**Οι πρόσφυγες ήδη απωθημένοι, το ίδιο και η σύνθεση πολιτικής στην αυτοδιοίκηση
Υφίσταται, αλήθεια, πολιτική για το προσφυγικό; Σε επίπεδο κεντρικής πολιτικής σκηνής, αλλά και τοπικής αυτοδιοίκησης; Προφανώς όχι, αλλά δεν υφίσταται, παράλληλα, ούτε απαρχή σχεδίου, ούτε σκέψη για σκέψη, ούτε ο ελάχιστος οραματισμός. Για την ακρίβεια, δεν υπάρχει καν πολιτική γλώσσα που να αγγίζει τη γλώσσα της πραγματικότητας. Αντίθετα με αυτή, το ζήτημα περιγράφεται σαν «μεταναστευτικό». Χειρότερα, στελέχη της κυβέρνησης στα κανάλια, μιλούν συνεχώς για λαθρομεταναστευτικό. Τι κάνει αυτή η γλωσσική επιτελεστικότητα; Λειτουργεί σε δύο επίπεδα. Πρώτον, δημιουργεί ένα διάλογο με όρους πολεμικής και απειλής και εγγράφει την ακροδεξιά αντίληψη επίλυσης κάθε θέματος: τη βία. Διότι όταν κατασκευάζεις μια απειλή, πολύ αναμενόμενα, αυτοί που ζουν κοντά σε προσφυγικά hot spots, θα απειληθούν. Δεύτερον, μετατρέπει το πρόβλημα από ευρωπαϊκό σε εγχώριο. Αν το ζήτημα αφορά απλά μετανάστες που εισέρχονται παρατύπως, αυτό είναι ζήτημα των ελληνικών αρχών, των δικών μας συνόρων. Δεν αφορά κανέναν άλλο. Και, επίσης, ξέρουμε πώς επιχειρήθηκε να λυθεί και το 2010. Με τρίτο κόμμα μια νεοναζιστική εγκληματική οργάνωση. Η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική από αυτή που θα ήθελε η ΝΔ. Δεν υπάρχει τίποτα το λαθραίο, δηλαδή, κρυφό. Μιλούμε για πρόσφυγες που ζητούν πολιτικό άσυλο στη χώρα σύμφωνα με τη Συνθήκη της Γενεύης του 1951.
Ο φόβος των κατοίκων για τους αδικημένουςΗ κυβέρνηση της ΝΔ, όπως ομολογούν σε τοπικά ΜΜΕ οι κάτοικοι του Β. Αιγαίου, ψηφίστηκε για να λύσει το προσφυγικό (δομημένο ως πρόβλημα), όχι για να το διογκώσει. Αληθεύει -ήταν κομμάτι της προεκλογικής της ρητορικής. Από τις πρώτες μέρες, όμως, με πρωτοφανή αφέλεια, η κυβέρνηση αντιμετώπισε το ζήτημα (και όχι πρόβλημα) ως fait accompli, ως κάτι τελειωμένο, μια προπαρασκευή στην πραγματικότητα που μαρτυρούσε ότι δεν υπάρχει σχέδιο. Ποιο το αποτέλεσμα; Να καταστρώσουν το δικό τους σχέδιο οι κάτοικοι. Ετερόκλητοι, όπως είναι ασφαλώς, και όχι μονολιθική οντότητα, με αιτήματα, ναι μεν όμοια, αλλά με διαφορικότητα υφών, που όμως επισφραγίστηκαν από εκγύμναση συγκεκριμένων έξεων που πραγματοποίησε προεκλογικά η Νέα Δημοκρατία. Κάτι που ούτως ή άλλως αποτυπώνεται στον εκλογικό χάρτη, ο οποίος δείχνει και την παρουσία προοδευτικών δυνάμεων, αλλά αδύναμων σε σχέση με τα συντριπτικά δεξιά ποσοστά. Έτσι, μετά από μια ειρηνική διαδήλωση των προσφύγων στη Λέσβο για τις συνθήκες διαβίωσής τους, τη μη εξυπηρέτησή τους (με 5.000 πρόσφυγες κάποτε η Μόρια και 220 υπαλλήλους, πάλι η εξυπηρέτηση ήταν σε ασύλληπτα χαμηλά επίπεδα, πόσο μάλλον με 20.000 και πάνω τώρα και 20 υπαλλήλους), τα σχεδόν ανθρώπινα βασανιστήρια, σε τελευταία ανάλυση (διότι όταν έχουμε απόπειρες αυτοκτονίας ανηλίκων, μαζικά, ένα μοναδικό φαινόμενο, για τι άλλο να μιλήσουμε;), οι κάτοικοι της Μόριας τρόμαξαν και βγήκαν στις 3 Φεβρουαρίου το βράδυ να στήσουν μπλόκα, να χτυπήσουν τις καμπάνες της εκκλησίας του χωριού και ουσιαστικά να κάνουν την πολεμική της ίδιας της κυβέρνησης, δική τους. Κι εδώ, χρειάζεται μια προσοχή. Πέρα από τη θεώρηση της υποκίνησης, είτε από την πλευρά των προσφύγων, είτε από την πλευρά των κατοίκων, οφείλουμε κάποια στιγμή να κοιτάξουμε σε μια άλλη διαλεκτική. Την υλική. Οι κάτοικοι γνωρίζουν τις υλικές συνθήκες των προσφύγων, γνωρίζουν ότι αυτό που συμβαίνει είναι ο ορισμός της αδικίας και φοβούνται το εξεγερμένο υποκείμενο, τον αδικημένο που ψάχνει το δίκιο του.
Το αίτημα θα μπορούσε να είναι κοινόΔυστυχώς, οι οργανικές σχέσεις προσφύγων - κατοίκων είναι τώρα μηδενικές και πραγμοποιημένες. Είναι αμφίβολο, έτσι, αν τα δύο άδικα (το άδικο που υφίστανται οι πρόσφυγες και το άδικο των νησιωτών, γιατί οι υλικές συνθήκες των προσφύγων, αναγκαστικά, χύνονται και στις δικές τους, που μολαταύτα δεν είναι καθόλου ίδιες) μπορούν να μεταστοιχειωθούν σε πραγματικό αλληλέγγυο αίτημα, που θα συνενωθεί με το αίτημα των προσφύγων και θα τεθούν σε κοινή τροχιά. Στο σχήμα πολίτες - κυβέρνησης, εντούτοις, υπάρχει κι ένα άλλο επίπεδο, που εμφανίζεται σαν να μην υπάρχει. Η τοπική αυτοδιοίκηση. Οι αυτοδιοικητικοί των νησιών θα έπρεπε να συμμετέχουν σε αυτή τη θέση και αντίθεση, πολιτών - κεντρικής πολιτικής σκηνής. Η κυβέρνηση έχει ευθύνη και για τη δική της σχέση με τους ΟΤΑ που είναι αυταρχική. Αλλά τι κάνουν και οι δήμαρχοι, οι περιφερειάρχες; Απολύτως τίποτα, ενεργητικά. Παθητικά ενέχονται στην parti pris της κυβέρνησης. Και αυτή είναι ακριβώς η αιτία που έχουν διακόψει αυτή τη στιγμή το διάλογο, συνέχονται από το ίδιο πλαίσιο λόγου. Κοινές προκαταλήψεις, διαφορετικές όμως θεσιληψίες ως προς τις ειδικές στρατηγικές. Μιλούν με όρους απειλής και εισβολής. Πρέπει να επιβιώσουμε, λέει ο δήμαρχος Χίου. Για Ακρίτες που φυλάσσουν Θερμοπύλες κάνει λόγο ο δήμαρχος Δυτ. Σάμου. Ο δήμαρχος Μυτιλήνης δείχνει το βάθος του προβλήματος, στο έκτακτο συμβούλιο που συγκαλείται και παρίσταται ο ίδιος το βράδυ της 3ης Φεβρουαρίου, λέει ότι μας ψηφίσατε και θα κάνουμε ό,τι μας πείτε. Αυτό δεν είναι εκπροσώπηση, αυτό είναι κενό δοχείο. Ο ίδιος, δε, ο περιφερειάρχης Β. Αιγαίου, κ. Μουτζούρης, δήλωνε: «Θέλουμε αποτροπή, δεν θέλουμε διακοσμητικό ρόλο της FRONTEX, η πατρίς κινδυνεύει, δεν με ενδιαφέρουν οι συνθήκες».
Ζητούμενο όχι μόνο η αποσυμφόρησηΛοιπόν, τι; Το θέμα δεν είναι απλά η αποσυμφόρηση, αλλά τα ασυμβίβαστα αιτήματα, που όμως συμπλέκονται και αλληλοϋφαίνονται από ΟΤΑ - κυβέρνηση, χωρίς να μπορεί να προκύψει σύνθεση, αφού οι αυτοδιοικητικοί έχουν ξεχάσει το ρόλο τους που αποτυπώνεται στη λαϊκή ρήση: «τα παράπονά σου στο δήμαρχο». Με την ίδια ακροδεξιά ρητορική, η κυβέρνηση απαιτεί μεταφορά στην ενδοχώρα και η τοπική αυτοδιοίκηση των νησιών, αιτείται μεταφορά στην ηπειρωτική χώρα, κι αυτό ζήτησε και από την ΚΕΔΕ. Αναρωτιέται κανείς, ευλόγως, γιατί δεν ενοχλήθηκε η τοπική αυτοδιοίκηση όταν το υπουργείο Εσωτερικών, αυταρχικά, αναιρούσε τη λαϊκή βούληση και ξήλωνε την απλή αναλογική, που θα επέτρεπε άλλου είδους σχέσεις, διαλόγους και συναινέσεις. Αναρωτιόμαστε κιόλας, αν έχει ρίξει μισή ματιά ο οποιοσδήποτε δήμαρχος που μόνο «catering» επιθυμεί να κάνει σε κάθε αίτημα, όπως κι αν αρθρώνεται, στον Κώδικα των Δήμων και Κοινοτήτων [N. 3463/2006(ΦΕΚ Α 114/30.6.2006)] συγκεκριμένα στο άρθρο 75, μπας και τους υπενθυμίσει, το πόσο μεγάλο είναι το περιθώριο των κινήσεών τους, το εύρος δραστηριοτήτων τους (γιατί στο τέλος θα νομίζουμε ότι υπάρχει μόνο ο εκάστοτε υπουργός σαν μεσσίας). Εκεί μεταξύ άλλων διαβάζουμε: «Ο σχεδιασμός και εφαρμογή προγραμμάτων ή συμμετοχή σε προγράμματα και δράσεις για την ένταξη αθίγγανων, παλιννοστούντων ομογενών, μεταναστών και προσφύγων στην κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική ζωή της τοπικής κοινωνίας».
Ας ξεκινήσουν το διάβασμα κι αυτοί και οι πολίτες τους.
Νίκος Δασκαλόπουλος