“Σαν είσαι κάτω των εξήντα, έχεις πολλές πιθανότητες να δεις τη ριζική αποσταθεροποίηση της ζωής πάνω στη γη - τεράστιες καταστροφές στις καλλιέργειες, αποκαλυπτικές πυρκαγιές, επικές πλημμύρες, εκατοντάδες εκατομμύρια πρόσφυγες να εγκαταλείπουν περιοχές που έγιναν ακατοίκητες από ακραίες θερμοκρασίες ή τη χερσοποίηση. Αν είσαι κάτω από τα τριάντα, είναι βέβαιο ότι όλα αυτά, θα τα βιώσεις στο πετσί σου”. Αυτά έγραφε ο αμερικανός συγγραφέας Jonathan Franzen στο New Yorker τον περασμένο Σεπτέμβρη: τι και αν σταματήσουμε να προσποιούμαστε; Η κλιματική αποκάλυψη έρχεται. Για να προετοιμαστούμε, πρέπει να παραδεχτούμε ότι δεν μπορούμε να την αποτρέψουμε.. Είπε και άλλα πολλά σε αυτή την συνέντευξη και επειδή ξέφυγε από το πλαίσιο που ένας συγγραφέας μυθιστορημάτων, έστω και διάσημος, συνήθως περιορίζεται, δέχτηκε πολλές επιθέσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Αδυσώπητα και αποκαλυπτικά στοιχεία
Να όμως που ήρθε, μετά από μόνο δυο μήνες, η Παγκόσμια Μετεωρολογική Οργάνωση (WMO) να στηρίξει, με τον πλέον επίσημο τρόπο, τους φόβους του με την τεκμηρίωση της πρόβλεψης της επερχόμενης καταστροφής. Έτσι, η νέα γενιά όχι μόνο θα βρεθεί αντιμέτωπη με τη χειροτέρευση των συνθηκών διαβίωσης σε σχέση με εκείνες της προηγουμένης γενιάς, αλλά θα είναι και η πρώτη γενιά που θα βιώσει «από μέσα» και την κλιματική αποσταθεροποίηση.
Τα στοιχεία της WMO είναι αδυσώπητα και αποκαλυπτικά: το 2018 οι εκπομπές των αερίων θερμοκηπίου (GES), αυξήθηκαν σε σχέση με την χρονιά που προηγήθηκε και έφτασαν σε συγκέντρωση 407,8 ppm από 405,5 ppm.
Το πρόβλημα είναι πολύ σοβαρό, γιατί οι ρύποι αυτοί παραμένουν στην ατμόσφαιρα για αιώνες και στους ωκεανούς ακόμη περισσότερο. Οι συγκεντρώσεις του Co2 ξεπέρασαν το όριο των 400 ppm το 2015, ενώ το Μάιο έφτασαν στα 415 ppm, επίπεδο που δεν είχε φτάσει ποτέ μέσα στα τελευταία 800 χιλιάδες χρόνια. Αντίστοιχα μεγέθη γνώρισε η γη πριν 3-5 εκ. χρόνια με την επιφάνεια των θαλασσών να είναι υψηλότερη κατά 10-20 μ. (P. Taalas Γενικός Γραμματεας του WMO). Η ίδια πορεία καταγράφεται και στις εκπομπές και σε άλλα αέρια που επηρεάζουν το κλίμα όπως το μεθάνιο (προϊόν πρωτίστως της ανθρώπινης δραστηριότητας) και το διοξείδιο του αζώτου.
Το Emissions Gap Report του ΟΗΕ μας πληροφορεί επίσης ότι οι συνολικές ποσότητες εκλυόμενων αερίων του θερμοκηπίου αυξήθηκαν, κατά μέσο όρο ετησίως, κατά 1,5%, ενώ για να παραμείνουμε σε ασφαλή πλαίσια θα πρέπει να μειώνουμε τις εκπομπές ετησίως κατά 7,6% για την περίοδο 2020-2030…
Μακριά από το στόχο
Πολλές χώρες δεν καταφέρνουν να ικανοποιήσουν την συγκράτηση των ανωτάτων ορίων εκπομπών που προέβλεπε η συμφωνία του Παρισίου (συγκράτηση της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη κάτω από τους 2 βαθμούς Κέλσιου αρχικά, που αργότερα αναθεωρήθηκε προς τα κάτω στους 1,5 βαθμούς). Αυτό που συμβαίνει, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, καταγράφει μια πορεία μέσης αύξησης κατά 3,2 βαθμούς σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή. Το σενάριο αυτό και τα επιστημονικά μοντέλα που ορίζει, εκθέτει το ανθρώπινο είδος σε ακραία, καταστροφικά καιρικά φαινόμενα (λιώσιμο των πάγων, άνοδο της επιφάνειας της θαλασσας κλπ), που σταδιακά θα βάλουν σε κίνδυνο την ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων.
Υπάρχουν διάφοροι και πολλοί τρόποι να μειώσουμε τις εκπομπές των ατμοσφαιρικών ρύπων του θερμοκηπίου: η πιο αποτελεσματική αφορά τη δραστική μείωση στη χρήση των ορυκτών καυσίμων, ειδικά του άνθρακα, την πιο ρυπογόνα παγκόσμια πηγή, στρεφόμενοι στις ανανεώσιμες ενεργειακές πηγές (ήλιος και άνεμος), όμως οι προβλέψεις για την παραγωγή και κατανάλωση ορυκτών καυσίμων (πετρέλαιο, κάρβουνο, φυσικό αέριο) μέχρι το 2030 κινούνται ακριβώς στην αντίθετη κατεύθυνση. Με αναφορά τις δεσμεύσεις της συμφωνίας του Παρισιού οι χώρες με την μεγαλύτερη ενεργειακή κατανάλωση ορυκτών καυσίμων σχεδιάζουν να αυξήσουν την παραγωγή πετρελαίου κατά 43%, του άνθρακα κατά 150% και του φυσικού αερίου κατά 47% (βλέπε “Εποχή” της 24ης Νοεμβρίου).
Στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και τι Κλίμα ΕΣΕΚ (σε φάση αναθεώρησης μέχρι το τέλος του έτους) προβλέπεται, σε σχέση με το 2016, μείωση των συνολικών εκπομπών κατά -23% για το 2030 και -33% για το 2040. Δυστυχώς η Ελλάδα, με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία (πηγη ΕΕΑ), αντί να βαίνει μειώνοντας τις εκπομπές την περίοδο 2015-2017 καταγράφει αύξηση κατά 0,7%, που αντιστοιχεί σε ποσοστό υπερδιπλάσιο ακόμη και σε σύγκριση με την αρνητική επίδοση της ΕΕ (+0,3%).
Διαμαρτυρία και απογοήτευση
Το μόνο παρήγορο στα παραπάνω έχει να κάνει με την εκτίμηση (EGR) ότι εάν δεν είχαν υιοθετηθεί, έστω και αυτές οι ανεπαρκείς συμφωνίες για το κλίμα, ο πλανήτης θα αντιμετώπιζε θερμική έξαρση που θα ξεπερνούσε τους 4 βαθμούς Κέλσιου! Σύμφωνα με τα στοιχεία του Carbon Brief η χρήση του άνθρακα μειώνεται σημαντικά στις ΗΠΑ και στην Δυτική Ευρώπη, οι ανανεώσιμες (ΑΠΕ) αυξάνονται με ταχείς ρυθμούς, όχι όμως ικανούς να διασφαλίσουν τις απαιτήσεις για την αντιμετώπιση του φαινομένου σε σωστή τροχιά.
Η νέα γενιά, που πρωτίστως την αφορά, οργανώνεται, τόσο στις πλούσιες όσο και στις φτωχότερες χώρες, και εκφράζει με δυναμικό τρόπο τη διαμαρτυρία και την απογοήτευση της για την ανεπάρκεια της αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης, υποχρεώνοντας Κυβερνήσεις και θεσμούς σε ριζικές αλλαγές στην άμεση εφαρμογή μέτρων αντιμετώπισης της. Την επόμενη Δευτέρα 2 Δεκεμβρίου στην Μαδρίτη έχει προγραμματισθεί η επόμενη συνέλευση Cop25, εκεί οι αποφάσεις που θα ληφθούν, αν και μη δεσμευτικές, θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό την πορεία ανάσχεσης ή όχι της κλιματικής καταστροφής.
Ιωσήφ Σινιγάλιας