«Η Ελλάδα δεν θα είναι το καταφύγιο του κάθε κατατρεγμένου, του κάθε πονεμένου». Με τη φράση αυτή ο Κ. Μητσοτάκης ξεκαθάρισε την Ώρα του πρωθυπουργού στη Βουλή, μετά από ερώτηση του Γ. Βαρουφάκη για τις άθλιες συνθήκες στη Μόρια, πως η κυβέρνησή του δεν προτίθεται ουσιαστικά να τηρήσει το διεθνές δίκαιο και την υποχρέωση παροχής διεθνούς προστασίας στους πρόσφυγες.
Σκίτσο του Χ. Πικριδά
Έφτασε, μάλιστα στο σημείο να υπερασπιστεί τα μέτρα του επικείμενου νομοσχεδίου για το άσυλο λέγοντας πως «οι μετανάστες που πήγαιναν στις ΗΠΑ γνώριζαν ότι θα πάνε και θα καταγραφούν στη νήσο Έλλις», ξεχνώντας πως στο λεγόμενο «νησί των δακρύων» πολλοί άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους μέσα σε άθλιες και εξευτελιστικές συνθήκες, περιμένοντας να τους δεχθούν στην Αμερική. Αυτά δε, στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, προτού τα κράτη υπογράψουν τη Συνθήκη της Γενεύης για τα δικαιώματα των προσφύγων.
Με τον τρόπο αυτό, ο πρωθυπουργός έδειξε πως τα λεγόμενα των υπουργών Μ. Βορίδη και Α. Γεωργιάδη το προηγούμενο διάστημα περί «εισβολέων λαθρομεταναστών», που δεν «δικαιούνται ανθρωπιστικής βοήθειας» και για «μαζικές απελάσεις στην Τουρκία», δεν αποτελούν απλώς κορώνες της ακροδεξιάς πτέρυγας της ΝΔ, αλλά τη ξενοφοβική γραμμή και το σχεδιασμό του κόμματος για το προσφυγικό.
Είναι πρόσφυγεςΟ Κ. Μητσοτάκης, προκειμένου να δικαιολογήσει τις προτάσεις του υπουργικού συμβουλίου για τις αλλαγές στο άσυλο που καταπατούν το διεθνές δίκαιο (άρθρο του Β. Παπαστεργίου στη σελ. 16), αναφέρθηκε σε ψευδή στοιχεία σχετικά με τις χώρες καταγωγής των αφιχθέντων, λέγοντας πως πρόκειται κατά κύριο λόγο για μετανάστες. «Οι ροές είναι ακόμα προσφυγικές και όχι μεταναστευτικές. Για την ακρίβεια από τον Ιούλιο και μετά έχουν αυξηθεί οι αφίξεις από το Αφγανιστάν και τη Συρία, χώρες με εμπόλεμες συγκρούσεις δηλαδή. Αλλά και οι υπόλοιποι άνθρωποι έρχονται από χώρες που επικρατούν εντάσεις, βία και παραβίαση των ανθρώπινων δικαιωμάτων», επισημαίνει στην «Εποχή» η Στέλλα Νάνου, υπεύθυνη επικοινωνίας της Ύπατης Αρμοστείας.
Και να ήταν, βέβαια, μετανάστες, δεν θα δικαιολογούταν να αντιμετωπίζονται σαν «εισβολείς, που θίγουν την ασφάλεια της χώρας», ούτε η αόριστη κράτησή τους σε κέντρα-κολαστήρια, τύπου Αμυγδαλέζας, για τα οποία η Ελλάδα είχε καταδικαστεί στο παρελθόν από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. «Είναι δικαίωμα του κάθε ανθρώπου να μπορεί να διεκδικεί μια καλύτερη ζωή και οι μετανάστες είναι φορείς ανθρωπίνων δικαιωμάτων και πρέπει να τους παρέχεται ανθρωπιστική βοήθεια», υπενθυμίζει η Ύπατη Αρμοστεία.
Απάνθρωπες προτάσειςΓια τη ΝΔ, όμως, αυτά είναι ψιλά γράμματα, που σκοπεύει ουσιαστικά να δέχεται ως πρόσφυγες μόνο τους Σύριους, ή, πιο συγκεκριμένα, όσους Σύριους επιζήσουν από τα μέτρα αποτροπής στη θάλασσα που σχεδιάζει η κυβέρνηση.
Όσοι καταφέρουν να φθάσουν στην Ελλάδα, θα διαχωρίζονται σε άτομα με a priori υψηλό ή χαμηλό προσφυγικό προφίλ, βάσει του καταλόγου που πρόκειται να θεσπίσει η κυβέρνηση για ασφαλείς τρίτες χώρες. Οι αιτούντες άσυλο με χαμηλό προφίλ, θα κρατούνται σε κλειστά κέντρα, θα εξετάζεται το αίτημά τους ταχύρρυθμα και θα επιστρέφονται είτε στην Τουρκία, είτε στη χώρα καταγωγής τους. Ακόμα, σύμφωνα με τις προτάσεις του υπουργικού συμβουλίου, όποιος φέρει αντίρρηση στη μεταφορά του σε άλλη δομή, θα θεωρείται ότι παραιτείται από το αίτημά του και θα επιστρέφεται κι αυτός. Πρακτική, βέβαια, που δεν προβλέπεται από καμία νομοθεσία, σύμφωνα με τη Στέλλα Νάνου. Εν γένει οι προτεινόμενες αλλαγές στο άσυλο έχουν προκαλέσει την ανησυχία της Ύπατης Αρμοστείας, αφού, όπως τονίζει η ίδια, κάθε αίτημα πρέπει να εξετάζεται εξατομικευμένα, ανεξαρτήτως από ποια χώρα είναι ο άνθρωπος, με ουσιαστική συνέντευξη και όχι απλά γρήγορη και διεκπαιρεωτική. Ενώ και η κράτηση προβλέπεται σαν ύστατο μέτρο για τους αιτούντες άσυλο, αφού έχει αποδειχθεί ότι δεν γίνεται αλλιώς και με εξατομικευμένη αιτιολογία κάθε φορά. Μαζικές κρατήσεις λόγω καταγωγής απλά, απαγορεύονται.
Λόγω μάλλον αυτών των γνώσεων και υπεράσπισης της Ύπατης Αρμοστείας του προσφυγικού δικαίου, η ΝΔ αποφάσισε να εξαιρέσει τους εμπειρογνώμωνές της από τις δευτεροβάθμιες επιτροπές ασύλου και να τις κάνει αμιγώς δικαστικές.
Αν κάποιος «κατατρεγμένος» από πόλεμο καταφέρει να περάσει όλα αυτά τα εμπόδια που στήνει η κυβέρνηση και καταφέρει να γίνει δεκτός ως αιτών, η ΝΔ έχει βρει λύση μηνύματος αποτροπής και πάλι, εγκλωβίζοντάς τον στις άθλιες συνθήκες στα νησιά, αφού προτείνει την απάλειψη του μετατραυματικού στρες ως κριτήριο ευαλωτότητας -παρότι η ευρωπαϊκή οδηγία μιλά σαφώς για ψυχικές διαταραχές σε αυτό το σημείο- βάσει της οποίας εξαιρούνται από την κοινή δήλωση της ΕΕ-Τουρκίας και το αίτημά τους μπορεί να εξετασθεί στην ενδοχώρα.
Αντιδράσεις και από τις δύο πλευρέςΗ κυβερνητική στοχοποίηση των προσφύγων και μεταναστών έχει προκαλέσει οξείς αντιδράσεις τόσο από τον ΣΥΡΙΖΑ (συνέντευξη με τον Γιώργο Ψυχογιό στις σελ. 16, 17), όσο και από το ΚΙΝΑΛ, το ΚΚΕ και το ΜεΡΑ25. Παράλληλα, όλη την προηγούμενη εβδομάδα πραγματοποιήθηκαν συγκεντρώσεις στήριξης των προσφύγων και μεταναστών στην Αθήνα και στη Λέσβο. Ενώ η Κίνηση Ενωμένοι Ενάντια στο Ρατσισμό και τη Φασιστική Απειλή (ΚΕΕΡΦΑ) καλεί στις 12 του μηνός στη Νομική, στην «Πανελλαδική Συνέλευση και Διεθνή Συνάντηση για να συντονίσουμε την μάχη ενάντια στο ρατσισμό και το φασισμό, για να μην περάσουν τα ρατσιστικά μέτρα της ΝΔ».
Αντιδράσεις, βέβαια, προς τους κυβερνητικούς σχεδιασμούς για δημιουργία κλειστών κέντρων σημειώνονται και από την αντίπερα όχθη, με την Ένωση Περιφερειών Ελλάδος να ανακοινώνει την αντίθεσή της στη δημιουργία νέων δομών γενικά. Όχι βέβαια για λόγους ενδιαφέροντος της ζωής των προσφύγων, αφού ο υποστηριζόμενος από τη ΝΔ πρόεδρος της ένωσης, Κ. Αγοραστός, σημείωσε σχετικά πως «πρώτα οι Έλληνες». Η ανακοίνωση αυτή είναι ενδεικτική για τα προβλήματα που πρόκειται να αντιμετωπίσει από τις δικές της δημοτικές αρχές η κυβέρνηση στον, τελευταίας στιγμής, σχεδιασμό της για τη στέγαση των προσφύγων και την αποσυμφόρηση των νησιών, αφού φαίνεται ότι θα δρέψει τους ξενοφοβικούς καρπούς που καλλιεργεί τόσο διάστημα.
Θα τους γυρίσουμε πίσω στον πόλεμο;Την ίδια ώρα, όμως, που η κυβέρνηση δεν ξέρει πώς θα καταφέρει να διαχειριστεί τον υπερπληθυσμό των νησιών, στο εξωτερικό, μέσω του αν. υπουργού Γ. Κουμουτσάκου, υπερασπίζεται την κοινή δήλωση της ΕΕ-Τουρκίας, στην οποία οφείλεται αυτή η τραγική κατάσταση -πέραν, βέβαια, της δίμηνης αδράνειας της κυβέρνησης που κατέστησε τις συνθήκες στα ΚΥΤ πιο τραγικές από ποτέ.
Κατά τη συνάντηση στην Τουρκία του έλληνα, γερμανού και τούρκου ομολόγου για το θέμα, ο Γ. Κουμουτσάκος ζήτησε την αποτροπή των ροών από την Τουρκία, την ευρωπαϊκή στήριξη της γείτονος χώρας, παράλληλα βέβαια με την αύξηση των επιστροφών των προσφύγων σε αυτή. Αντίστοιχα, ο τούρκος υπουργός Εσωτερικών, Σουλεϊμάν Σοϊλού, ζήτησε την ευρωπαϊκή στήριξη και έθεσε το ζήτημα της πρότασης του προέδρου Ερντογάν για δημιουργία «ζώνης ασφαλείας» στη βόρεια Συρία (Ιντλίμπ), για να στείλουν εκεί τους πρόσφυγες.
Ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εσωτερικών της Γερμανίας, Στιβ Άλτερ, δήλωσε ότι θα πρέπει η Κομισιόν να εξετάσει πώς θα εφαρμοστεί καλύτερα η κοινή δήλωση, ότι κατ’ αρχάς είναι υπέρ μιας περαιτέρω στήριξης της Τουρκίας και επιφυλάσσεται να δει τα σημεία που θα αποστείλει επισήμως η Άγκυρα. Έτσι, λοιπόν, έχουμε φθάσει στο σημείο να μπαίνει σε συζήτηση αν οι πρόσφυγες θα διώχνονται από την Ελλάδα προς την Τουρκία και από εκεί πίσω στον πόλεμο.
Καθυστερημένη διεθνοποίησηΕν γένει στο ζήτημα της διεθνοποίησης του ζητήματος, τα βήματα της κυβέρνησης μπορούν να χαρακτηριστούν, τουλάχιστον, καθυστερημένα, καθώς αφού έχασε την ευκαιρία συμμετοχής στη Μάλτα, θυμήθηκε τη δημιουργία «Πρωτοβουλίας Ανατολικής Μεσογειακής Μεταναστευτικής Οδού» από κοινού με την Κύπρο και τη Βουλγαρία, ενόψει του ευρωπαϊκού συμβουλίου υπουργών Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων στις 7 και 8 Οκτωβρίου. Οι τρεις χώρες ζητούν την αύξηση των κονδυλίων για το «μεταναστευτικό», τη διασφάλιση των επιστροφών και προγράμματα μετεγκαταστάσεων. Αίτημα, βέβαια, που τορπιλίζεται από την ίδια την πρωτοβουλία που προωθεί το ζήτημα σαν μεταναστευτικό και όχι προσφυγικό.
Ο Κ. Μητσοτάκης με τη σειρά του στη Βουλή είπε ότι θα θέσει στη Σύνοδο Κορυφής το ζήτημα ότι η Ευρώπη δεν έχει δείξει ακόμη επαρκή δείγματα αλληλεγγύης και αφήνουν χώρες του Βίζεγκραντ να διαχειριστούν το πρόβλημα σε Ελλάδα, Ιταλία και Ισπανία, τονίζοντας πως αν δεν συμμετέχουν οι χώρες αυτές στην κατανομή των προσφύγων, δεν θα πρέπει να απολαμβάνουν τα δικαιώματα της Σένγκεν. Ξέχασε, όμως, πως η κυβέρνησή του με αυτές τις χώρες συντονίζεται πια στην ξενοφοβική πολιτική και ούτε η ίδια προτίθεται να τηρήσει τις διεθνείς υποχρεώσεις της προς τους πρόσφυγες.
Τζέλα Αλιπράντη