Η ιστορία του Τζιμ Θορπ που τιμωρήθηκε για 25 δολάρια…
Συμπληρώνονται 107 χρόνια από την ημέρα που η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή (ΔΟΕ) αφαιρούσε τα μετάλλια από τον Ινδιάνο Τζιμ Θορπ. Ήταν 27 Ιανουαρίου 1913, όταν στο εδώλιο του κατηγορούμενου ήταν ο πρώτος πραγματικά μεγάλος αθλητής στην ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων. Ο Θορπ στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Στοκχόλμης είχε νικήσει στο πένταθλο και το δέκαθλο, τα δύο πιο επίπονα αγωνίσματα του κλασσικού αθλητισμού, με σχετική άνεση. Όμως η ΔΟΕ «ανακάλυψε» ότι ο Τζιμ Θορπ είχε εισπράξει 25 δολάρια για να αγωνιστεί σε ματς αμερικάνικου ποδοσφαίρου με την ομάδα του κολεγίου του, λίγες μέρες πριν αγωνιστεί στους Ολυμπιακούς. Κρίθηκε ότι ήταν… επαγγελματίας και του αφαιρέθηκαν όλα τα μετάλλια. «Ελπίζω να με συγχωρήσετε. Ήμουν ένας μικρός Ινδιάνος που δεν γνώριζε τους κανόνες», είπε στην ακροαματική διαδικασία ο Τζιμ Θορπ στους δικαστές του, που όμως δεν συγκινήθηκαν. Η ετυμηγορία τους ήταν καταπέλτης. Αφαιρέθηκαν τα μετάλλιά του και δεν αναγνωρίστηκαν τα ρεκόρ του. Προς τιμήν τους, οι δεύτεροι των αγωνισμάτων αρνήθηκαν να παραλάβουν τα δικά του χρυσά μετάλλια.
Και όμως, λίγους μήνες πριν ο ινδιάνος αθλητής είχε ζήσει στιγμές δόξας. Ο βασιλιάς της Σουηδίας ο Γουσταύος Ε΄ του είχε πει: «Κύριε είστε ο μεγαλύτερος αθλητής του κόσμου». Κι η απάντηση του Θορπ απλή: «Ευχαριστώ βασιλιά». Λίγες εβδομάδες αργότερα, στην υποδοχή ήρωα που του έγινε στο Μανχάταν, χιλιάδες κόσμου κρατώντας αμερικάνικες σημαίες τον επευφημούσε: «Δεν ήξερα ότι ένα άτομο μπορεί να έχει τόσους φίλους», είπε στους δημοσιογράφους που έριχναν αγκωνιές ο ένας στον άλλο για να τον πλησιάσουν και να του αποσπάσουν μια δήλωση.
Όμως η Αμερική δεν ήταν έτοιμη να δεχτεί έναν Ινδιάνο για ίνδαλμα της. Ήταν η εποχή που πολλοί Ινδιάνοι ζούσαν σε αυστηρά φρουρούμενες περιοχές, που δεν διέφεραν και πολύ από τα γκέτο ή τα στρατόπεδα συγκεντρώσεως.
Το μαύρο γεράκιΟ Θορπ, εγγονός του «Μαύρου Γερακιού», είχε γεννηθεί στις 28 Μαΐου 1888 κι είχε μεγαλώσει σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Οκλαχόμα, όπως συνέβαινε με όλους τους αυτόχθονες. Έμαθε υποχρεωτικά Αγγλικά, όπως συνέβαινε με όλους τους Ινδιάνους, ενώ τη μητρική του γλώσσα τη διδασκόταν στα κρυφά.
Οι γονείς του ήταν μιγάδες. Ο πατέρας του Χίραμ Θορπ είχε πατέρα Ιρλανδό, ενώ ο πατέρας της μητέρας του ήταν Γάλλος. Ήταν, άλλωστε, διαδεδομένη η συνήθεια των λευκών εποίκων να βιάζουν τις νεαρές Ινδιάνες. Το ινδιάνικο όνομά του ήταν «Ουά Τα Χακ», που σημαίνει «φωτεινό μονοπάτι» ή «η διαδρομή που φωτίζει το δρόμο προς το σπίτι που ψάχνουμε», κάτι δηλαδή σαν το άστρο της Βηθλεέμ. Ο νονός του είχε έμπνευση, αφού ο δρόμος του ήταν φωτεινός.
Το αγγλικό του όνομα ήταν Τζέιμς Φράνσις Θορπ κι έγινε δεκτός σ’ ένα από τα ελάχιστα κολλέγια που δεχόντουσαν Ινδιάνους, το Καρλάιλ, κι εκεί άρχισε να παίζει αμερικάνικο ποδόσφαιρο. Μάλιστα, λίγο πριν τους Ολυμπιακούς, παίζοντας με την ομάδα της στρατιωτικής ακαδημίας του Ουέστ Πόιντ, ένας από τους αξιωματικούς είπε: «Είναι ο σπουδαιότερος ποδοσφαιριστής που έχω δει». Ήταν ένας αξιωματικός καριέρας με την πραγματική έννοια του όρου. Λεγόταν Ντουάιτ Αϊζενχάουερ κι αργότερα, μετά τις στρατιωτικές του επιτυχίες στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, έγινε πρόεδρος των ΗΠΑ!
Ο Θορπ άκουσε τους συμφοιτητές του να μιλάνε για τους Ολυμπιακούς Αγώνες κι αποφάσισε να δοκιμάσει τις δυνατότητες του και σ΄ αυτούς. Καθώς του έλειπε η τεχνική, επέλεξε δύο αγωνίσματα που απαιτούσαν περισσότερο αντοχή και λιγότερο τεχνική. Το πένταθλο και το δέκαθλο. Έμαθε να ρίχνει ακόντιο μόλις ένα μήνα πριν τους αγώνες και λίγο μετά νίκησε στα 110 μέτρα με εμπόδια τον ολυμπιονίκη, ισοφαρίζοντας παράλληλα το παγκόσμιο ρεκόρ!
Στη Νέα Υόρκη οι ιρλανδοί αθλητές της ολυμπιακής ομάδας πήραν υπό την προστασία τους το νεαρό Ινδιάνο, που είχε καταπλήξει τους πάντες. Οι πρώτοι του αγώνες μετά το θρίαμβο της Στοκχόλμης ήταν το ίδιο εκπληκτικοί. Κάποιοι, όμως, δεν άντεχαν έναν Ινδιάνο είδωλο για τη νεολαία. Ακόμη δεν έχει αποσαφηνιστεί ποια εφημερίδα έγραψε πρώτη για το… επαγγελματικό παρελθόν του Θορπ. Ο γραμματέας της Αμερικανικής Ένωσης Ερασιτεχνών Αθλητών, ο Τζέιμς Έντουαρντ Σάλιβαν, αποφάσισε να παίξει το ρόλο του τιμητή, καλώντας σε απολογία τον Θορπ. Η Αμερικανική Ένωση τον κήρυξε επαγγελματία και κοινοποίησε τη διαγραφή του στην ΔΟΕ. Η κατάληξη γνωστή…
Η επαγγελματική καριέραΟ Θορπ αγαπούσε με πάθος τον αθλητισμό. Έτσι αγωνίστηκε στις μεγαλύτερες ομάδες του αμερικάνικου μπέιζμπολ (1913-19) και στη συνέχεια στο αμερικάνικο ποδόσφαιρο (1920-28). Παράλληλα, για δύο τουλάχιστον χρόνια (1926-28) έπαιζε μπάσκετ σε ομάδες της Νέας Υόρκης, της Πενσυλβάνιας και του Οχάιο. Ήταν ένας πολυαθλητής με τεράστια προσόντα.
Το κραχ του 1928 έφερε και το κραχ του αμερικάνικου επαγγελματικού αθλητισμού. Χρήματα πλέον δεν υπήρχαν και ο Θορπ, που ήδη είχε φτάσει τα 40, έμεινε άνεργος και άλλαξε επάγγελμα. Από ηθοποιός σε δευτεροκλασάτα Γουέστερν (πάντα σε ρόλο αρχηγού την Ινδιάνων), μέχρι μπράβος σε κέντρα και οδοκαθαριστής. Στη δεκαετία του ’50 η τρίτη του σύζυγος ήταν η πρώτη που μίλησε για την άθλια οικονομική του κατάσταση, ζητώντας από όσους τον θυμόντουσαν ακόμα να τον βοηθήσουν. Τρία χρόνια αργότερα, στις 28 Μαρτίου, έπαθε καρδιακή προσβολή την ώρα που έτρωγε. Ήταν 64 χρόνων, ο οργανισμός του είχε κουραστεί. Πέθανε πικραμένος…
Η αποκατάσταση…Το 1982 η ΔΟΕ πήρε μια καθοριστική απόφαση, καθώς ανακοίνωσε ότι στην Σεούλ το 1988 θα δεχόταν επαγγελματίες τενίστες στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Η απόφαση αυτή άνοιξε εκ νέου τη συζήτηση περί επαγγελματισμού και μοιραία επανέφερε στο προσκήνιο την ξεχασμένη υπόθεση του Τζιμ Θορπ. Τότε ο πρόεδρος της ΔΟΕ, Χουάν Αντόνιο Σάμαρανκ, έκρινε πως, 70 χρόνια μετά, έπρεπε να αποκατασταθεί η ιστορική αδικία. Στις 13 Οκτωβρίου 1982 και σε μια πρωτοφανή κίνηση για τα δεδομένα της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής, ανακοινώθηκε πως το όνομα του Τζιμ Θορπ επανέρχεται στους πίνακες με τους Ολυμπιονίκες. Και στις 18 Ιανουαρίου 1983, ο Σάμαρανκ κάλεσε τα παιδιά του, Γκέιλ και Μπιλ, και τους παρέδωσε τα δύο χρυσά μετάλλια του πατέρα τους.
«Είναι μερικοί άνθρωποι που γεννιούνται προικισμένοι. Αν θελήσω να ανατρέξω τη μνήμη μου πίσω σε μια τέτοια περίπτωση, τότε σίγουρα θα πάω στον Τζιμ Θορπ. Μπορούσε να κάνει τα πάντα καλύτερα από κάθε άλλον», είχε δηλώσει ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντουάιτ Αϊζενχάουερ.
Μ. Διόγος