Θανάσης Καμπαγιάννης, «Με τις μέλισσες ή με τους λύκους;Αγόρευση στη δίκη της Χρυσής Αυγής», εκδόσεις Αντίποδες, 2020Η έκδοση, από τους Αντίποδες, της αγόρευσης του Θανάση Καμπαγιάννη, συνηγόρου πολιτικής αγωγής στη δίκη της Χρυσής Αυγής όπου εκπροσώπησε τους Αιγύπτιους αλιεργάτες, αποτελεί σημαντικό γεγονός. Tο βιβλίο, καλαίσθητο και φροντισμένο, δείχνει κατ’ αρχάς γρήγορα αντανακλαστικά και εργώδη προσπάθεια μέσα σε λίγες μέρες από την πλευρά του εκδότη, που επιβεβαιώνει το διακριτό στίγμα που αφήνει τα τελευταία χρόνια στο χώρο του βιβλίου. Αναδεικνύει όμως κυρίως την πολλαπλή λειτουργία του ίδιου του κειμένου. Την πολλαπλή λειτουργία του ίδιου του λόγου. Τη λυτρωτική λειτουργία του λόγου.
Το κείμενο του Καμπαγιάννη είναι πολύ σημαντικό γιατί συγκροτεί μια συνολική τοποθέτηση απέναντι στο νεοναζιστικό συνδικάτο του εγκλήματος. Και απέναντι στο νεοναζιστικό φαινόμενο γενικά. Καθίσταται μάλιστα ακόμα πιο πολύτιμο τούτες τις μέρες που ζούμε αναζωπύρωση του εθνικισμού, της ακροδεξιάς ρητορικής και της μισαλλόδοξης βίας.
Στην εισαγωγή αναφέρεται στην πορεία της πενταετούς δίκης και σε όσα προηγήθηκαν: οι θεωρίες των μεμονωμένων περιστατικών, η ασυλία που απολάμβανε η οργάνωση, οι ισχυρότατες ενδείξεις για υπόγεια διασύνδεση με κομμάτια του κρατικού μηχανισμού. Αναφέρεται, επίσης, στην εισαγγελική πρόταση και στη φράση κλειδί της εισαγγελέως «μεμονωμένα περιστατικά που τελέστηκαν από μέλη της Χρυσής Αυγής για τα οποία ουδεμία ευθύνη φέρει η ηγεσία της». Αλλά και συνολικά στην εισαγγελική πρόταση που «όχι μόνο δεν διαφώτισε, αλλά ενεργητικά συσκότισε και διέστρεψε το αποδεικτικό υλικό». Η πρόταση αυτή αποδομείται με τρόπο αριστοτεχνικό.
Το δεύτερο κεφάλαιο αφορά στις ιδεολογικές αφετηρίες, το γνωστό ζήτημα του καταστατικού, τον καθαρό εθνικοσοσιαλιστικό χαρακτήρα της ΧΑ. Το τρίτο μέρος κοιτάει τη βία, τα τάγματα εφόδου και τις ομάδες κρούσης. Είναι ένα χρονικό της βίας με έμφαση στις δυο υποθέσεις κλειδιά, την επίθεση στον Κουσουρή και στην Αντίπνοια. Είναι οι επιθέσεις που δένουν την κατηγορία της εγκληματικής οργάνωσης τουλάχιστον από το 2008. Στο τέταρτο μέρος υπάρχει εστίαση στο διάστημα 2008-2012 όταν στόχος γίνονται οι μετανάστες. Και βέβαια, περιλαμβάνεται αναλυτική καταγραφή των συμβάντων στο Πέραμα με την επίθεση στους Αιγύπτιους ψαράδες. Στέκομαι σε μια λεπτομέρεια, στο πώς αστυνομικοί κάλυψαν και υποστήριξαν τους δράστες, στο πώς μια αστυνομικός εμμένοντας στα καθήκοντά της βοήθησε να διαλευκανθεί η υπόθεση. «Στο μεταξύ η ΕΛΑΣ εκδίδει δελτίο Τύπου όπου δεν αναφέρεται η Χρυσή Αυγή, και το Βήμα, επικαλούμενο πληροφορίες, λέει ότι δεν προκύπτει από τα έως τώρα στοιχεία σχέση τους με ακροδεξιά οργάνωση. Όλα αυτά πέντε μέρες πριν από τις εκλογές της 17.6.2012: όλο το Πέραμα ξέρει ότι χτύπησε ο μπαλονάς που είναι Χρυσαυγίτης, αλλά στα δελτία Τύπου και στις πληροφορίες δεν προκύπτει σχέση. Έτσι γίνονταν αυτές οι δουλειές το 2012, κυρία πρόεδρε. Και έτσι φτάσαμε στη δολοφονία του Παύλου Φύσσα».
Στο πέμπτο μέρος γίνεται αναλυτική αναφορά στην έννοια του μέλους και στις ομάδες ασφαλείας και ακολουθεί η διαρκής εγκληματική δράση των ομάδων κρούσης το καυτό διάστημα της διπλής παρουσίας, κοινοβουλευτικής και βίαιης στο δρόμο (2012-2013). Επιθέσεις σε λαϊκές, βία έξω από τα τοπικά γραφεία, βουλευτές επικεφαλής ομάδων κρούσης. Και βέβαια ο εμβληματικός ρόλος της τοπικής οργάνωσης της Νίκαιας. Αλλά και οι δικαστικές αποφάσεις για την Ιεράπετρα και το Συνεργείο. Η υπόθεση Λουκμάν. Ακολουθεί ο «Ελληνικός Σεπτέμβριος». ΠΑΜΕ, Μελιγαλάς και Φύσσας. Η κλιμάκωση της τρομοκρατίας. Η εκτόξευση. «Τον Σεπτέμβριο του 2013 παρατηρούμε μια κλιμάκωση – ο κύκλος των θυμάτων ανεβαίνει επίπεδο: από τους μετανάστες, που ήταν οι στόχοι την πρώτη περίοδο μαζί και κάποια αναρχικά στέκια, πλέον οι επιθέσεις γίνονται σε μεγάλους ιδεολογικούς και πολιτικούς αντίπαλους (ΚΚΕ) και σε ντόπιους αντιφασίστες, ενώ αμφισβητείται ακόμα και η ηγεμονία στο εσωτερικό της δεξιάς παράταξης στο μνημόσυνο του Μελιγαλά. Δεν είναι τυχαίο αυτό που λέει ο Καζαντζόγλου: είναι βδομάδα Προέδρων, γαμάμε Προέδρους για τον Πουλικόγιαννη και τον Χάμο. Γι’ αυτό το λόγο και ένα παλιό στέλεχος της ακροδεξιάς και φίλος του Μιχαλολιάκου, ο Θανάσης Καρακατσάνης, χρησιμοποιεί σε μήνυμά του στον Μιχαλολιάκο στις 17.9 τη φράση Ελληνικός Σεπτέμβριος δίνοντας και μια συγκροτημένη ονομασία στην κλιμάκωση της βίας του Σεπτεμβρίου του 2013».
Η μάχη κερδήθηκε στην κοινωνίαΑκολουθεί η αξονική τομογραφία της δολοφονίας του Παύλου Φύσσα. Στέκομαι σε ένα σημείο. Στο ρόλο των δυο νέων γυναικών, δυο κοριτσιών, της Δήμητρας Ζώρζου και της Παρασκευής Καραγιαννίδου. Προσήλθαν οικειοθελώς ως μάρτυρες. Φώτισαν την υπόθεση. Έδειξαν τι σημαίνει να είσαι μέλισσα σε έναν κόσμο λύκων. Αν επιτρέπεται και μια προσωπική αναφορά, τα δυο κορίτσια και η μνεία τους από τον Καμπαγιάννη μού έδωσαν την ευκαιρία να κάνω ένα σπάνιο μάθημα στους μαθητές μου χρησιμοποιώντας το κείμενό του. Και να αναδειχτεί και αυτή η πλευρά του κειμένου. Η παιδαγωγική.
Στο τελευταίο κεφάλαιο, το όγδοο, η απόδοση ποινικής ευθύνης στην ηγεσία της οργάνωσης. Αναφέρεται αναλυτικά στους εντολείς του, τους Αιγύπτιους αλιεργάτες. Κρατώ το κλείσιμο: «Οι δράστες της δολοφονικής επίθεσης στον Αμπουζίντ Εμπάρακ απέτυχαν στο στόχο τους. Πριν την έκδοση της απόφασής σας. Χάσανε. Χάσατε, θα λέγαμε απευθυνόμενοι στους κατηγορούμενους. Ηττηθήκατε. Το ψαράδικο του Άχμεντ είναι ανοιχτό, ενώ αντίθετα τα γραφεία της Χρυσής Αυγής στο Πέραμα έκλεισαν. Μια εργατική πόλη, μια φτωχή πόλη σαν το Πέραμα έδειξε ότι η συνύπαρξη των ανθρώπων μπορεί τελικά να νικήσει. Αυτή τη μάχη που ήδη δόθηκε και κερδήθηκε στην κοινωνία καλείται να επισφραγίσει το δικαστήριό σας.»
Ένας ύμνος στο λόγοΤο κείμενο υπηρετεί αλλά και υπερβαίνει τη συγκυρία. Είναι η αγόρευση που αποδομεί κάθε υπερασπιστικό ισχυρισμό και απογυμνώνει την εισαγγελική πρόταση. Οι αρχές, η ιδεολογία, ο ρόλος της βίας, η αρχή του αρχηγού, το modus operandi, η λογική και δομή μαφίας με τον capo di capi, η στρατιωτικού τύπου πυραμιδοειδής δομή, ο οπλισμός, οι επιχειρήσεις, οι υπόγειες διαδρομές με την αστυνομία. Το κείμενο στη συγκυρία, το κείμενο αγόρευση, ο λόγος που θέλει να γίνει πράξη, να φέρει την καταδίκη. Τα τελευταία λόγια: «Μ’ αυτές τις σκέψεις, ζητούμε την καταδίκη της ναζιστικής εγκληματικής οργάνωσης Χρυσή Αυγή και των κατηγορουμένων κατά τα αποδιδόμενα σ’ αυτούς στο παραπεμπτικό βούλευμα.»
Είναι όμως και ο λόγος που ταυτόχρονα υπερβαίνει το χρόνο και το χώρο. Εκφωνείται στην αίθουσα του εφετείου, αλλά βγαίνει από αυτή και συνομιλεί με την Ιστορία. Όπως και οι άλλες αγορεύσεις των συνηγόρων πολιτικής αγωγής. Ήταν όλοι και όλες υπέροχοι.
Αυτή τη διάσταση αναδεικνύει η έκδοση. Όσοι είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν μεγαλύτερα ή μικρότερα μέρη αυτής της διαδικασίας θα καταλάβουν καλύτερα τι εννοώ. Μέσα στην αίθουσα δεν δικάζονται μόνο αυτοί οι κατηγορούμενοι, δεν ζητάνε δικαίωση μόνο αυτά τα θύματα. Στέκονται και δικάζονται και πολλοί άλλοι. Ο λόγος του Καμπαγιάννη είναι λόγος μνήμων της Ιστορίας. Με γνώση αλλά και βίωμα. Και κυρίως είναι λόγος βαθιά πολιτικός. Μιλά με διεισδυτικότητα και οξυδέρκεια για το φασιστικό φαινόμενο. Είναι ο μαχόμενος δικηγόρος και ο δημοκράτης αντιφασίστας πολίτης που μιλά.
Το κείμενο είναι ένα σπουδαίο κείμενο. Με ρητορική δεινότητα, με επιλογή των λέξεων με μαστοριά, με λυγμική επίκληση στο συναίσθημα, με μεταφορές που σαγηνεύουν. Η ήρεμη δύναμη του λόγου απέναντι στην ωμή βία. Ένας ύμνος στο λόγο. Όχι μόνο στο δικανικό, στο λόγο γενικά: «Δεν έχουμε άλλα όπλα. Ούτε με κρατικές υπηρεσίες μιλάμε ούτε με ιδιώτες που έχουν βαλιτσάκια για να κάνουν τις μπίζνες τους. Δεν μπορούμε να παρέμβουμε σε αυτό το επίπεδο. Απέναντι σε μαφιόζικους εκβιασμούς, εμείς έχουμε τα μολύβια μας, τα σημειωματάριά μας, το λόγο μας. Με αυτόν θα σας απευθυνθούμε γιατί αυτό είναι το μόνο που μπορούμε και ξέρουμε να κάνουμε».
Ένα βιβλίο που πρέπει να διαβαστεί και να κυκλοφορήσει ευρύτερα. Η έως τώρα θετική ανταπόκριση του κόσμου είναι πολύ θετικό δείγμα.
Το κείμενο αποτέλεσε εισήγηση στην παρουσίαση του βιβλίου που διοργανώθηκε στις 2 Μαρτίου, στην ΕΣΗΕΑ.Κωστής Παπαϊωάννου,εκπαιδευτικός, πρ. πρόεδρος
της Εθνικής Επιτροπής
για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου