Πετώντας το λιθάρι. («Φυσική αγωγή από το 394 μ.Χ.» του Θωμά Γιαννάκη)
Στο ερώτημα αν υπήρχε αθλητισμός την εποχή της Τουρκοκρατίας και κυρίως την περίοδο της επανάστασης του 1821, η απάντηση είναι θετική. Φυσικά δεν υπήρχε οργανωμένος αθλητισμός. Η άθληση είχε τις ρίζες της στους τελευταίους αιώνες του Βυζαντίου. Χωρίζεται σε δύο είδη, τη «λεβέντικη» και τη «λαϊκή». Η πρώτη, η λεβέντικη, είναι αυτή που ασκούν οι κλέφτες και οι αρματολοί, κυρίως για στρατιωτικούς λόγους, αλλά και για ψυχαγωγία και ενδυνάμωση. Η άλλη μορφή είναι η λαϊκή. Σε αυτήν έχουμε διάφορα παιγνίδια και αγωνίσματα, που τα χρησιμοποιούσε ο λαός για κοινωνικούς και ψυχαγωγικούς σκοπούς.
Στους κλέφτες και στους αρματολούς η άσκηση ήταν απαραίτητη. Ειδικότερα για τους κλέφτες η σωματική δύναμη, η αντοχή, η ταχύτητα ήταν χαρακτηριστικά που έπρεπε να έχουν για να επιζήσουν στα βουνά. Ας δούμε τα αθλήματα με τα οποία ασχολούνταν.
Το τρέξιμο
Για τον κλέφτη, η ταχύτητα, η γρήγορη μετακίνηση ήταν βασικό στοιχείο για την επιβίωσή του. Πολλά δημοτικά μας τραγούδια, θέλοντας να δείξουν τη σημασία αυτή, λένε πως ο κλέφτης πρέπει «τριών μερών περπατησιά να παίρνει σε μια νύχτα». Λέγεται ακόμα πως ο Ανδρούτσος γλίτωσε πολλές φορές χάρη στην ταχύτητά του. Επίσης, πληροφορίες λένε ότι ένας Σουλιώτης μέσα σε μία νύχτα έτρεξε 120 χιλιόμετρα (Γιάννενα-Σούλι), για να ειδοποιήσει τους συμπατριώτες του ότι ο Λάμπρος Tζαβέλας είχε αιχμαλωτιστεί. Ο δρόμος σαν αγώνισμα ήταν από τα πιο αγαπητά στους κλέφτες. Τον χρησιμοποιούσαν σαν δοκιμασία γρηγοράδας. Παράδειγμα δοκιμασίας ήταν το ποιος θα πάει πιο γρήγορα στην απέναντι κορφή ή στη βρύση για νερό.
Το σημάδι
Την εποχή εκείνη στις μάχες, έπρεπε να υπάρχει οπτική επαφή με τον αντίπαλο. Για το λόγο αυτό ήταν απαραίτητο να γνωρίζουν καλό σημάδι. Ένα γνώρισμα των κλεφτών ήταν η ικανότητα τους στο σημάδι με πέτρα ή όπλο. Στο σημάδι δεν ασκούνταν μόνο οι κλέφτες. Στα πανηγύρια λέγετε, πως εξασκούνταν στο σημάδι Έλληνες και Τούρκοι μαζί. Μάλιστα σαν στόχο είχαν να περάσουν το βόλι μέσα από ένα δαχτυλίδι.
Το λιθάρι
Ένα ακόμα αγαπητό αγώνισμα των κλεφτών. Η ρίψη της πέτρας ήταν σαν κίνηση απλή και φυσική και γι΄ αυτό και αποτελούσε άσκηση προσιτή και εύκολη. Σε κάποιο δημοτικό τραγούδι αναφέρεται ότι στο αγώνισμα αυτό έπαιρναν μέρος και νέες. Λέει το δημοτικό τραγούδι:
«….βγήκαν να παίξουν τα σπαθιά, να ρίξουν στο λιθάρι
κι η κόρ΄ από το ζόρι της κι από τη λεβεντιά της
της ξεθλικώθη το κομπί και φάνηκε το βουζί της».
Το παραπάνω τραγούδι μιλάει για μια κλεφτοπούλα, που για δώδεκα χρόνια κανείς από τους κλέφτες δεν είχε καταλάβει πως ήταν κοπέλα. Παίρνοντας όμως μέρος σε αγώνα λιθοβολίας προδόθηκε.
Σήκωμα βάρους
O «πρόγονος» της άρσης βαρών. Το σήκωμα μεγάλου βάρους, με τα χέρια ή τη πλάτη, ήταν δοκιμασία που υπήρχε στον ελληνικό κόσμο από την αρχαιότητα.
Η πάλη
Ήταν από τα πλέον διαδεδομένα αθλήματα εκείνης της εποχής. Οι Ψαριανοί φημιζόντουσαν για τις επιδόσεις του τους στην πάλη. Ποιο γνωστοί ο Κοκωσής που τον έλεγαν «φαινόμενο ρώμης» και ο Νικολαράς. Κάποτε, λέει, που οι Τούρκοι είχαν όμηρους στην Πόλη κάτι Ψαριανούς, πήγε πρεσβεία να παρακαλέσει τον Σουλτάνο να τους αφήσει ελεύθερους. Μαζί και δαύτος. Γίγαντας, θεριό.
«Μόλις τον είδε ο Σουλτάνος τον εθαύμασε.
- Βάϊ, βάϊ! Νε μπεχλιβάν βαρ! Μάσσαλα! Μάσσαλα! Φτου! Φτου!
Ας τα εξηγήσωμε: Πώ, πώ, πω! Τι παλαιστής είν’ αυτός! Να μη βασκαθή! Φτου! Φτου!» Και, μέσω του δραγουμάνου του, έστειλε στους Ψαριανούς το μήνυμα: αν ο Νικολάρας παλέψει και νικήσει τον αράπη παλαιστή του, θα τους αφήσει λεύτερους.
«Ο Νικολάρας εδέχθη πρόθυμος. Έβγαλε αφελέστατα το γελέκο, το πουκάμισό και τη φουφούλα του μέσα στο σουλτανικό διαμέρισμα και περίμενε. Καμιά φορά ήλθε και ο Αράπης και τον ετίναξε κι αυτόν κάτω, ενώ ο Σουλτάνος κατάπληκτος και χειροκροτών, όχι μόνον απέλυσε τους ομήρους, αλλά και εφόρτωσε τους Ψαριανούς με δώρα...».
Το άλμα ή πήδημα
Το άλμα μεταφέρθηκε από το Βυζάντιο στη Τουρκοκρατία. Από πήδημα απλό, διπλό ή τριπλό έγινε «τσμιά», «τσδυό», «τστρείσ». Το άλμα πάνω από ρυάκια, πέτρες, τοίχους και άλλα εμπόδια είναι πολυσυζητημένο. Επίσης λέγεται ότι ο Ανδρούτσος πηδούσε επτά άλογα στη σειρά! Ο Νικοτσαράς (Αρματωλός του Ολύμπου), «διηγούνται ότι η δύνατο να υπερπηδήσει επτά συγχρόνους ίππους στοιχηδόν τεταγμένους».
Η ιππασία
Την εποχή εκείνη ήταν δύσκολο να έχει κάποιος Έλληνας άλογο, γιατί τα έπαιρναν όλα οι Τούρκοι. Στους λαϊκούς αγώνες η ιππασία υπήρχε, αλλά αναφέρεται κυρίως σαν αγώνισμα των κλεφτων και των αρματολών που διέθεταν άλογα.
Ο χορός
Οι σκλαβωμένοι Έλληνες σε κάθε εκδήλωση της ζωής τους χρησιμοποιούσαν το χορό. Είχαν κυρίως ψυχαγωγικό σκοπό όμως υπήρχε και ένας μεγάλος αριθμός χορών που είχαν σαν αφορμή κάποιο ιστορικό ή πολιτιστικό ή κοινωνικό γεγονός.
Πηγές: Sport24.gr, Εφημ. «Αθλητική Ηχώ», «Αθλητικά Χρονικά»