Κρίνοντας από την εμπειρία των τελευταίων πέντε ετών, όσα συμβαίνουν εσχάτως στους κόλπους του κυβερνώντος κόμματος μοιάζει να επιβεβαιώσουν την παρατήρηση ότι στα πολιτικά πράγματα του τόπου έχουμε –ως αποτέλεσμα της κρίσης που έπληξε, και εξακολουθεί να ταλανίζει, την κοινωνία γενικότερα και το πολιτικό/κομματικό σύστημα ειδικότερα— την εμφάνιση ενός φαινομένου που τείνει να μετεξελιχθεί σε «καθεστώς»: το πρώτο εξάμηνο της θητείας των κυβερνήσεων –μνημονιακών και μετα-μνημονιακών— αποδεικνύεται κρίσιμο για τις ίδιες και για τις εξελίξεις στα κόμματα πίσω από αυτές.
Η ριζοσπαστική αριστερά επέζησε του δικού της «πρώτου εξαμήνου». Επέζησε καταβάλλοντας το κόστος και κεφαλαιοποιώντας το κέρδος – συμποσούμενο στο 32% της θετικής ψήφου των πολιτών στις εκλογές του περασμένου Ιουλίου.
Η σειρά της δεξιάς τώρα. Της δεξιάς και του μοντέλου κομματικής ανασύστασης που είχε κατά νου ο επικεφαλής της όταν αναλάμβανε τα ινία.
Το σχήμα του επιτελικού κράτους που ξεκίνησε να εφαρμόζει ο κ. Μητσοτάκης ως πρωθυπουργός την επομένη των εκλογών, μια sui generis «ενός ανδρός αρχή» με τον ίδιο στη κορυφή, αντικατοπτρίζεται με ακρίβεια στο σχήμα διάρθρωσης του κόμματος που θέλει και (θεωρεί ότι) μπορεί να επιβάλει ως τροπαιοφόρος πρωθυπουργός – συνοδευόμενο από την άρρητη υπόμνηση: όποιος αμφισβητεί τον αρχηγό αμφισβητεί τον πρωθυπουργό, άρα υπονομεύει την κυβέρνηση, δηλαδή θέτει σε κίνδυνο τον συνεκτικό στοιχείο που ακούσει στο όνομα «νομή και αναδιανομή της εξουσίας».
Αποκλήθηκε «νεομητσοτακισμός» και στην αρχή αντιμετωπίστηκε με περιπαικτική συγκατάβαση.
Ο κ. Μητσοτάκης κινήθηκε ευέλικτα. Είχε να αναμετρηθεί εσωκομματικά με δύο υπολογίσιμα πολιτικά μεγέθη, Καραμανλή και Σαμαρά. Έπρεπε να περιμένει. Και το έκαμε υπολογίζοντας στην εύνοια του παράγοντα χρόνος και στο πολιτικό κέρδος από την απόδοση του κυβερνητικού έργου: την αποκατάσταση του αρχετυπικού κράτους της δεξιάς και τη διέγερση των συντηρητικών αντανακλαστικών της κρίσιμης μάζας των ψήφων που θεωρεί ότι εγγυάται την ευόδωση των σχεδιασμών του.
Η καραμανλική πτέρυγα επέλεξε στάση αναμονής. Ακολουθεί την προτροπή του «φυσικού επικεφαλής» της μετριοπαθούς κεντροδεξιάς, την επομένη της εκλογής του κ. Μητσοτάκη στην αρχηγία: «Αυτός βγήκε, με αυτόν θα πάμε στις εκλογές», γραμμή που τηρήθηκε και μετά την εκλογική νίκη. Περιμένοντας να διανύσει ο «διάττων Μητσοτάκης» την τροχιά του στο στερέωμα της κεντροδεξιάς χωρίς να αφήσει ανεπούλωτα ίχνη; Πιθανώς.
Σε κάθε περίπτωση ο κ. Μητσοτάκης θεωρεί τα νώτα του ασφαλή από αυτή την πλευρά. Σήμερα έχει έναν επιπλέον λόγο να εφησυχάζει: η απόρριψη του Προκόπη Παυλόπουλου δεν αφύπνισε τα αντανακλαστικά της καραμανλικής πτέρυγας. Δεν θα αναλάβουν αυτοί την ευθύνη της ρήξης, όταν, ιδίως, πλανάται το φάσμα της επιστροφής της ριζοσπαστικής αριστεράς στη διακυβέρνηση.
Δεν είναι το ίδιο με την περίπτωση Σαμαρά. Ο πρώην πρωθυπουργός ανέθεσε την αρχηγία στον κ. Μητσοτάκη γνωρίζοντας τις φιλοδοξίες του τελευταίου, αλλά κρίνοντας ότι διαθέτει τις δυνάμεις να τις εκμεταλλευτεί, στρέφοντάς τις προς την κατεύθυνση των δικών του φιλοδοξιών.
Στο συνέδριο της ΝΔ τον Δεκέμβριο ήταν επ’ αυτού παραπάνω από σαφής. Απευθυνόμενος στο σώμα σαν ηγέτης, αμφισβήτησε ανοιχτά την πολιτική Μητσοτάκη σε κρίσιμους τομείς.
Το ενθουσιώδες χειροκρότημα που εισέπραξε από τους περισσότερους συνέδρους δεν ανέστειλε τον κ. Μητσοτάκη ούτε ενάμιση μήνα. Στις 16 Ιανουαρίου ο πρωθυπουργός γνωστοποίησε την απόφασή του να προτείνει την κ. Σακελλαροπούλου για την Προεδρία της Δημοκρατίας.
Δύο μέρες μετά, με συνέντευξή του στον «Φιλελεύθερο», ο κ. Σαμαράς απάντησε διαφοροποιούμενος ρητά από τον κ. Μητσοτάκη και τη στρατηγική της προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για τα ελληνοτουρκικά, επέκρινε την κυβέρνηση για το προσφυγικό, επέμεινε στην απεμπλοκή από τη Συμφωνία των Πρεσπών. Και στην ψηφοφορία για την εκλογή της κ. Σακελλαροπούλου, τρεις μέρες αργότερα, ήταν απών στην Αμερική. Υπερψήφισε την πρόταση Μητσοτάκη με επιστολική ψήφο.
Την περασμένη Τετάρτη, υπογράμμισε εμφατικά την αποστασιοποίησή του από τον πρωθυπουργό, επιλέγοντας απροσχημάτιστα, αν και βρισκόταν στην Αθήνα, να μην πάει στη Βουλή, να μην ψηφίσει στην ονομαστική ψηφοφορία για την άρση της απειλής υποβιβασμού του ΠΑΟΚ και της Ξάνθης, να μην ενημερώσει καν με επιστολή το σώμα για τους λόγους της απουσίας του, όπως επιτάσσει η κοινοβουλευτική τάξη.
Προφανώς η Ν.Δ. και η κυβέρνηση Μητσοτάκη μπαίνουν σε αχαρτογράφητα νερά. Στα οποία, προφανέστατα, ναυαγούν οι οποίοι σχεδιασμοί για πρόωρες διπλές εκλογές. Συνακόλουθα μένει στον αέρα ο νέος εκλογικός νόμος, που η αξιοποίηση του ήταν εξαρχής συνάρτηση κάποιων υψηλών ποσοστών που το επιτελείο Μητσοτάκη προσδοκούσε να εκμεταλλευτεί την κατάλληλη στιγμή.
Στο προβλεπτό μέλλον ο κ. Σαμαράς δεν θα προχωρήσει σε ρήξη ικανή να απειλήσει την κυβέρνηση. Θα αρκεστεί σε ρόλο άτυπου συναρχηγού και συγκυβερνήτη. Δεν θα εκχωρήσει στον κ. Μητσοτάκη άλλο κεφάλαιο από την επιρροή που διαθέτει. Θα χρησιμοποιεί κάθε ευκαιρία για να το υπογραμμίζει — παράγοντας, ωστόσο, με τον τρόπο αυτό, ένα νόθο μίγμα πολιτικής που θα πλήξει σωρευτικά το κύρος και την αξιοπιστία και το κόμματος και της κυβέρνησης.
Ο κ. Μητσοτάκης ήταν σε γνώση του κινδύνου αυτής της τροπής. Κανονικά θα έπρεπε να έχει βελτιώσει τις σχέσεις του με την καραμανλική πτέρυγα. Δεν το έκαμε. Οι εξελίξεις στη ΝΔ τρέχουν με ρυθμούς τους οποίους επιτάχυνε ο ίδιος με την επιλογή του για την Προεδρία της Δημοκρατίας: επίδειξη ισχύος (ο εγγυητής της παραμονής του κόμματος στην κυβέρνηση) και επιβεβαίωση της επικράτησής του στο εσωκομματικό τοπίο.
Ο πρωθυπουργός μάλλον δε αισθάνεται ασφαλής στη μοναξιά της αυτεπιβεβαίωσής του, στην υπόνοια ότι δεν διαθέτει προσωπικό ακροατήριο στην ιστορική βάση της παράταξης. Αναζητά ακροατήριο σε αλλότρια πολιτικά εδάφη; Δεν εξηγείται διαφορετικά το άρθρο του στην «Καθημερινή» της περασμένης Κυριακής. Δεν γίνεται να περιμένει να βρει ακροατήριο στη δεξιά, εμφανιζόμενος περίπου ως μετενσάρκωση του Ελευθερίου Βενιζέλου. Αγνοεί ότι ο βενιζελισμός υπήρξε από καταβολής ασύμβατος με το Λαϊκό Κόμμα, ιστορική συνέχεια του οποίου είναι το κόμμα του οποίου αυτός βρέθηκε να προΐσταται σήμερα; Αν ναι, τόσο το χειρότερο για τον ίδιο. Σύντομα θα διαψευστεί η προσδοκία του να βρει «ευήκοα ώτα» στο κέντρο, όπως φαίνεται να πιστεύει.
Κωστής Γιούργος