«ΠΑΡΑΣΙΤΑ»Ανατομία των κοινωνικών αντιθέσεων
Του Στράτου ΚερσανίδηΖούμε σε ένα κοινωνικό σύστημα στο οποίο οι κοινωνικές, ταξικές αντιθέσεις θεωρούνται από την άρχουσα τάξη περίπου ως φυσικός νόμος. Πρόκειται για μια διαχωριστική αντίληψη η οποία κατηγοριοποιεί τους ανθρώπους σύμφωνα με το «κατέχειν» και με βάση αυτήν την αντίληψη οικοδομείται και η αντίληψη περί καλού και κακού. Ετσι, ενώ οι άνθρωποι δεν είναι ίσοι όσον αφορά στην πρόσβαση σε αγαθά (υλικά αλλά και πνευματικά), απαιτείται η ισότητα απέναντι στο νόμο. Όμως εξαιτίας αυτού του ταξικού διαχωρισμού, η εγκληματικότητα είναι ιδιαίτερα αυξημένη στις κατώτερες κοινωνικά τάξεις οι οποίες συχνά στερούνται μέχρι και τα αναγκαία.
Έτσι, οι ήρωες του Μπονγκ Τζον-Χο, τους οποίους συναντούμε στην αρχή της ταινίας «Παράσιτα» (Gisaengshing / Parasite), είναι μια τετραμελής οικογένεια τα μέλη της οποίας ζουν στην ανέχεια. Είναι η οικογένεια Κιμ, με γονείς και δυο ενήλικα παιδιά -ένα αγόρι κι ένα κορίτσι-, οι οποίοι ζουν σε ένα άθλιο ημιυπόγειο, είναι άνεργοι και δυσκολεύονται να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους. Η κατάσταση φαίνεται να καλυτερεύει όταν ο Κι-Γου, ο γιος των Κιμ, θα βρει μέσω ενός συμφοιτητή του δουλειά ως καθηγητής αγγλικών στην πλούσια οικογένεια Παρκ. Ο Κι-Γου επισκέπτεται το πολυτελέστατο σπίτι στο οποίο ζει η Ντα-Χάι, η 16χρονη μαθήτριά του, γνωρίζεται με τη μητέρα της, η οποία ενθουσιάζεται από τον τρόπο διδασκαλίας του και τον προσλαμβάνει. Σύντομα όμως καταφέρνει να πείσει την εργοδότριά του, πως ο μικρός της γιος, ο οποίος έχει ταλέντο στη ζωγραφική, έχει κάποιο μικρό ψυχικό πρόβλημα και χρειάζεται μια ειδική δασκάλα ζωγραφικής. Έτσι καταφέρνει να προσληφθεί και η αδελφή του, την οποία συστήνει ως φίλη του. Αυτή με τη σειρά της καταφέρνει να πείσει τους Παρκ να απολύσουν τον οδηγό τους και στη θέση του προσλαμβάνεται ο πατέρας της, που βέβαια δεν αποκαλύπτει την οικογενειακή τους σχέση. Τέλος, η ίδια, διαβάλλει την οικονόμο του σπιτιού για να προσληφθεί στη θέση της η μητέρα της. Έτσι όλη η οικογένεια Κιμ εργάζεται στο ίδιο σπίτι χωρίς όμως οι εργοδότες τους, οι Παρκ, να γνωρίζουν την οικογενειακή τους σχέση.
Έτσι οι Κιμ έχουν αποκτήσει ένα ικανοποιητικό εισόδημα ενώ ο Κι-Γου ονειρεύεται να γίνει κι αυτός πλούσιος όπως τα αφεντικά του.
Ένα βράδυ που έξω βρέχει καταρρακτωδώς, οι Κιμ βρίσκονται μόνοι στο σπίτι και απολαμβάνουν τον πλούτο, καθώς οι εργοδότες τους έχουν πάει εκδρομή. Μέσα στη νύχτα χτυπάει το κουδούνι, είναι η πρώην οικονόμος η οποία τους παρακαλάει να της ανοίξουν επειδή κάτι έχει ξεχάσει. Η παρουσία της θα αποκαλύψει ένα τρομερό μυστικό που βρίσκεται στο υπόγειο του σπιτιού. Ολα θα αρχίσουν να ανατρέπονται. Το μέχρι στιγμής κωμικό και σατιρικό στοιχείο χάνεται και η ταινία αποκτά απίστευτη ένταση και σασπένς καταλήγοντας σε μια δραματική κορύφωση.
Η ματιά του Μπονγκ Τζουν-Χο είναι βαθιά πολιτική. Ο σκηνοθέτης αναδεικνύει τις ταξικές διαφορές συνεχώς. Και φυσικά την ταξική ζήλεια του φτωχού ο οποίος το μόνο που ονειρεύεται είναι να γίνει κι αυτός πλούσιος. Χωρίς κανένα άλλο όραμα, χωρίς να νοιάζεται για τους άλλους παρά μόνον για τους δικούς του ανθρώπους. Είναι αυτή η τάξη που οι κλασικοί αποκάλεσαν λούμπεν προλεταριάτο, δηλαδή άνθρωποι χωρίς καμία ταξική συνείδηση, καμία ροπή προς τη συλλογική δράση, καμία πολιτική συνειδητοποίηση.
Ο σκηνοθέτης πάντως δίνει με ανάγλυφο τρόπο το χάσμα ανάμεσα στους πλούσιους και τους φτωχούς που αντιπροσωπεύουν οι Παρκ και η Κιμ αντίστοιχα. Όχι μόνο για τα όσα βιώνουν αλλά και για τον τρόπο που σκέφτονται. Στη σκηνή της δυνατής βροχόπτωσης βλέπουμε τους Κιμ να επιστρέφουν τρέχοντας στο πλημμυρισμένο ημιυπόγειο τους και να προσπαθούν να περισώσουν ό,τι μπορούν. Και την ώρα που κάποιοι άνθρωποι σκυλοπνίγονται, η κυρία Παρκ ξυπνώντας στο πολυτελές σπίτι της ευχαριστεί την ευεργετική βροχή που καθάρισε την ατμόσφαιρά. Δύο χωριστοί, περίκλειστοι κόσμοι! Που μπορεί να ζούνε πλάι αλλά τους χωρίζουν αδιαπέραστα τείχη. Δύο κόσμοι για τους οποίους ακόμη και η βροχή έχει ταξικό περιεχόμενο!
Είναι όντως δύσκολο να κατηγοριοποιήσει κανείς την ταινία καθώς είναι λίγο απ’ όλα. Ξεκινάει ως κωμωδία και σατιρικό κοινωνικό σχόλιο, για να μετατραπεί σε θρίλερ το οποίο, μέχρι ενός σημείου φλερτάρει με τη μαύρη κωμωδία για να καταλήξει σε ένα βίαιο φινάλε. Ο ίδιος ο σκηνοθέτης την χαρακτήρισε «ιλαροτραγωδία». Όμως θα επιμείνω πως πίσω από όλα αυτά, η ταινία είναι βαθιά πολιτική έστω κι αν δεν το διατυμπανίζει.
Επειδή όμως η πολυλογία δεν μπορεί να αποδώσει το μεγαλείο της ταινίας θα καταλήξω λέγοντας πως πρόκειται για ένα καθηλωτικό φιλμ, ένα αναπάντεχο αριστούργημα από εκείνα που δεν ξεχνά εύκολα ο θεατής. Δικαίως, λοιπόν, τιμήθηκε με το Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Κανών.
strakersan@gmail.comkersanidis.wordpress.com ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ
«Συνώνυμα» (Synonyme) του Ναβάντ Λαπίντ: Ο Γιοάβ, ένας νεαρός Ισραηλινός, απαρνιέται την πατρίδα του, θέλει να ξεκόψει τελείως από τη χώρα η οποία «είναι προορισμένη για το λαό του Θεού». Δεν αισθάνεται να αποτελεί μέρος ενός τέτοιου λαού και φτάνει στο Παρίσι, αποφασισμένος να γίνει Γάλλος! Η Καμίλ και ο Εμίλ, το ζευγάρι που μένει στον επάνω όροφο, θα του δώσουν ρούχα κι αυτός, για να τους ευχαριστήσει, θα τους λέει ιστορίες και όλα όσα σκέφτεται. Ενώ ο Εμίλ ακούει με ευχαρίστηση όσα λέει ο Γιοάβ, η Καμίλ δεν φαίνεται να συμμερίζεται την άποψη του συντρόφου της. Έτσι οι δύο άνδρες περιφέρονται στο Παρίσι συζητώντας ενώ ο νεαρός Ισραηλινός προσπαθεί να μάθει γαλλικά χρησιμοποιώντας ένα λεξικό. Ο Γιοάβ μισεί το εθνικιστικό, θρησκευτικό, στρατιωτικό κράτος του Ισραήλ, ενώ αγαπά τη Γαλλία και θέλει να παλέψει για τα οράματα της Γαλλικής Επανάστασης, της Κομούνας του Παρισιού και του Γαλλικού Μάη. Τελικά ο νεαρός ισραηλινός θα καταφέρει να ενσωματωθεί στη χώρα που τόσο αγαπά; Θα καταφέρει να χτίσει τη νέα του ταυτότητα; Η Γαλλία θα τον αποδεχτεί; Ταινία η οποία ισορροπεί αριστοτεχνικά ανάμεσα στο κωμικό και το τραγικό, ένα τολμηρό φιλμ από το Ισραήλ το οποίο κέρδισε δίκαια τη Χρυσή Άρκτο στο Φεστιβάλ του Βερολίνου.
«Επικίνδυνες κυρίες» (Hustlers) της Λορίν Σκαφάρια: Η οικονομική κρίση του 2008 χτύπησε πολλούς ανθρώπους. Ανάμεσά τους και κάποιες γυναίκες οι οποίες κέρδιζαν τα προς το ζην κάνοντας στριπτίζ. Βλέποντας τους πελάτες τους να λιγοστεύουν, οι γυναίκες αυτές αποφάσισαν να πάρουν την τύχη στα χέρια τους. Ετσι, υπό την ηγεσία της Ντόροθι και τη βοήθεια της Ραμόνα, βετεράνου του επαγγέλματος, στήνουν μια ολόκληρη επιχείρηση εξαπάτησης, με θύματα πλούσιους άνδρες της Γουόλ Στριτ. Η ταινία είναι μια γιορτή για τη γυναικεία αλληλεγγύη, για τις γυναίκες που παίρνουν τον αγώνα στα χέρια τους, όπως υποστηρίζει η παραγωγός Ιλέιν Γκόλντσμιθ Τόμας. Από την πλευρά της η σκηνοθετίς λέει πως ένιωσε δυνατούς δεσμούς να την συνδέουν με τους χαρακτήρες της ταινίας: «Μπορώ να καταλάβω όλα όσα περνάνε, όπως τον αγώνα ενάντια στη μοναξιά και την αναζήτηση της ανεξαρτησίας. Όλες αυτές οι γυναίκες είναι μανάδες, φίλες, αδερφές κόρες που δημιουργούν μοναδικούς δεσμούς μεταξύ τους παρόλο που είναι διαφορετικές».
«Maleficent: Η δύναμη του σκότους» (Maleficent: Mistress of Evil) του Γιοακίμ Ρόνινγκ: Νέα ταινία της Ντίσνεϊ, η οποία ακολουθεί τη διασκευή του 2014. Τώρα η Μαλέφισεντ και η βαφτιστήρα της, η Ορόρα, χωρίζονται καθώς αναγκάζονται να μπλεχτούν σε ένα μεγάλο πόλεμο. Ολα αυτά ενώ η Ορόρα ετοιμάζεται να παντρευτεί τον πρίγκιπα Φίλιππο, έναν γάμο ο οποίος θα φέρει κοντά τα βασίλεια των Ούλστιντ και των Μουρ.
«Καρό Νίντζα» (Ternet Ninja) του Άντερς Μάθεσεν: Μια κούκλα Νίνζα με καρό στολή είναι το δώρο που φέρνει στον Άλεξ ο θείος του μετά από ένα ταξίδι στην Ταϊλάνδη. Όμως ο Άλεξ θα διαπιστώσει πως η κούκλα είναι ζωντανή και μπορεί να τον βοηθήσει στο σχολείο. Σύντομα θα αποκαλυφθεί πως η κούκλα Νίτζα βρίσκεται σε μια αποστολή εκδίκησης. Κινούμενα σχέδια.
Σινεφίλ