«ΕΝΗΛΙΚΟΙ ΣΤΗΝ ΑΙΘΟΥΣΑ»Η τραγωδία μιας χώρας
Επιμέλεια: Στράτος ΚερσανίδηςΕπιτέλους προβλήθηκε και στη χώρα μας, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας Νύχτες Πρεμιέρας, η πολυσυζητημένη και πολυαναμενόμενη ταινία του Κώστα Γαβρά «Ενήλικοι στην αίθουσα». Έτσι είχαμε την ευκαιρία να διαβάσουμε κάποιες κριτικές από ανθρώπους οι οποίοι είδαν την ταινία.
Επειδή όλο το προηγούμενο διάστημα είχε στηθεί ένα γαϊτανάκι παραπληροφόρησης από τα γνωστά δεξιά τρολ και από ανθρώπους οι οποίοι κατέκριναν την ταινία μόνο και μόνο επειδή δεν τους βόλευε η οπτική της στα γεγονότα, όπως την έδωσε ο τότε υπουργός Οικονομικών, μέσα από τις σελίδες του ομώνυμου βιβλίου του και μετέφερε στον κινηματογράφο με τη δική του ματιά ο Κώστας Γαβράς.
Η ταινία, όπως εξελίσσεται και αυτό μοιάζει αρκετά με τα όσα πραγματικά συνέβησαν, είναι ένα πολιτικό θρίλερ κλειστοφοβικό, ασθματικό, όπως ήταν εκείνες οι ώρες για την ελληνική αντιπροσωπεία κλεισμένη μέσα σε τέσσερις τοίχους, έχοντας απέναντί τους εκπροσώπους των δανειστών. Εκεί όπου εξελίχθηκε το δράμα μιας ολόκληρης χώρας αλλά και τα προσωπικά δράματα των πρωταγωνιστών.
Η ταινία έχει ως επίκεντρο τα όσα συνέβησαν αλλά ταυτόχρονα, χάρη στην ευφυΐα του Γαβρά, αποκτά οικουμενικές διαστάσεις, καθώς στη θέση της Ελλάδας θα μπορούσε να βρεθεί οποιαδήποτε χώρα -όπως και έχει συμβεί-, η κυβέρνηση της οποίας δεν συμμορφώνεται με τις υποδείξεις των ισχυρών. Όπως δηλαδή είχε κάνει τότε η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ.
Βασισμένος στο βιβλίο του Γιάννη Βαρουφάκη, ο Κώστας Γαβράς σκηνοθετεί μια ταινία, η οποία αν και αναφέρεται σε πραγματικά γεγονότα, δεν παύει να είναι μυθοπλασία. Δεν πρόκειται για ντοκιμαντέρ. Έχοντας πραγματικά και όχι φανταστικά στοιχεία, η ταινία διαθέτει, χάρη στο γρήγορο, νευρώδες μοντάζ, έναν καταιγιστικό και αρκούντως αγχώδη ρυθμό. Διαθέτει εξαιρετικές ερμηνείες -ιδιαίτερη αναφορά στο Χρήστο Λούλη, ως Γιάνη Βαρουφάκη- ενώ άξιο προσοχής είναι και το σάουντρακ του Αλεξάντρ Ντεσπλά, αν και παραείναι φολκλορικό.
Με αρκετά στοιχεία που θυμίζουν ελληνική τραγωδία, σε μια σύγχρονη όμως εκδοχή, ο Κώστας Γαβράς προσεγγίζει την αδύνατη ελληνική πλευρά της διαπραγμάτευσης του 2015, αναδεικνύοντας τον κυνισμό των ισχυρών. Αν κάτι λείπει από την ταινία είναι το στοιχείο της ίδιας της πολιτικής, η οποία μοιάζει να απουσιάζει αφού αυτό που κυριαρχεί είναι το πρόσωπο, η προσωπικότητα του κεντρικού ήρωα. Δηλαδή του Γιάνη Βαρουφάκη, ο οποίος εξιδανικεύει εαυτόν στις σελίδες του βιβλίου και ο σκηνοθέτης φαίνεται πως παγιδεύεται και πέφτει θύμα της γοητείας του. Αντίστοιχα, η ταινία αδικεί κατάφορα την προσωπικότητα του Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος παρουσιάζεται ως ένας αμήχανος, φοβισμένος και υποχωρητικός πρωθυπουργός, σε αντίθεση με τον υπουργό του. Βέβαια, ο Τσίπρας μόνον τέτοιος δεν είναι ούτε τέτοιος υπήρξε σε εκείνη τη σκληρή διαπραγμάτευση. Όμως επειδή κινδυνεύω να κατηγορηθώ ως πολέμιος της ταινίας επειδή δεν ταιριάζει με το δικό μου αφήγημα, δεν συνεχίζω. Σας προτρέπω να δείτε την ταινία με καθαρή ματιά και χωρίς προκαταλήψεις. Και να θυμόσαστε πως πίσω από την κάμερα βρίσκεται ένας πολυβραβευμένος κι αγαπημένος σκηνοθέτης, ο οποίος μας έχει προσφέρει αξέχαστες ταινίες στο παρελθόν.
strakersan@gmail.comkersanidis.wordpress.com «ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΟΝΕΙΡΟ»
Το τέλος των ψευδαισθήσεων
Μια 30χρονη γυναίκα από τη Ρουμανία, η Μάρα, ζει στις ΗΠΑ, εργάζεται ως αποκλειστική νοσοκόμα και προσπαθεί να εξασφαλίσει άδεια παραμονής στη χώρα. Αυτό θα σημάνει μια καλύτερη ζωή για την ίδια και το γιο της. Όταν παντρεύεται με έναν ασθενή της, τον Ντάνιελ, βλέπει το όνειρό της να κοντεύει να γίνει πραγματικότητα κι έτσι αποφασίζει να φέρει και το γιο της στις ΗΠΑ. Όμως τα πράγματα δεν είναι, ούτε εξελίσσονται, όπως τα φαντάζεται καθώς τα πρώτα προβλήματα αρχίζουν από ένα υπάλληλο της υπηρεσίας μετανάστευσης, τον Μότζι, ο οποίος αναλαμβάνει να εξετάσει την αίτησή της για πράσινη κάρτα. Μέρα με τη μέρα η γυναίκα αρχίζει να βλέπει το άλλο πρόσωπο της Αμερικής το οποίο είναι εντελώς διαφορετικό από αυτό που είχε πλάσει με τη φαντασία της. Όλα αυτά στην ταινία «Αμερικάνικο όνειρο» (Lemonade) της Ιοάνα Ουρικάρου.
Η Ουρικάρου είναι ακόμη μια χαρακτηριστική σκηνοθετική περίπτωση του νέου ρουμάνικου σινεμά ο οποίος τα τελευταία χρόνια πηγαίνει από επιτυχία σε επιτυχία. Στην ταινία, η οποία είναι το σκηνοθετικό της ντεμπούτο, με λιτή και στιβαρή σκηνοθετική ματιά, αφηγείται με ρεαλιστικό τρόπο τη βαρβαρότητα και την αναλγησία ενός συστήματος το οποίο ελάχιστα παίρνει υπόψη τον ανθρώπινο παράγοντα. Καθώς και το πως κάποιοι, προσπαθούν να επωφεληθούν από όλο αυτό.
Η ταινία είναι γυρισμένη στις ΗΠΑ και είναι η πρώτη ταινία από τη Ρουμανία -από όσο τουλάχιστον είμαι σε θέση να γνωρίζω-, η οποία αποδομεί τον «αμερικανικό παράδεισο». Ρεαλισμός, λιτότητα και νηφαλιότητα, λοιπόν, είναι τα χαρακτηριστικά της σκηνοθετικής της προσέγγισης σε μια ταινία που βλέπεται με κομμένη την ανάσα. Συγκλονιστική είναι η ερμηνεία της Μαλίνα Μάνοβιτς στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Το ρουμάνικο σινεμά συνεχίζει να μας εκπλήσσει με τον ενθουσιασμό, την ορμή και ωριμότητά του.
Αξίζει να σημειώσουμε πως στην παραγωγή της ταινίας είναι ο Κριστιάν Μουντζίου, ο οποίος το 2007 τιμήθηκε με το Χρυσό Φοίνικα («4 μήνες, 3 εβδομάδες και 2 ημέρες») και το 2016 με το Βραβείο Σκηνοθεσίας στις Κάνες («Η αποφοίτηση»).
Η ταινία προβλήθηκε στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης στο πλαίσιο του προγράμματος Ματιές στα Βαλκάνια.
Στρα. Κερ. ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ«Joker» του Τοντ Φίλιπς: Η ταινία, η οποία απέσπασε το Χρυσό Λέοντα στο Φεστιβάλ της Βενετίας και εκθειάστηκε από την κριτική, διεισδύει στην προσωπικότητα του νοσηρού ήρωα, του «κακού» Τζόκερ, του χάρτινου ήρωα που αγαπήθηκε και έδωσε ζωή στη φανταστική πόλη των κόμικς, την Γκόθαμ Σίτι. Συναντάμε τον Άρθουρ Φλεκ, δηλαδή τον Τζόκερ, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980, χωρίς τον Μπάτμαν! Ο νεαρός ζει μοναχικά, σε μια εχθρική πόλη, ορφανός από πατέρα και μια μητέρα η οποία τον φωνάζει με το παρατσούκλι Χάπι (Ευτυχισμένος), προσδίδοντας έτσι ακόμη μεγαλύτερη τραγικότητα στον ήρωά μας. Ο Τζόκερ έχει στο πρόσωπό του ένα διαρκές μανιακό χαμόγελο, αποτέλεσμα κάποιας νευρολογικής πάθησης. Έτσι εκτός από τη μάσκα που φορά βάφοντας το πρόσωπό του καθώς εργάζεται ως κωμικός, φορά κι εκείνη τη δεύτερη μόνιμη μάσκα, στοιχείο που τον οδηγεί στην κοινωνική περιθωριοποίηση. Κυριευμένος από χιλιάδες ψυχολογικά προβλήματα και προσπαθώντας να ανέλθει ως κωμικός αποσυντονίζεται και παρεκκλίνει ακόμη περισσότερο καθώς οι πάντες γύρω του τον κοροϊδεύουν. Ο σκηνοθέτης, σημειώνει σχετικά: «Μου αρέσει η πολυπλοκότητα του Τζόκερ και ένιωσα ότι η προέλευση του έχει ενδιαφέρον, αφού κανένας δεν το έχει κάνει. Οπότε, ο Σκοτ Σίλβερ κι εγώ γράψαμε την εκδοχή ενός σύνθετου και πολύπλοκου χαρακτήρα και πώς μπορεί να εξελιχθεί ή να καταστραφεί. Αυτό με ενδιέφερε, όχι απλώς μια ιστορία με τον Τζόκερ, αλλά η ιστορία του πώς έγινε ο Τζόκερ». Ο Χοακίν Φίνιξ, που παραδίδει μια καθηλωτική ερμηνεία ως Τζόκερ, σε συνέντευξή του έχει πει πως κάτι που τον δυσκόλεψε ήταν πως έπρεπε, για τις ανάγκες του ρόλου, να χάσει 23 κιλά! Όσο για τον ίδιο το χαρακτήρα, που τον έχουν ερμηνεύσει κι άλλοι στο παρελθόν, είπε: «Ήθελα την ελευθερία να δημιουργήσω κάτι που να ήταν μη αναγνωρίσιμο. (...) Αναζητήσαμε την ελευθερία να δημιουργήσουμε αυτό που θέλαμε. Κάθε μέρα νιώθαμε πως ανακαλύπταμε νέες πτυχές του χαρακτήρα και της προσωπικότητάς του, ακόμα και μέχρι την τελευταία στιγμή».
«Το αυγό» (Ongog) του Κουανάν Γουάνγκ: Κάπου στη μογγολική στέπα, ένας 18χρονος αστυνομικός έχει διαταχθεί να φυλάει τον τόπο ενός εγκλήματος, όπου βρίσκεται και το πτώμα μιας νεκρής γυμνής γυναίκας. Εκεί θα σταλεί και μια 35χρονη γυναίκα για να τον βοηθήσει. Ο αστυνομικός θα κάνει έρωτα με τη γυναίκα με αποτέλεσμα εκείνη να μείνει έγκυος. Όσα έγιναν ήταν τυχαία ή αποτέλεσμα ενός σχεδίου με κάποιο απώτερο κίνητρο; Ο σκηνοθέτης σημειώνει: «Πρόκειται για μια ταινία με θέμα τη ζωή, το θάνατο και την αγάπη. Είναι μια διαφορετική οπτική πάνω στη θεματική αυτή. Στη σύντομη παραμονή μου στη Μογγολία βίωσα τη διαφορετική αίσθηση του χρόνου εκεί. Ο χρόνος για τους ανθρώπους που ζουν στις στέπες έχει τη δική του λογική και αυτή η λογική είναι διαφορετική και ως προς το πώς αντιμετωπίζουν το νόημα του θανάτου ή της αγάπης».
Σινεφίλ