Της Μαρίνας Γαλανού*Διεθνής Ημέρα Τρανς Μνήμης. Μία ημέρα που διεθνώς σε πολλές πόλεις σε όλο τον κόσμο, αφιερώνουμε, για να τιμήσουμε τα θύματα εγκλημάτων μίσους που δολοφονήθηκαν για έναν και μόνο λόγο: για την ταυτότητά τους. Γιατί ήταν τρανς.
Η φετινή χρόνια, είναι η 20η ημέρα τρανς μνήμης που τιμά η διεθνής κοινότητα, από το 1999, που για πρώτη φορά διοργανώθηκε στη Μασαχουσέτη των ΗΠΑ η πρώτη εκδήλωση μνήμης που έκτοτε έλαβε διεθνή χαρακτήρα. Κάθε χρόνο, την 20η Νοεμβρίου, η τρανς κοινότητα και οι υποστηρικτές της, γίνονται ένα ποτάμι από φωτεινά κεριά που μνημονεύει αυτά τα θύματα και μας υπενθυμίζει ότι οι ζωές των τρανς έχουν σημασία. Μας υπομνύει, ακόμη, ότι, τα στερεότυπα και οι αρνητικές προκαταλήψεις, που γίνονται το γόνιμο υλικό για να θρέψουν τη δυσανεξία, τις διακρίσεις και το μίσος προς κάθε τι διαφορετικό, είναι ακόμη εδώ, και δε μπορούμε να εφησυχάζουμε, αλλά να αγωνιζόμαστε ώστε να αφυπνιστούν οι κοινωνίες μας.
331 θύματα το 2019Τα στοιχεία είναι συντριπτικά. Η φετινή επέτειος μας φέρνει μπροστά στον τραγικό αριθμό 331 θυμάτων, που έρχονται να προστεθούν στα 3.314 θύματα σε 74 χώρες από το 2008 που γίνεται συστηματική καταγραφή από την ομάδα της Transrespect versus Transphobia Worldwide (TvT) . Αξίζει, δε, να σημειωθεί ότι εξ αυτών, το 61%, ήταν τρανς γυναίκες εργαζόμενες στο σεξ, ενώ επίσης υψηλό είναι το ποσοστό ανάμεσα στα τρανς πρόσωπα που ήταν μετανάστες ή πρόσφυγες. Τα πιο ευάλωτα, δηλαδή, άτομα απ’ την κοινότητά μας, ενώ θα πρέπει ασφαλώς να σημειώσουμε ότι οι αριθμοί αυτοί, όχι ενδεχομένως, είναι βέβαιο ότι δεν είναι οι πραγματικοί, καθώς σε πολλές χώρες δεν καταγράφονται τα θύματα εγκλημάτων μίσους, και σε άλλες τα τρανς άτομα δεν αναγνωρίζονται με τη πραγματική τους ταυτότητα. Οι αριθμοί αυτοί, είναι απλά ενδεικτικοί.
Το στίγμα και οι διακρίσεις κατά των τρανς και φυλοδιαφορετικών ανθρώπων, βρίσκονται εδώ, μπροστά μας, σε όλο τον κόσμο, και αποτελούν μέρος ενός δομικού και ανακυκλούμενου κύκλου καταπίεσης, που κρατά την κοινότητα των τρανς ανθρώπων μακριά από τα θεμελιώδη δικαιώματα και ελευθερίες που για όλους τους υπόλοιπους συνανθρώπους μας θεωρούνται αυτονόητα, όπως το δικαίωμα στην εκπαίδευση, την υγεία, την κοινωνική ασφάλιση και πρόνοια, και όπως μας υπενθυμίζει αυτή η ημέρα, ακόμη και το δικαίωμα στη σωματική ακεραιότητα και τη ζωή.
Υψηλά ποσοστά επιθέσεων στην ΕλλάδαΣτη χώρα μας, όπως δείχνουν τα στοιχεία του Δικτύου Καταγραφής Ρατσιστικής Βίας, τα περιστατικά επιθέσεων μίσους κατά τρανς ανθρώπων (περίπου το 20% των καταγραφών), εξακολουθούν να είναι υψηλά και δυσανάλογα προς τον πληθυσμό των τρανς προσώπων, ενώ οι διακρίσεις και η βία που ασκούνται σχετίζονται με τον πυρήνα ακριβώς της ύπαρξης των τρανς: της ταυτότητάς τους. Είναι απροκάλυπτα, συχνά έχουν χαρακτηριστικά θεσμοποιημένων διακρίσεων, ενώ επιβεβαιώνουν τα διεθνή: τα πιο πολλά θύματα περιστατικών βίας ή διακρίσεων είναι τα πιο ευάλωτα της κοινότητάς μας.
Η δε επικαιρότητα, με τα συνεχή κρούσματα ρατσισμού απέναντι σε άλλες ομάδες πληθυσμού, όπως οι πρόσφυγες, καθώς και η νομοθεσία στο προσφυγικό που γίνεται όλο και πιο περιοριστική και αντί να βελτιώνεται βρίσκεται στα όρια (ή και τα ξεπερνά) του διεθνούς δικαίου, μας κρούει τον κώδωνα του κινδύνου, γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα έχουν καθολικό και ενιαίο χαρακτήρα, πέραν του ότι σύμφωνα με τις διεθνείς έρευνες περίπου το 4,5% (και ίσως το ποσοστό αυτό είναι πολύ μεγαλύτερο) είναι πρόσφυγες για λόγους σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου.
Παράλληλα, η ελλιπής νομοθεσία για τη προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών των τρανς, φυλοδιαφορετικών και ίντερσεξ ανθρώπων, δημιουργεί το έδαφος ώστε ανθίζουν οι διακρίσεις και η μισαλλοδοξία. Οι ελλείψεις και οι περιορισμοί στη νομοθεσία για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου παραμένουν, όπως παραμένει η προβληματική αντιρατσιστική νομοθεσία καθώς τιμωρείται ο ρατσιστικός λόγος μόνο όταν συνδέεται με πράξη με αποτέλεσμα ο ρατσιστικός λόγος να μένει ατιμώρητος, η νομοθεσία για την ίση μεταχείριση εξακολουθεί να μην καλύπτει την παιδεία, την υγεία, την κοινωνική ασφάλιση, την πρόνοια, την παροχή υπηρεσιών και αγαθών και τη στέγαση.
ΗμερίδαΌλα τα παραπάνω, δεν μας επιτρέπουν να σιωπούμε. Αλλά να ενώσουμε δυνάμεις ώστε το ρατσιστικό έγκλημα και μισαλλοδοξία να μην γίνονται ανεκτά ούτε στη χώρα μας, ούτε πουθενά στον κόσμο. Το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών (ΣΥΔ), τιμώντας τη Διεθνή Ημέρα Τρανς Μνήμης, την Δευτέρα 18 Νοεμβρίου, όπως γίνεται τα τελευταία εννιά χρόνια, διοργανώνει ημερίδα τιμώντας τα θύματα τρανσφοβικών περιστατικών και μας καλεί να ενώσουμε τις δυνάμεις μας ώστε να αφυπνιστεί η κοινωνία και η πολιτεία.
* Η Μ. Γαλανού είναι Πρόεδρος του Σωματείου Υποστήριξης Διεμφυλικών, εκδότρια του «Πολύχρωμου Πλανήτη», έχει διατελέσει Εμπειρογνώμονας του Συμβουλίου της Ευρώπης, και είναι τακτικό μέλος της Εθνικής Επιτροπής Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και τακτικό μέλος του Εθνικού Συμβουλίου κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας.