Μάσιμο Μοντονέζι: «Υπάρχουν δύο σενάρια για την επόμενη μέρα στο Μεξικό»

Συνέντευξη με τον καθηγητή Κοινωνιολογίας στο Αυτόνομο Πανεπιστήμιο του Μεξικού, Μάσιμο Μοντονέζι*

Ο Μάσιμο Μοντονέζι, συντονιστής του συλλόγου Γκράμσι στο Μεξικό, μιλάει στην «Εποχή» για τη διαχείριση της τρέχουσας κρίσης από την μεξικανική κυβέρνηση, τη σημασία που θα έχει το μέγεθος των οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων της πανδημίας -η οποία μέχρι σήμερα έχει αφήσει περισσότερους από δυόμιση χιλιάδες νεκρούς- για τις πολιτικές εξελίξεις της επόμενης μέρας, την προοπτική των ταξικών αγώνων, και την αναγκαιότητα του σοσιαλισμού ως εναλλακτική λύση απέναντι στο σύστημα της εκμετάλλευσης και της εξαθλίωσης.

 

 

Τη συνέντευξη πήρε ο Δημήτρης Γκιβίσης

Μιλώντας για τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζεται την κρίση του κορωνοϊού η κυβέρνηση του Λόπεζ Ομπραντόρ, έχεις αναφερθεί και στους πιθανούς κινδύνους που ελλοχεύουν λόγω της προφανούς αβεβαιότητας που υπάρχει. Να πούμε περισσότερα σχετικά με αυτό;
Η κυβέρνηση του Λόπεζ Ομπραντόρ αντιμετωπίζει εύλογα την κρίση, απευθύνοντας έκκληση στην κοινωνική συνείδηση ​​των πολιτών, διαδίδοντας τις επιστημονικές πληροφορίες, και διαθέτοντας αρκετούς πόρους για την υποστήριξη των υπηρεσιών υγείας και των λαϊκών τάξεων που θα πληγούν περισσότερο από την οικονομική κρίση. Ταυτόχρονα, στην προσπάθειά της να καθησυχάσει τον πληθυσμό διαχειρίζεται εσκεμμένα το ευνοϊκότερο σενάριο, δηλαδή μια πολύ περιορισμένη εξάπλωση της επιδημίας, σαν να ήταν αυτό το μόνο πιθανό. Υπό αυτήν την έννοια, βασίζεται στις λιγότερο καταστροφικές προβολές και τις αναγάγει σε επιστημονική αλήθεια, όταν φαίνεται προφανές ότι απέναντι σε αυτόν τον ιό δεν υπάρχουν βεβαιότητες και τίποτα δεν εγγυάται ότι το επιθυμητό σενάριο θα πραγματοποιηθεί. Αυτό είναι ένα στοίχημα πολύ επικίνδυνο για δύο βασικούς λόγους. Αφενός, δεν ευαισθητοποιεί τον πληθυσμό σε μια πιθανή εξάπλωση της επιδημίας. Αφετέρου, σε μια ενδεχόμενη τέτοια εξέλιξη η αξιοπιστία του λόγου της κυβέρνησης θα μειωνόταν, και μπροστά στη δραματική απογοήτευση της κοινωνίας είναι πολύ πιθανό να ανοίξει η πόρτα της δεξιάς επίθεσης μέσα σε ένα πλαίσιο σχετικής ακυβερνησίας.

Όταν φανούν οι επιπτώσεις της πανδημίας

Υπάρχουν εκτιμήσεις για τις οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις της πανδημίας;
Οι επιπτώσεις της πανδημίας δεν έχουν ακόμα φανεί. Υπό αυτήν την έννοια, υπάρχουν δύο σενάρια για την επόμενη μέρα. Εάν οι επιπτώσεις είναι σχετικά μικρές, η κυβέρνηση θα προσπαθήσει να διατηρήσει την ισορροπία μεταξύ των κοινωνικών τάξεων και να απευθύνει ένα λόγο για εθνική ενότητα και για κατανομή του κόστους και των θυσιών. Εάν οι επιπτώσεις είναι μεγάλες, αυτή η επιλογή δεν θα είναι βιώσιμη, και η κυβέρνηση θα βρεθεί εκτός τόπου, καθώς δεν είναι στην κοινωνική και ιδεολογική της διαμόρφωση να παίρνει ριζικά επώδυνα μέτρα. Από την άλλη πλευρά, η δεξιά και διάφοροι επιχειρηματικοί κύκλοι θα εντείνουν την επιθετικότητά τους, και η κατάσταση στη χώρα θα μπορούσε να αποδειχτεί ακυβέρνητη σε κοινωνικό επίπεδο, εξαιτίας της βίας, της αύξησης του εγκλήματος, και των λεηλασιών, αλλά και λόγω των οργανωμένων κοινωνικών αγώνων, με υψηλότερο ή χαμηλότερο επίπεδο συνείδησης και πολιτικής συνοχής.

Πώς, και με ποιους όρους, διεξάγεται η συζήτηση για το δημόσιο και το ιδιωτικό στο Μεξικό; Και ποια είναι η θέση της κυβέρνησης;
Η κυβέρνηση Ομπραντόρ έχει διακηρύξει την ισορροπία μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, που σημαίνει, σε σχέση με τον σκληρότερο νεοφιλελευθερισμό, μια ορισμένη μετριοπαθή επιστροφή της οικονομικής και κοινωνικής κρατικής πρωτοβουλίας. Μέχρι σήμερα αυτή η επισφαλής ισορροπία ήταν εφικτή, με το μέγεθος της «πίτας» να είναι σταθερό. Όμως η κρίση στην υγεία και οι οικονομικές συνέπειες που συνεπάγονται από την σημερινή κατάσταση, ριζοσπαστικοποιούν την συζήτηση και τις διαφωνίες σχετικά με τα τμήματα μιας «πίτας» που μειώθηκε δραστικά, στο βαθμό που η έκτακτη ανάγκη επιβάλλει έκτακτα μέτρα και βάζει ένα νέο στοίχημα, δηλαδή έναν σημαντικό παράγοντα σχετικά με τον περιορισμό της ζημιάς και την επανεκκίνηση της οικονομίας. Είναι μια ευκαιρία, που τόσο οι υποστηρικτές του δημόσιου τομέα όσο και του ιδιωτικού την βλέπουν σύμφωνα με τις πεποιθήσεις τους και τα συμφέροντά τους. Το πλεονέκτημα είναι ότι, σε αντίθεση με άλλες χώρες, εδώ θα υπάρξει μια ώθηση προς τον δημόσιο τομέα, και από τα κάτω αλλά και από τμήματα της κυβέρνησης. Λέω τμήματα, γιατί μέσα στο πλαίσιο του πολιτικού και κοινωνικού συνασπισμού που υποστηρίζει την κυβέρνηση υπάρχουν διάφορες θέσεις και αποχρώσεις σε αυτό το θέμα.

Η ταξική πάλη συνεχίζεται

Σε ποιο επίπεδο βρίσκεται σήμερα η δημοφιλία του Λόπεζ Ομπραντόρ;
Η δημοφιλία του εξακολουθεί να είναι πολύ υψηλή, αλλά η κρίση θέτει τα πάντα σε συζήτηση. Μπορεί να βγει ενισχυμένος, καθώς και αποδυναμωμένος, μέσα σε λίγες εβδομάδες. Ωστόσο, η δημοτικότητά του έχει μια εγκάρσια μορφή, αφού υποστηρίζεται και από τους επιχειρηματικούς τομείς που διαχειρίζονται τα μέσα μαζικής ενημέρωσης.

Τι προοπτικές υπάρχουν για την ανάπτυξη των ταξικών αγώνων στο Μεξικό, λόγω της νέας φτωχοποίησης;
Ότι η ταξική πάλη συνεχίζεται δεν υπάρχει αμφιβολία, αυτό που δεν μπορεί να προβλεφθεί είναι το αποτέλεσμά της. Η δεξιά και διάφοροι επιχειρηματικοί τομείς κάνουν ήδη δοκιμές μιας γενικής επίθεσης, που αργά ή γρήγορα θα εκδηλωθεί έντονα. Η κυβέρνηση έχει προσφέρει στους εργοδότες μεγάλα περιθώρια κέρδους, που τώρα δεν μπορεί να τα εγγυηθεί. Από την άλλη πλευρά, η φτώχεια και η απώλεια θέσεων εργασίας θα προκαλέσουν δυσφορία, που μπορεί να οδηγήσει σε μια μεγάλη κοινωνική δυσαρέσκεια απέναντι στην κυβέρνηση κατηγορώντας την ότι προστατεύει τις άρχουσες τάξεις και ότι δεν τις κάνει να πληρώσουν για την κρίση, κάτι που δεν είναι στα σχέδιά της αλλά θα μπορούσε να είναι μια λύση όταν βρισκόμαστε σε πολιορκία. Το επίπεδο οργάνωσης και συνείδησης των υποτελών τάξεων στο Μεξικό δεν είναι αρκετό για την ανάπτυξη αυτόνομων κινημάτων με επαρκή δύναμη. Βέβαια, αγώνες υπήρχαν και θα υπάρξουν, αλλά μέχρι σήμερα δεν υπήρχε αρκετή συσσώρευση δύναμης για να σκεφτεί κανείς ότι θα μπορούσαν οι υποτελείς τάξεις να γίνουν οι πρωταγωνιστές μιας σύγκρουσης που θα έρθει. Ωστόσο, σε ένα πλαίσιο κρίσης, είναι πιθανό μέσα στη φωτιά των κοινωνικών αγώνων, ακόμη και εκείνων που καθοδηγούνται από τα δεξιά έχοντας το βλέμμα στο κυβερνητικό πεδίο, να δημιουργηθούν εμπειρίες που θα έχουν περιθώρια ελιγμών και που, εν τέλει, θα ενισχύσουν την ικανότητα αντίστασης και αυτοοργάνωσης των υποτελών τάξεων.

Τελειώνοντας, να κάνω μια ερώτηση που δεν αφορά μόνο το Μεξικό αλλά είναι γενικότερη. Μπροστά στο νέο τοπίο που διαμορφώνεται, ποιες θεωρείς ότι είναι οι προκλήσεις της επόμενης μέρας για την αριστερά και τους αντικαπιταλιστικούς αγώνες;
Πιστεύω, ότι αυτό που μόλις είπα ως μια πιθανότητα αποτελεί το έδαφος στο οποίο πρέπει να συμβάλει η αντικαπιταλιστική αριστερά, ανακτώντας μέσα από τους αγώνες τη δύναμη που έχει χάσει, ενισχύοντας την ταξική ανεξαρτησία, την αντικαπιταλιστική συνείδηση, και την ικανότητα να ξανασκεφτούμε τον σοσιαλισμό ως εναλλακτική λύση απέναντι σε ένα σύστημα που βασίζεται στην εκμετάλλευση και την ανισότητα, ανίκανο να λύσει τα προβλήματα που δημιουργεί. Ένα σύστημα, που ο ιός συνέβαλε στην απογύμνωσή του.

* Ο Μ. Μοντονέζι είναι ιστορικός και συγγραφέας, και ειδικεύεται στην μαρξιστική πολιτική θεωρία και στη μελέτη των κοινωνικών και πολιτικών κινημάτων στο Μεξικό και στη Λατινική Αμερική.