Του Νίκου ΧειλάΥπάρχουν ονόματα περιοχών που είναι απαράλλαχτα. Η Γιάλτα, για παράδειγμα, είναι τέτοια περίπτωση, επειδή εκεί αποφασίστηκε ο χωρισμός του κόσμου ανάμεσα στη Δύση και την Σοβιετική Ένωση, το Μπρετόν Γουντς επίσης, επειδή σε αυτό αναγορεύθηκε το δολάριο στο κυριότερο νόμισμα του κόσμου. Τέτοια ονόματα δεν είναι απλές τοπωνυμίες, αλλά η κωδική ονομασία μοναδικών σε σημασία οικονομικών και πολιτικών γεγονότων.
Και η Αυστρία απέκτησε τελευταία ένα τέτοιο σύμβολο: Ίμπιζα. Η ονομασία του ισπανικού αυτού νησιού έχει γίνει το συνώνυμο της αυστριακής διαφθοράς. Από τότε που κυκλοφόρησε στη δημοσιότητα, το Μάιο του 2019, ένα βίντεο που δείχνει τον πρώην πλέον αντικαγκελάριο της Αυστρίας και πρόεδρο του ακροδεξιού κόμματος των Φιλελευθέρων (FPÖ) Χάιντς-Κρίστιαν Στράχε να κλείνει με κάποια «Αλιόνα Μακάροβα», δήθεν ανηψιά ενός ρώσου ολιγάρχη, μια «βρώμικη» συναλλαγή, έχουν έλθει τα πάνω κάτω στη χώρα. Tο βίντεο, που γυρίστηκε στα κρυφά σε μια πολυτελή βίλα από μια ερευνητική ομάδα της «κοινωνίας των πολιτών» (ίδια ονομασία), αποτελεί παγκόσμια πρωτοτυπία. Κι αυτό επειδή οι συναλλασσόμενοι πιάνονται in flagranti, τη στιγμή της τέλεσης του «εγκλήματος». Το «έργο», γεμάτο «λαδώματα» και «καρφώματα», ξεπερνά σε φαντασία και τα πιο τολμηρά αστυνομικά μυθιστορήματα. Ταυτόχρονα είναι μια σημαντική συμβολή στην πολιτική οικονομία της διαφθοράς.
Η άμεση συνέπεια των αποκαλύψεων: Λίγες ώρες αργότερα ο Στράχε αναγκάστηκε να παραιτηθεί από όλα του τα αξιώματα, το ίδιο συνέβη και με τον κυβερνητικό συνασπισμό του κόμματός του με το συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα υπό τον καγκελάριο Σεμπάστιαν Κουρτς.
Η μεσοπρόθεσμη συνέπεια τους: Ο Στράχε αποκλείστηκε από το κόμμα του και βρίσκεται από τότε στα μαχαίρια με τους πρώην «καμεράντε», συνοδοιπόρους του.
Ίμπιζα, τη νύχτα της 27ης Ιουλίου του 2017. Οι δυο συνομιλητές μπαίνουν κατευθείαν στο «ψητό». Το αντικείμενο της συνομιλίας είναι η αγορά του μισού των μετοχών του λαϊκιστικού ταμπλόιντ Kronenzeitung (κάτι ανάλογο με την Bild-Zeitung στη Γερμανία και το Sun στη Μεγάλη Βρετανία) από την υποτίθεται πάμπλουτη Ρωσίδα. Ο Στράχε την πιέζει να την αγοράσει και να την θέσει στην υπηρεσία του κόμματός του ενόψει των επικείμενων βουλευτικών εκλογών στην Αυστρία. Αυτό, εξηγεί, θα εξασφαλίσει στους Φιλελεύθερους τη συμμετοχή του στην επόμενη κυβέρνηση συνασπισμού με το συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα του Σεμπάστιαν Κουρτς. Όντας κατόπιν στην κυβέρνηση, προσθέτει, θα της εξασφαλίσει προσωπικά ο ίδιος κρατικές παραγγελίες σε διάφορους τομείς, όπως στις κατασκευές και στις επιχειρήσεις ύδρευσης.
Λόγια του μεγάλου προέδρου Χ.Κ.ΣτράχεΟ Στράχε είναι καλός ρήτορας. Εκείνη τη νύχτα όμως, στην Ίμπιζα, ξεπερνά εαυτόν σε ρητορική δεινότητα. Κάθε φράση του, όπως τις κατέγραψαν οι κρυμμένες τηλεοπτικές κάμερες, αντανακλά και μια άλλη όψη της διαφθοράς, όλες μαζί συνθέτουν το πανόραμα του μεγαλύτερου ίσως «λαδώματος» στην ιστορία της μεταπολεμικής Ευρώπης.
Ο Στράχε λέει:
• Για την Kronen-Zeitung:
«Αν αναλάβει την εφημερίδα δυο, ή τρεις εβδομάδες πριν από τις εκλογές [τον Οκτώβριο του 2017], και την χρησιμοποιήσει για να μας σπρώξει μπροστά» τότε το κόμμα του δεν θα πάρει, όπως προέβλεπαν οι δημοσκοπήσεις, 27%, «αλλά 34%».
Στη συνέχεια περιγράφει πως θα μεταχειριστεί τους δημοσιογράφους της εφημερίδας. «Τσακ, τσακ, τσακ»: τρεις ή τέσσερεις «δικούς» του θα τους κάνει αρχισυντάκτες, και τρεις-τέσσερεις άλλους «απειθείς» «θα τους ξαποστείλει». Παρεμπιπτόντως χαρακτηρίζει τους δημοσιογράφους εν γένει «τις μεγαλύτερες πόρνες του πλανήτη».
• Για τις κρατικές παραγγελίες:
Ο Στράχε λέει: «[Αν η Ρωσίδα] θέλει κρατικές παραγγελίες, τότε να ιδρύσει μια φίρμα σαν την Strabag. Όλες τις παραγγγελίες που παίρνει μέχρι τώρα η Strabag, θα τις παίρνει μελλοντικά η ίδια. [Τον ιδιοκτήτη της Strabag], τον Χάζελστάινερ, δεν θέλω να τον ξαναδώ».
Προς επεξήγηση: Ο Χάζελστάινερ είναι ο κύριος μέτοχος της κατασκευαστικής εταιρίας Strabag, η οποία απασχολεί 75.000 άτομα, εκ των οποίων τα 11.000 στην Αυστρία. Οι κρατικές παραγγελίες αποτελούν το ήμισυ σχεδόν του κύκλου εργασιών της Strabag στην Αυστρία. Ο Στράχε «μισεί» όμως τον Χάζελστάινερ, επειδή πολιτικά είναι αντίπαλός του.
• Για την χρηματοδότηση των κομμάτων:
Με αφετηρία το γεγονός, ότι στην Αυστρία πρέπει να δηλώνονται στο Ελεγκτικό Συνέδριο οι χορηγίες στα κόμματα, που ξεπερνούν τα 7.500 ευρώ έκαστη, και ότι προς το σκοπό αυτό τα κόμματα ζητούν από τους χορηγούς, να δίνουν τα χρήματα σε μη ελεγχόμενες από το Συνέδριο οργανώσεις-υποχείρια, που λειτουργούν ως «μαύρα ταμεία», ο Στράχε λέει: «Υπάρχουν μερικοί πλούσιοι, που πληρώνουν [στις οργανώσεις] μεταξύ 500.000 και δυο εκατομμυρίων ευρώ». Σε αυτούς, προσθέτει, συγκαταλέγονται ο έμπορος όπλων Γκαστόν Γκλοκ, ο όμιλος καζίνων Novomatic και ο δισεκατομυρριούχος Ρενέ Μπένκο.
Το λεξιλόγιο του «λαδώματος»Οι συνομιλητές της Ίμπιζα χρησιμοποιούσαν ανενδοίαστα το λεξιλόγιο του «λαδώματος»: «Κick-Back» (προμήθειες σε πολιτικούς που δίνουν κρατικές παραγγελίες), τεχνητή «υπερτίμηση» τιμολογίων, προώθηση ημετέρων. Ένα σύντομο δείγμα από τη στιχομυθία τους, που αφορούσε τις υπερτιμήσεις:
Ρωσίδα: [Υπερτίμηση] «στους εθνικούς δρόμους…»
Στράχε: «Ναι».
Ρ.: «Στα αεροδρόμια…»
Στρ.: «Ναι»
Ρωσ.: «Είναι σίγουρη η υπερτίμηση;»
Στρ.: «Άλλη μια φορά, στις κρατικές παραγγελίες την έχεις αμέσως στο χέρι».
Το σκάνδαλο της Ίμπιζα ήταν μόνο η αρχή. Από τότε ο Στράχε έχει γίνει το θήραμα των διωκτικών αρχών: Μεταξύ άλλων κατηγορείται ότι είχε πάρει 10 εκατομμύρια ευρώ από έναν ουκρανό ολιγάρχη για να προωθήσει έναν πολιτικό της εμπιστοσύνης του τελευταίου στο αυστριακό κοινοβούλιο (σχετικές φωτογραφίες από τον σάκο με τα χρήματα είχε βγάλει ένας από τους φρουρούς του Στράχε) ή ότι είχε καταχραστεί εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ του κόμματος για ιδιωτικές του δαπάνες.
Ο Στράχε δεν αποτελεί βέβαια εξαίρεση στους ακροδεξιούς κύκλους της Αυστρίας και των γειτονικών χωρών της. Στην Ουγγαρία, για παράδειγμα, τα ίδια και χειρότερα κάνει ο πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν. Με τη βοήθεια ενός μεγαλοεκδότη φίλου του, του Χάινριχ Πετσίνα, ο Όρμπαν έβαλε «χέρι» σε όλα τα βασικά μέσα ενημέρωσης της χώρας του. Ο Πετσίνα αγόρασε το 2016, μεταξύ άλλων, την σημαντικότερη εφημερίδα της χώρας, την κεντροαριστερή „Népszabadság“, για να την κλείσει αμέσως μετά – παρόλο που οι συντάκτες της τον γονυπετούσαν να τους την πουλήσει σε συμφέρουσα τιμή. Από τότε, σιωπή τάφου κυριαρχεί στη δημόσια σφαίρα της χώρας.
Όμως ούτε ο Όρμπαν, ούτε οι μιμητές του στις χώρες της Μέσης και Νοτιοανατολικής Ευρώπης, πιάστηκαν ποτέ στα «πράσα», την ώρα που έκαναν τέτοιες βρώμικες συνδιαλλαγές. Ο Στράχε είναι ο μόνος που είχε τέτοια «ατυχία» - που τον καθιστά όμως και «φωτεινό» σύμβολο της γνήσιας και ανόθευτης διαφθοράς.
Η αλήθεια είναι, ότι και ο αυστριακός καγκελάριος Σεμπάστιαν Κουρτς κάνει, με τις βάναυσες επεμβάσεις του στη δικαιοσύνη, ότι μπορεί για να διατηρήσει το παραδοσιακό σύστημα διαπλοκής, που ίσως ξεπερνά σε έκταση και βάθος ακόμα και το ελληνικό.
Όμως ο Στράχε ξεπερνά τον Κουρτς σε ό,τι αφορά την επίγνωση των ανεξάντλητων δυνατοτήτων της διαφθοράς. Αντί για υλικά αγαθά, συμβουλεύει σε μια στιγμή την «Ιλιόνα», είναι καλύτερο να αγοράζει «επιρροή»,. Με αυτήν μπορεί κατόπιν να εξαγοράσει τα πάντα. Αν θέλει, για παράδειγμα, ένα οικόπεδο-φιλέτο στο κέντρο της Βιέννης, που ανήκει στο δήμο, ο δήμαρχος της πόλης δεν θα της πει ποτέ «όχι». «Εδώ δεν παίζεις σε επίπεδο διαφθοράς, αλλά στο επίπεδο της ρεάλ-πολιτίκ» λέει.
Έτσι ακριβώς είναι στους κύκλους των «λεφτάδων»: Η ρεάλ-πολιτίκ παράγει μια εξαγνισμένη από το νόμο διαφθορά. Και αυτή είναι πιο ακίνδυνη, πιο προσοδοφόρα και πιο καταξιωμένη από το κοινό «λάδωμα».