβαλλοντικές οργανώσεις. Μας διαβεβαιώνει η ίδια η αντίληψη της κυβέρνησης για τα θέματα προστασίας του περιβάλλοντος.
Οποιοσδήποτε θεσμοθετημένος έλεγχος, οποιαδήποτε αντίρρηση, οποιαδήποτε ερωτηματικά σχετικά με την επίδραση μιας παραγωγικής δραστηριότητας στο περιβάλλον θεωρούνται εκ προοιμίου και αντιμετωπίζονται σαν ιδεοληπτική απέχθεια προς τις επενδύσεις και σαν κύριο εμπόδιο για την ανάπτυξη.
Εκτός από τον αιγιαλό, ήδη από τον πρώτο μήνα η κυβέρνηση έχει βάλει στο τραπέζι τις Σκουριές, το Ελληνικό και κάτι πάλι ακούγεται για την εκτροπή του Αχελώου. Και σ΄ όλες τις περιπτώσεις αυτές εκείνο που ξορκίζεται είναι η «ιδεοληψία» ορισμένων για την προστασία του περιβάλλοντος.
Σκίτσο του Χ. Πικριδά
Το περιβάλλον εμπόδιο στην ανάπτυξηΠρόκειται για μια τρανταχτή ιδεολογική αντιστροφή της πραγματικότητας: αντί να παραδεχτούν αυτό που η εμπειρία και η επιστημονική γνώση επιβεβαιώνουν, δηλαδή ότι η επιχειρηματική δραστηριότητα, όπως και κάθε δραστηριότητα, χωρίς οικολογική ηθική είναι εμπόδιο στη ζωτικά απαραίτητη προστασία του περιβάλλοντος, υποδεικνύουν τις ενστάσεις που έχουν σκοπό την προστασία του, ως εμπόδιο για την ανάπτυξη της επιχειρηματικής δραστηριότητας.
Κατά την ομιλία του και τη συνέντευξη Τύπου στη ΔΕΘ, ο κ. Μητσοτάκης είναι ζήτημα αν χρησιμοποίησε παρεμπιπτόντως δύο -τρεις φορές τις λέξεις «προστασία του περιβάλλοντος». Αλλά και σ΄ άλλες ευκαιρίες ως νέος πρωθυπουργός μπορεί να έδειξε ότι νοιάζεται και ανησυχεί για την κλιματική αλλαγή ως πλανητικό φαινόμενο. Όμως, φαίνεται πως δυσκολεύεται να μεταφράσει αυτή την υποχρεωτική πολιτικά ορθή στάση, σε συγκεκριμένη πολιτική δέσμευση για το πολύ πρακτικό εθνικό πεδίο. Αλλιώς δεν εξηγείται αυτή η εμμονή να δαχτυλοδείχνεται κάθε απαίτηση για οικολογικό έλεγχο και οικολογική δέσμευση σαν εμπόδιο για τις επενδύσεις, την επιχειρηματική δραστηριότητα και την ανάπτυξη.
Οπισθοδρομική πρόοδοςΠρόκειται για μια στρέβλωση που δεν είναι αποτέλεσμα ενός εξωγενούς καταναγκασμού· περιέχεται σαν ουσιαστικό στοιχείο της επιστροφής στη μεταμνημονιακή κανονικότητα, σαν όρος για την ανάπτυξη στο πλαίσιο αυτής της νέας κανονικότητας.
Παρουσιάζεται, μάλιστα, αυτή η στάση σαν εκσυγχρονιστική, ενώ στην πραγματικότητα αποτελεί έναν απίστευτο αναχρονισμό, μια οπισθοδρόμηση, καθώς υπακούει σε μια πανάρχαια και ανεπίκαιρη πια υπόδειξη: «Κατακυριεύσατε της γης». Μια υπόδειξη που απευθύνθηκε σ΄ έναν άνθρωπο αδύναμο και φοβισμένο μπροστά στις δυνάμεις της φύσης και όχι σ΄ έναν κερδοσκόπο επιχειρηματία, που με την απληστία του τρομοκρατεί το σύμπαν.
Σας φαίνονται, μήπως, υπερβολές όλα αυτά; Ρίξτε μια ματιά στις «παρεμβάσεις για τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος», που κάνουν την εμφάνισή τους με διθυραμβικούς τόνους στα φιλικά μέσα της κυβέρνησης. Ανάμεσα στις πρώτες και βασικές «παρεμβάσεις» υπάρχει η «απλοποίηση των περιβαλλοντικών αδειοδοτήσεων» και η συμπίεση του χρόνου για την εκπόνηση των σχετικών μελετών σε «πολύ ασφυκτικές ημερομηνίες». Η προστασία του περιβάλλοντος υποδεικνύεται με μεγάλη σαφήνεια ως ένας από τους κύριους κινδύνους, ως ένα από τα βασικά εμπόδια για την προσέλκυση επενδύσεων και, συνεπώς, για την ανάπτυξη και την ευημερία. Μάλιστα, προβλέπονται ακόμα και πειθαρχικές ποινές για όσους καθυστερούν την έκδοση αδειών για τέτοιους λόγους.
Ένα νέο υπόδειγμαΑν θέλουμε, όμως, να κάνουμε μια ριζοσπαστική, πειστική και αποτελεσματική κριτική στην κυβερνητική πολιτική, δεν μπορούμε να περιοριστούμε στην περιπτωσιολογική αντιπολίτευση: τη μια οι Σκουριές, την άλλη το Ελληνικό, την παράλλη ο αιγιαλός... Χρειαζόμαστε ένα συνολικά διαφορετικό υπόδειγμα, που θα απαντάει με ριζικά διαφορετικό τρόπο στο κεντρικό ερώτημα κάθε οικονομίας «τι, γιατί και για ποιους παράγουμε;» Αλλά και στο πιο επίκαιρο απ΄ όλα ερώτημα: «Ποιες είναι οι συνέπειες των επιλογών μας στο περιβάλλον;» Δεν γίνεται, για παράδειγμα, να κάνεις κριτική στην κυβέρνηση της ΝΔ για τις Σκουριές, την εκτροπή του Αχελώου και τον αιγιαλό, και να μη διαφοροποιείσαι στην ενεργειακή πολιτική ουσιαστικά. Γιατί; Διότι μια διαφορετική, οικολογική στρατηγική στην ενέργεια συνεπάγεται μια διαφορετική διάρθρωση σημαντικού μέρους της παραγωγικής δραστηριότητας. Μια ανατροπή νοοτροπίας για το τι είναι παραγωγικό, ανταγωνιστικό, αναπτυξιακό και τι όχι.
Η κοινή και έντεχνα διαδεδομένη άποψη είναι ότι είναι φθηνή και αναγκαία λύση η χρησιμοποίηση κάθε μορφής άνθρακα, προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες μας για ενέργεια, δεν έχει σχέση με την πραγματικότητα. Κάνετε τον κόπο να διαβάσετε το άρθρο του Στάθη Λουκά, που (επανα)δημοσιεύουμε σήμερα, μετά δέκα χρόνια από την πρώτη δημοσίευση, το οποίο όχι προφητικά, αλλά τεκμηριωμένα και επιστημονικά προειδοποιεί ότι επιλέξαμε τον πιο ακριβό τρόπο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Τα δεδομένα, λοιπόν, υπήρχαν. Όπως υπάρχουν, ακόμη περισσότερο, σήμερα. Απλώς, η αδιαφορία για τις επιπτώσεις στο περιβάλλον έκρυβε με κυνικό – και αντιοικονομικό – τρόπο την αλήθεια.
Συνολικός αναπροσανατολισμόςΠαρά τις απτές πια αποδείξεις για την αντιοικονομική πλευρά της επιλογής του άνθρακα, αν μείνουμε απλά στη διακήρυξη αυτής της αλήθειας, εύκολα μπορεί αυτή να υπονομευθεί σαν εμμονή που αδιαφορεί για τις αναπτυξιακές επιπτώσεις. Όμως, ένας αναπροσανατολισμός στον τομέα της παραγωγής ενέργειας δεν αφορά μόνο αυτό τον τομέα. Η ανάπτυξη της έρευνας και ο προσανατολισμός των επενδύσεων στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μπορεί να συμβάλει αποφασιστικά στην ανάπτυξη ενός σχεδόν ανύπαρκτου σήμερα κλάδου, της παραγωγής προηγμένων συστημάτων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Αλλά και πρότυπων «ενεργειακών κοινοτήτων». Υπάρχουν στη χώρα μας και οι γεωγραφικές συνθήκες, και η τεχνογνωσία, και το ανθρώπινο δυναμικό, και τα κεφάλαια, ώστε αυτός ο κλάδος να αναπτυχθεί όχι μόνο για τις ανάγκες της εσωτερικής αγοράς, αλλά και με βλέψεις για σοβαρές εξαγωγικές προοπτικές. Ένας τέτοιος αναπροσανατολισμός, δηλαδή, όχι μόνο δεν θα είναι ακριβός, αλλά θα έχει πολλαπλασιαστικές θετικές επιπτώσεις στο σύνολο της παραγωγικής δραστηριότητας, χωρίς να μπορεί να μας θέτει κανείς μπροστά στο ψευτοδίλημμα: «ανάπτυξη ή περιβάλλον;».
Χωρίς έναν τέτοιο αναπροσανατολισμό, που μόνο μια σύγχρονη ριζοσπαστική αριστερά μπορεί να επαγγελθεί, θα συνεχίσουμε να σκιαμαχούμε, με αμφίβολα αποτελέσματα, με τα ιδεολογήματα της νεοφιλελεύθερης δεξιάς και κεντροδεξιάς, που διαθέτει όλα τα μέσα, ώστε να εμφανίζει σαν προοδευτική και υποχρεωτική την ανάπτυξη που θεοποιεί τη μπουλντόζα, χρησιμοποιεί ως μέτρο της το τονάζ του μπετόν και το ύψος των ουρανοξυστών και δεν μπορεί να ανεχθεί την ιδέα ενός ελεύθερου αιγιαλού κοινής χρήσης.
Χ. Γεωργούλας