*Καθυστερημένα και μη ρεαλιστικά τα κυβερνητικά μέτρα προστασίας των προσφύγων από τον κορωνοϊό Με τραγικά νέα ξεκίνησε και η βδομάδα που πέρασε για το προσφυγικό, καθώς ένα 6χρονο παιδί έχασε τη ζωή του στη φωτιά που ξέσπασε στο Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΚΥΤ) της Μόριας στη Λέσβο. «Η κατάσταση στη Μόρια, όπως και στα υπόλοιπα ΚΥΤ των νησιών, είναι μια συνεχιζόμενη τραγωδία, όπου οι άνθρωποι παίζουν κάθε μέρα κορόνα-γράμματα τη ζωή τους. Αυτό συνέβη με τον τραγικό θάνατο του 6χρονου παιδιού, αυτό είχε γίνει και πριν λίγους μήνες και με το παιδί που παρασύρθηκε από το φορτηγό, επειδή δεν βρισκόταν στον παιδικό σταθμό του ΚΥΤ, που έκλεισε η κυβέρνηση», τονίζει στην «Εποχή» ο Γιώργος Ψυχογιός, βουλευτής Κορίνθου και αν. τομεάρχης Μεταναστευτικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ.
Οι εγκληματικές συνθήκες διαβίωσης που επικρατούν στα ΚΥΤ των νησιών λόγω υπερπληθυσμού, βάλλοντας κατά της υγείας των προσφύγων, έχουν καταγγελθεί πολλάκις, με την κυβέρνηση, προς το παρόν, να νίπτει τας χείρας της. Τώρα, όμως, που βρισκόμαστε αντιμέτωποι με την πανδημία του κορωνοϊού, η κατάσταση είναι πιο επικίνδυνη από ποτέ.
Μόλις αυτή την εβδομάδα, η κυβέρνηση ανακοίνωσε μέτρα για την αντιμετώπιση του ιού στον προσφυγικό πληθυσμό, δεχόμενη όμως αρκετές κριτικές, τόσο για την αργοπορία της, όσο και για τη ρεαλιστικότητα των μέτρων. «Οι συγκεκριμένες οδηγίες έπρεπε να είχαν βγει εδώ και 15 μέρες, καθώς πρόκειται για έναν ευάλωτο πληθυσμό που βρίσκεται σε συνωστισμό και σε κακές συνθήκες υγιεινής. Χάθηκε πολύτιμος χρόνος και σε πολλές περιπτώσεις δεν μπορούν να εφαρμοστούν», σημειώνει ο βουλευτής.
Η δημόσια υγεία δεν διαχειρίζεται με αστυνομικά μέτραΣυνοπτικά τα μέτρα που προβλέπονται, αφορούν στην αναστολή των επισκέψεων οποιουδήποτε δεν έχει εργασία σε ΚΥΤ και κέντρα φιλοξενίας, υποχρεωτική θερμομέτρηση των νέων αφίξεων, καθημερινή ενημέρωση για την πρόληψη κατά του ιού και την τήρηση κανόνων υγιεινής, διακοπή των εσωτερικών προγραμμάτων δραστηριοτήτων, δημιουργία ειδικών χώρων απομόνωσης για πιθανά κρούσματα, περιορισμός της μετακίνησης εκτός των ΚΥΤ (επιτρέπεται μόνο από 7 πμ μέχρι 7 μμ και μόνο για ένα άτομο ανά οικογένεια, υπό τον έλεγχο της αστυνομίας).
«Η απόφαση της κυβέρνησης να κλείσει τους ανθρώπους σε συνθήκες υπερπληθυσμού, χωρίς συνθήκες υγιεινής, χωρίς να μπορεί να τηρηθεί το πλύσιμο χεριών και η κοινωνική απόσταση, θα κάνει τον πληθυσμό των καταυλισμών πιο ευάλωτο στον κορωνοϊό και ταυτόχρονα θα προκαλέσει μεγαλύτερο φόβο και άγχος, οδηγώντας πιθανά στο μέλλον σε βίαια επεισόδια. Το μέτρο αυτό δεν αφορά στην ουσία την προστασία των προσφύγων. Η δημόσια υγεία δεν διαχειρίζεται με αστυνομικά μέτρα, αλλά με διαχείριση των υπαρκτών προβλημάτων, για τα οποία δεν φταίει ο ιός, αλλά οι πολιτικές που εφαρμόζονται», εξηγεί ο Απόστολος Βεΐζης, διευθυντής προγραμμάτων των Γιατρών Χωρίς Σύνορα (ΓΧΣ).
Σχέδια επί χάρτουΤονίζει δε τη μη ρεαλιστικότητα των μέτρων: Όσον αφορά τη θερμομέτρηση των νέων αφίξεων, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι για αρκετές μέρες τα κρούσματα είναι χωρίς συμπτώματα. Από εκεί και πέρα, αυτή τη στιγμή, στα νησιά βρίσκονται περίπου 41.000 πρόσφυγες σε κέντρα χωρητικότητας για 6.178. Η πλειονότητα, δηλαδή, ζει σε σκηνές και παραπήγματα, γεγονός που σημαίνει ότι είναι αδύνατη η κοινωνική απόσταση που πρέπει να εφαρμόζεται για τη μη διάδοση του ιού, όπως και αδύνατη είναι η απολύμανση των χώρων αυτών.
Όταν, επίσης, δεν υπάρχει πρόσβαση σε νερό και σαπούνι, απλά η ενημέρωση για την τήρηση κανόνων υγιεινής φαίνεται από γελοία μέχρι τραγική. «Παρ’ όλες τις προσπάθειες που έχουν γίνει από τους ΓΧΣ και άλλους φορείς για την παροχή νερού και συνθηκών υγιεινής, η κατάσταση ως γνωστόν δεν είναι καλή. Για παράδειγμα, στο ΚΥΤ της Μόριας αναλογεί μία τουαλέτα ανά 167 άτομα και μία ντουζιέρα για 242 ανθρώπους, 8 και 5 φορές δηλαδή παραπάνω από την αναλογία που προβλέπεται από τα μίνιμουμ στάνταρς. Μια βρύση νερού αντιστοιχεί σε 1.500 άτομα. Ενώ στους ελαιώνες γύρω από το ΚΥΤ υπάρχουν περίπου 5.000 άνθρωποι χωρίς πρόσβαση σε νερό, σε τουαλέτα, σε ντουζιέρα και σε ρεύμα, χρησιμοποιώντας τη φύση για όλες τις ανάγκες τους», περιγράφει ο Απόστολος Βεΐζης.
Σημαντικά κενάΣτην ανακοίνωση των οδηγιών φαίνεται, λοιπόν, να αποσιωπάται η ίδια η πραγματικότητα και κατά συνέπεια τα μέτρα να μην ανταποκρίνονται σε αυτή. «Οι οδηγίες μιλούν μόνο για το τι πρέπει να γίνεται στα κέντρα, χωρίς να αναφέρονται καθόλου τι πρέπει να γίνει με τους ανθρώπους που ζουν στις σκηνές. Όπως, επίσης, δεν γίνεται καμία αναφορά στις κλειστές δομές. Δεν έχει εξειδικευτεί, δηλαδή, τι θα πρέπει να κάνουν οι πρόσφυγες, οι διοικητικοί υπάλληλοι, οι γιατροί και οι αστυνομικοί σε αυτές τις περιπτώσεις. Για παράδειγμα, στο προαναχωρησιακό κέντρο της Κορίνθου ό,τι μέτρο έχει ληφθεί, είναι από προσωπική πρωτοβουλία των υπαλλήλων. Δεν υπάρχει χώρος για ξεχωριστή διαμονή πιθανού κρούσματος, ούτε μέτρα ιχνηλάτησης, ούτε καν υλικά, όπως αντισηπτικά, μάσκες και γάντια», σημειώνει και ο Γιώργος Ψυχογιός. Οι 1.200 άνθρωποι που κρατούνται εκεί, δημοσιοποίησαν βίντεο με την επικίνδυνη κατάσταση που επικρατεί στο κέντρο (οι χώροι δεν καθαρίζονται, τα μπάνια δεν λειτουργούν, 20 διαμένοντες στο ίδιο δωμάτιο), προχωρώντας σε απεργία πείνας με αίτημα την άμεση εκκένωση του στρατοπέδου.
Μέχρι στιγμής, ευτυχώς δεν έχει υπάρξει κρούσμα κορωνοϊού στον προσφυγικό πληθυσμό. Πέραν, όμως, ότι στην περίπτωση των νησιών και να υπήρχε, θα ήταν δύσκολος ο εντοπισμός του, αφού δεν υπάρχει επαρκής πρόσβαση σε γιατρούς, «η πιθανότητα κρουσμάτων στα ΚΥΤ θα ήταν καταστροφική. Στη θεωρία υπάρχει σχετικό σχέδιο του ΕΟΔΥ για μεταφορά του κρούσματος στο νοσοκομείο, αλλά αυτό το σενάριο είναι γραμμένο σε χαρτί μόνο. Η πραγματικότητα των καταυλισμών και οι δυνατότητες των τοπικών νοσοκομείων είναι το μεγάλο ερώτημα και ο μεγάλος αγώνας τώρα», σύμφωνα με τον διευθυντή προγραμμάτων των ΓΧΣ.
Ακόμα, όμως, και αν το σχέδιο πετύχαινε ακριβώς όπως στο χαρτί, πρέπει να σημειωθεί ότι ο Προσωρινός Αριθμός Ασφάλισης και Υγειονομικής Περίθαλψης Αλλοδαπού (ΠΑΑΥΠΑ), που θα αντικαθιστούσε τον ΑΜΚΑ για τους πρόσφυγες, μετά την κατάργησή του τον Ιούλιο από την κυβέρνηση, ακόμα αντιμετωπίζει προβλήματα έκδοσης, δημιουργώντας επιπρόσθετα προβλήματα στην παροχή υγειονομικής περίθαλψης στους πρόσφυγες.
Αναγκαία μέτραΜόνη πραγματική λύση, λοιπόν, για την προστασία των προσφύγων από τον κορωνοϊό είναι η «αποσυμφόρηση των νησιών, με μετακίνηση των προσφύγων, ειδικά των ευάλωτων ομάδων, σε σημεία που θα μπορούν να εφαρμοστούν τα απαιτούμενα μέτρα προστασίας και η παροχή υπηρεσιών υγείας», τονίζει ο Απόστολος Βεΐζης.
Αντίστοιχα, και ο Γιώργος Ψυχογιός σημειώνει τις προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ για το θέμα:
-Πρώτο μέλημα η αποσυμφόρηση των νησιών
-Λήψη μέτρων προστασίας και πρόληψης για όσους βρίσκονται εντός και εκτός δομών και παροχή απαραίτητων υλικών
-Στελέχωση των δομών με ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, είτε με κινητές ομάδες, είτε με μόνιμο προσωπικό
-Ενίσχυση των νοσοκομειακών δομών των νησιών
-Αλληλεγγύη και από την κοινωνία, με αποστολή των απαραίτητων υλικών
Η ευθύνη της ΕυρώπηςΤονίζεται δε πως απαραίτητος είναι και ο επιμερισμός της ευθύνης και από την Ευρώπη, για τον οποίο, όμως, θα πρέπει να πιέσει και η ελληνική κυβέρνηση. Προς το παρόν υπάρχουν μόνο συζητήσεις από κάποιες χώρες για υποδοχή ασυνόδευτων ανηλίκων από την Ελλάδα, αλλά τίποτα που να αφορά ένα κοινό ευρωπαϊκό πρόγραμμα επανεγκατάστασης. Σημειώνεται, βέβαια, ότι οποιαδήποτε μεμονωμένη επενεγκατάσταση προσφύγων διακόπτεται για την ώρα λόγω κορωνοϊού, σύμφωνα με ανακοίνωση της Ύπατης Αρμοστείας και του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης.
Παράλληλα, στην τηλεδιάσκεψη που πραγματοποιήθηκε την Τρίτη για το προσφυγικό ανάμεσα σε Γερμανία, Γαλλία, Μ. Βρετανία και Τουρκία, η Ελλάδα δεν κλήθηκε πάλι να λάβει μέρος, παρότι αποτελεί από τις κύριες χώρες διαχείρισης του ζητήματος. Από την τηλεδιάσκεψη δεν λήφθηκε κάποια συγκεκριμένη απόφαση, παρά μόνο δηλώθηκε μια γενική πρόθεση της Γερμανίας να στείλει ανθρωπιστική βοήθεια στο Ιντλίμπ και, όπως πάντα, η προσήλωση στην κοινή δήλωση ΕΕ – Τουρκίας.
«Η Ελλάδα δεν πρέπει να δεχθεί οποιαδήποτε απόφαση του σκληρού πυρήνα της ΕΕ με την Τουρκία, αλλά να πιέσει για τον επιμερισμό της ευθύνης στο προσφυγικό. Η κυβέρνηση προς το παρόν δεν έχει κάνει τέτοιες απαραίτητες κινήσεις. Αν και θα ήταν περίεργο να ζητά την αλληλεγγύη των άλλων ευρωπαϊκών κρατών, όταν δεν έχει καταφέρει την αλληλεγγύη εντός της χώρας, με τους δημάρχους και τους περιφερειάρχες, που προέρχονται από το ίδιο κόμμα, να αρνούνται πεισματικά τη φιλοξενία των προσφύγων σε ανθρώπινες συνθήκες», τονίζει ο Γιώργος Ψυχογιός.
Τζέλα Αλιπράντη Αδιαφορία για την προστασία των κρατουμένων από την πανδημίαΟι συνθήκες στις ελληνικές φυλακές είναι γνωστό εδώ και χρόνια πως είναι δύσκολες, καθώς χιλιάδες άνθρωποι στοιβάζονται σε ακατάλληλους χώρους. Αυτή τη στιγμή ο πληθυσμός των κρατουμένων ανέρχεται στις 11.500 περίπου. Αν πριν ο συνωστισμός αυτός προκαλούσε προβλήματα στην καθημερινότητα, τώρα λόγω κορωνοϊού θα μπορούσε να προκαλέσει μέχρι και θανάτους, αφού είναι πρακτικά αδύνατον να τηρηθούν οι απαραίτητες διαδικασίες προφύλαξης (κοινωνική απόσταση και καλή καθαριότητα). Το μέτρα που λήφθηκαν από την κυβέρνηση για την περίπτωση των φυλακών αφορούν στην απαγόρευση των ανοιχτών επισκεπτηρίων τόσο συγγενών και φίλων όσο και των δικηγόρων των κρατουμένων, τον περιορισμό των κλειστών επισκεπτηρίων, την απαγόρευση λήψης πραγμάτων απ’ έξω, τη διακοπή των μεταγωγών και την αναστολή των αδειών.
Τιμωρητικά μέτρα«Το κράτος λειτουργεί σαν οι κρατούμενοι να είναι άνθρωποι που περισσεύουν. Τα μέτρα που έχουν ληφθεί μέχρι τώρα στην ουσία δεν αφορούν την προστασία αυτών, ούτε των υπαλλήλων των φυλακών, αλλά την υπόλοιπη κοινωνία. Σε μεγάλο βαθμό, δηλαδή, τα μέτρα είναι τιμωρητικά, καθώς απομονώνουν τους κρατούμενους ακόμα περισσότερο», σχολιάζει σχετικά στην «Εποχή», ο Πάνος Λάμπρου από τον τομέα Δικαιωμάτων του ΣΥΡΙΖΑ. Οι κρατούμενοι έχουν δείξει ψυχραιμία μπροστά στον περαιτέρω περιορισμό τους (για τους ίδιους λόγους στην Ιταλία πραγματοποιήθηκαν μεγάλες εξεγέρσεις, που είχαν ακόμα και νεκρούς) και «δεν έχουμε αντιδράσει σε αυτά τα μέτρα, καθώς αντιλαμβανόμαστε τη σοβαρότητα της κατάστασης. Από μεριάς κρατουμένων υπάρχει μεγάλη υπευθυνότητα, όμως ζητάμε να υπάρχει υπευθυνότητα και μέριμνα μεγαλύτερη για τους κρατούμενους/ες και από το υπουργείο», όπως σημειώνουν στο υπόμνημα που έστειλαν στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη οι κρατούμενες στις γυναικείες φυλακές Κορυδαλλού.
Χωρίς απολύμανση και απαραίτητα υλικάΓια την ακρίβεια, το υπουργείο δεν έχει πάρει καν τα βασικά μέτρα που έχουν ληφθεί σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση Δημοσίου, καθώς, σύμφωνα με το υπόμνημα, «ενώ λαμβάνονται αυστηρά μέτρα σε χώρους που συνωστίζονται άνθρωποι –και ορθώς γίνεται– (πχ. απολυμάνσεις), δεν γίνεται το ίδιο στις φυλακές. Δεν έχει γίνει καμία απολύμανση έως τώρα, δεν υπάρχει πρόσβαση σε αντισηπτικό κρατουμένων και φυσικά, ούτε μάσκες που θα είναι χρήσιμες για τις ευπαθείς ομάδες». Ταυτόχρονα, δεν έχει προβλεφθεί ούτε η χορήγηση άδειας σε υπαλλήλους που εμφανίζουν συμπτώματα, όπως ορίζουν οι οδηγίες του ΕΟΔΥ. Ενώ και ο χώρος που έχει προβλεφθεί για τη διαμονή τυχόν κρούσματος δεν είναι κατάλληλος ούτε για την ανάρρωση του ασθενούς, ούτε για τη μη διάδοση του ιού στην υπόλοιπη φυλακή.
«Σε περίπτωση κρούσματος, αυτό θα πρέπει προφανώς να μεταφερθεί σε δημόσιο νοσοκομείο. Ο φόβος και η αγωνία που υπάρχει στο χώρο των φυλακών είναι εντελώς εύλογος, όπως και σε όλες τις φυλακές του κόσμου, καθώς οι ίδιοι αδυνατούν να πάρουν μέτρα προφύλαξης και η προστασία τους από τον ιό εξαρτάται από το κράτος. Τώρα είναι η στιγμή που πρέπει να αξιοποιηθεί ο νόμος Παρασκευόπουλου, που δίνει τη δυνατότητα αποφυλάκισης κάποιων υπό όρους και για κατ’ οίκον περιορισμό, ώστε να γίνει αποσυμφόρηση των φυλακών, που είναι αναγκαία για να προστατευτεί η υγεία των κρατουμένων και των υπαλλήλων», τονίζει ο Πάνος Λάμπρου.
Αναγκαία η αποσυμφόρησηΌμοια, οι κρατούμενες στις γυναικείες φυλακές Κορυδαλλού και 856 κρατούμενοι των αντρικών φυλακών Κορυδαλλού, που συνεπέγραψαν λίγες μέρες μετά το υπόμνημα, ζητούν πέραν των απαραίτητων μέτρων απολύμανσης κτλ, την άμεση αποσυμφόρηση των φυλακών με αποφυλάκιση όσων εκτίουν ποινές μικρότερες των 5 ετών και όσων έχουν μικρό υπόλοιπο ποινής, των ευπαθών ομάδων (ασθενείς, ανάπηροι, ηλικιωμένοι, έγκυες, μωρομάνες), όπως και διακοπή της προσωρινής κράτησης (με ή χωρίς κατ οίκον περιορισμό, αναλόγως το κατηγορητήριο) μέχρι το δικαστήριο.
Τα μέτρα αυτά θα πρέπει να ληφθούν άμεσα από την κυβέρνηση, καθώς «αυτή τη στιγμή στο συγκρότημα των φυλακών Κορυδαλλού συνωστίζονται πάνω από 1200 κρατούμενοι/ες. Διατρέχουμε τον κίνδυνο εφ’ όσον προσβληθούμε από τον κορωνοϊό να υπάρξει μαζική εξάπλωση του ιού μέσα στις φυλακές και να έχουμε τις μεγαλύτερες απώλειες και θανάτους από τον γενικότερο πληθυσμό, καθώς υπάρχουν πολλοί-ες κρατούμενοι-ες που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες, υπερήλικες-οι, άρρωστοι, καρκινοπαθείς, έγκυες, μωρομάνες», τονίζουν στο υπόμνημά τους οι κρατούμενοι των ανδρικών φυλακών Κορυδαλλού.
Άλλωστε, «να υπενθυμίσουμε ότι αυτά τα μέτρα δεν αποτελούν τίποτα επαναστατικές πράξεις, είναι στοιχειώδη μέτρα προστασίας. Ακόμα και στο Ιράν, που δεν αποτελεί σίγουρα από τα πιο προοδευτικά παραδείγματα χωρών, αποφασίστηκε η αποφυλάκιση χιλιάδων ανθρώπων, προκειμένου να υπάρξει προστασία από την πανδημία. Αν θέλουμε να γίνει ανεκτή σχετικά η κατάσταση μέσα στις φυλακές και να υπάρξει προστασία της υγείας των κρατουμένων, θα πρέπει ο πληθυσμός των φυλακών να μειωθεί τουλάχιστον στο μισό απ’ ό,τι είναι τώρα», καταλήγει ο Πάνος Λάμπρου.
Τζ. Α.