Μια προσέγγιση του κινήματος Extinction Rebellion με αφορμή το βιβλίο «This is not a drill»To Extinction Rebellion ΧR (= επανάσταση κατά της εξάλειψης ή επαναστάτησε για τη ζωή σε ελεύθερη απόδοση) [rebellion.earth] είναι ένα διεθνές κίνημα που χρησιμοποιεί μη βίαιη πολιτική ανυπακοή σε μια προσπάθεια να αναχαιτίσει τη μαζική εξάλειψη και να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος κοινωνικής κατάρρευσης. Ξεκίνησε στις 31 Οκτώβρη 2018, στο Λονδίνο και έχει πλέον εξαπλωθεί σε ολόκληρο τον κόσμο. Στην Ελλάδα μεταφέρθηκε ως Extinction Rebellion Hellas και αποδόθηκε ως «Αντίσταση κατά της εξαφάνισης».Το παρακάτω κείμενο παρουσιάζει τη συλλογική έκδοση «This is not a drill: An Extinction Rebellion handbook» στο οποίο «επιστήμονες, ψυχολόγοι, καλλιτέχνες και ακτιβιστές προσφέρουν κάποια ελπίδα και ένα πλάνο για το μέλλον» σύμφωνα με τον «Guardian». Μέσα από την παρουσίαση του βιβλίου περιγράφονται τα δυνατά αλλά και τα αδύναμα σημεία αυτού του κινήματος.
Της Σούκι Φέργκιουσον*Το Extinction Rebellion είναι πολλά πράγματα μαζί: ένα ελπιδοφόρο μαζικό κίνημα, ένας εφιάλτης για το μετακινούμενο πολίτη, μια πηγή έμπνευσης, μια αποκαλυπτική κλωτσιά στον πισινό. Στο πλαίσιο του κινήματος για το κλίμα, στη Βρετανία, έχει γίνει κάτι σαν το τεστ Ρόρσαχ (στμ. μέθοδος ψυχολογικής διάγνωσης που σχετίζεται με την εικόνα). Για κάποιους αποτελεί μια εκδοχή της λογικής του δόγματος του σοκ που φλερτάρει με τον οικο-φασισμό. Για άλλους οι δράσεις του αποτελούν την αφύπνιση της ζωής τους. Το βιβλίο «This is not a drill: An Extinction Rebellion handbook» γράφτηκε για να φωτίσει, ενημερώσει, εμπνεύσει και να εξοπλίσει τους ανθρώπους που είναι αναποφάσιστοι αλλά όχι αδιάφοροι ως προς την εμπλοκή τους στην κλιματική δράση. Δεν είναι χαμηλών τόνων και είναι περήφανο για αυτό. Όπως και το ροζ εξώφυλλό του, είναι δύσκολο να το προσπεράσεις όταν το πιάσεις στα χέρια σου.
Υγιές οικολογικά και κοινωνικά μέλλονΠεριέχει ένα πλούτο δοκιμίων, ανεκδότων και συμβουλών, ευσύνοπτα και με απλό λόγο. Τα έχουν γράψει άνθρωποι με διαφορετικά παρελθόντα που τους ενώνει η έγνοια τους για την κλιματική κατάρρευση. Ανάμεσά τους ο Μοχάμεντ Νασίντ, τέως πρόεδρος των Μαλδίβων, η ψυχοθεραπεύτρια Σούζι Όρμπαχ, ο Χιντού Ουμαρού Ιμπραήμ, ακτιβιστής για τα δικαιώματα των ιθαγενών από την κοινότητα Μπορορό στο Τσαντ, η οραματίστρια οικονομολόγος Κέιτ Ρόουρθ.
Η Ινδή Βαντάνα Σίβα γράφει ένα δυναμικό πρόλογο στον οποίο δηλώνει σαφώς ότι «η οικοκτονία και η γενοκτονία είναι μία αδιαχώριστη διαδικασία», παραπέμποντας στο κίνητρο εξάλειψης που είχε η αποικιοκρατία, όπως προκύπτει και από το κάλεσμα του αμερικανού προέδρου Άντριου Τζάκσον, το 1883, για μια ανώτερη φυλή που να θριαμβεύσει επί των ιθαγενών της Αμερικής. Όπως και άλλοι που συμμετέχουν σε αυτό το συλλογικό βιβλίο, αποσαφηνίζει ότι η αποικιοκρατία και ο καπιταλισμός συνδημιουργούν ένα κλοιό που εξαλείφει τη ζωή όπως την γνωρίζουμε. Τέτοιες επισημάνσεις θέτουν τη βάση για τη συζήτηση σχετικά με την αποστολή ενός υγιούς οικολογικά και κοινωνικά μέλλοντος.
Ένα άλλο κείμενο, με τον τίτλο «Cultural Roadblocks» μοιράζεται την ιστορία πίσω από το πώς το κίνημα XR εξασφάλισε μια βάρκα για κινηματικό σκοπό και μεταφέρει το συνδυασμό αποφασιστικότητας, τρέλας, προσπάθειας και συντροφικότητας που εμπεριέχει η συλλογική δράση. Από την άμεση συνομιλία με τους δημοσιογράφους μέχρι το μαγείρεμα στο χώρο του ακτιβισμού με υλικά που δεν θα δηλητηριάζουν κανένα, τα κεφάλαια αυτού του βιβλίου μιλούν για τα πλεονεκτήματα του να είσαι άμεσος, ευφυής και να εμπνέεις.
Το ζήτημα της παρεμπόδισης της συγκοινωνίαςΠεριγράφοντας την οριζόντια αυτοοργάνωση, που συνιστάται καθόλο το βιβλίο, επιστρέφει ξανά και ξανά το ζήτημα της παρεμπόδισης της συγκοινωνίας. Σύμφωνα με το βιβλίο η επιλογή μιας τέτοιας δράσης είναι μονόδρομος. Ο συνιδρυτής του κινήματος XR, Ρότζερ Χαλάμ, γράφει ότι η διατάραξη της αστικής κανονικότητας είναι η μόνη επιλογή. Ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και ο Μαχάτμα Γκάντι, των οποίων το έργο εξάρει εν γένει ο Χαλάμ, πιθανώς να διαφωνούσαν με αυτό το δόγμα. Άλλωστε ο Χαλάμ έχει παρελθόν στο να παρουσιάζει την άποψη ως γεγονός. Για παράδειγμα, με επιμονή έχει υποστηρίξει δημοσίως ότι η πλειοψηφία των σωφρονιστικών υπαλλήλων είναι μαύροι. «Πρόκειται για ένα εμπειρικό δεδομένο. Έχω μπει στη φυλακή κάμποσες φορές και το έχω διαπιστώσει.» Στην πραγματικότητα, το 94% των σωφρονιστικών υπαλλήλων στη Βρετανία είναι λευκοί. Οπότε καλό είναι να επιτρέπουμε και δεύτερες σκέψεις στις επίμονες διατυπώσεις του Χαλάμ, όπως την παρεμπόδιση της συγκοινωνίας ως μόνο τρόπο αποτελεσματικού ακτιβισμού. Οι περισσότεροι γράφοντες που συμμετέχουν στο βιβλίο αποφεύγουν τέτοιες διατυπώσεις.
Προσεγγίζοντας τους πολλούςΗ ισχυρογνωμοσύνη είναι ένα βασικό πλεονέκτημα όταν εκπέμπουμε ένα μήνυμα που πολλοί προτιμούν να μην ακούσουν, αλλά ο ισχυρισμός ότι το XR σκέφτεται πέρα από την πολιτική -σε αντίθεση με όλους όσοι δεν είναι στο XR- είναι το είδος της προσήλωσης που οι περισσότεροι άνθρωποι θα διασχίσουν το δρόμο για να αποφύγουν. Τέτοια μηνύματα υποδηλώνουν ότι το XR εξακολουθεί να επεξεργάζεται τις επικρίσεις ότι το μοντέλο δράσης τους αποξενώνει τους πολλούς.
Η μεγαλύτερη συνεισφορά του βιβλίου είναι όταν παρουσιάζει μεγάλο όγκο πληροφοριών με σαφή, εύπεπτο τρόπο που παρακινεί τους αναγνώστες να επανεκτιμήσουν τις προσωπικές και πολιτικές (ναι, πολιτικές!) επιλογές τους. Μπορεί να μην κλείσουν τους δρόμους όλοι όσοι θα το διαβάσουν, αλλά πολλοί θα δράσουν με κάποιο πολύτιμο τρόπο, θα νιώσουν περισσότερο δυνατοί να κάνουν προσωπικές αλλαγές χωρίς απολογίες και θα μάθουν περισσότερα για τις ριζοσπαστικές πολιτικές που (χρειάζεται να) διεκδικούμε.
Το βιβλίο είναι ένα ενθαρρυντικό και έγκαιρο αλφαβητάρι για όσους θέλουν να ενταχθούν στο XR, αλλά επίσης μυθοποιεί το XR ως την τελευταία λέξη για την επιβίωση στην εποχή της κλιματικής κατάρρευσης. Στην πραγματικότητα, είναι ένας από τους βασικούς χώρους/τρόπους δράσης στο μεγάλο πεδίο της δράσης για το οικοσύστημα. Άλλοι τέτοιοι που μπορούν να αποτελέσουν αφετηρία για ανθρώπους με διάθεση για δράση πέραν της ψήφου και της ανακύκλωσης, είναι τα κινήματα Go Fossil Free, Reclaim the Power, και UK Student Climate Network.
Το τελευταίο μέρος του βιβλίου ξεκινά με μια προτροπή: Καιρός να πάψεις να διαβάζεις. Και ένα διάγραμμα για το πώς να κλείσεις ένα δρόμο. Μια εξέγερση συμβαίνει, πράγματι. Αλλά χρειάζεται να βρει τον τρόπο να επικοινωνήσει ουσιαστικά και με ανθρώπους που δεν θέλουν να γίνουν σωτήρες και δεν ενδιαφέρονται να σωθούν, απλά νοιάζονται να επιβιώσουν.
* Η Σούκι Φέργκιουσον είναι συγγραφέας και ακτιβίστρια που ζει στο Χάκνεϊ του Λονδίνου.Το κείμενο δημοσιεύτηκε στις 2 Δεκέμβρη στο www.redpepper.org.uk