Των Κώστα Αρβανίτη και Όλγας ΝάσσηΕνα τείχος σιωπής ορθώθηκε στην Ελλάδα γύρω από τη διαχείριση κονδυλίων του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου. Την περασμένη Παρασκευή η κυβερνητική πλειοψηφία ψήφησε το νομοσχέδιο (4686/2020 - ΦΕΚ 96/Α/12-5-2020), στο άρθρο 56 του οποίου προβλέπονται ειδικές δαπάνες για την εξυπηρέτηση απορρήτων εθνικών αναγκών. Μυστικά κονδύλια, για την εξυπηρέτηση «εθνικών αναγκών εντός ή εκτός Ελλάδος».
Ο νόμος με τίτλο «Βελτίωση Μεταναστευτικής Νομοθεσίας, τροποποίηση διατάξεων των νόμων 4636/2019 (A’ 169), 4375/2016 (A’ 51), 4251/2014 (Α’ 80) και άλλες διατάξεις», φέρεται να αποσκοπεί στην επιτάχυνση των διαδικασιών ταυτοποίησης και επεξεργασίας αιτήσεων ασύλου μέσω -μεταξύ άλλων- της δημιουργίας «κλειστών και ελεγχόμενων» κέντρων, της συστηματικής κράτησης μεταναστών και αιτούντων άσυλο και της οριστικής κατάργησης της αναγνώρισης της προστασίας για ανθρωπιστικούς λόγους.
Η ελληνική δεξιά κυβέρνηση επεκτείνει έτσι το κρατικό απόρρητο, από ευαίσθητα ζητήματα, όπως η άμυνα, στα οποία παραδοσιακά αφορά και εφαρμόζεται, ώστε να συμπεριλάβει και απλά καθημερινά ζητήματα διοίκησης. Στις ευρωπαϊκές δημοκρατίες, τα μυστικά κονδύλια χρησιμοποιούνται για θέματα εθνικής ασφάλειας και άμυνας. Ποια θέματα ασφάλειας υπάρχουν σε έναν τομέα δράσης όπου μια κυβέρνηση πρέπει να περιφρουρήσει ανθρώπινα και πολιτικά δικαιώματα; Μήπως υπάρχουν, αθέατα από τη δημόσια σφαίρα, «απόρρητα συμφέροντα» που απαιτούν και απόρρητα κονδύλια;
Με αυτό τον τρόπο δημιουργείται σοβαρό προηγούμενο σε εθνικό επίπεδο, διότι επιβάλλεται μυστικότητα σε ζητήματα που απαιτούν πλήρη διαφάνεια, όπως ζητήματα οικονομικής διαχείρισης και ανθρώπινων δικαιωμάτων, για τα οποία πρέπει να υπάρχει δημόσια λογοδοσία. Γι’ αυτό, τόσο η αντιπολίτευση στο ελληνικό κοινοβούλιο, όσο και φορείς και ανθρωπιστικές οργανώσεις, έξω από αυτό αντέδρασαν έντονα καταγγέλλοντας εξαρχής την έλλειψη διαφάνειας τόσο σε αυτό όσο και σε άλλα μέτρα που έχει λάβει η κυβέρνηση της ΝΔ για την αντιμετώπιση του προσφυγικού. Μέτρα που προκαλούν ανησυχία και αποκαλύπτουν πώς πραγματικά αντιλαμβάνεται αυτή η κυβέρνηση το προσφυγικό ζήτημα.
Εξίσου ανησυχητικό όμως είναι το προηγούμενο που δημιουργείται σε ευρωπαϊκό επίπεδο, δεδομένου ότι τα κράτη-μέλη της ΕΕ οφείλουν να τηρούν συγκεκριμένες αρχές, που καθοδηγούν την πολιτική δράση και τη διακυβέρνηση ολόκληρης της Ένωσης, εμπνευσμένες από τις αξίες της Δημοκρατίας και του Κράτους Δικαίου.
Η ΕΕ βρίσκεται ήδη αντιμέτωπη με αντιδημοκρατικές τάσεις στο εσωτερικό της, που -όπως έχουν καταγγείλει επανειλημμένα τα θεσμικά όργανα- απειλούν την ίδια την υπόσταση του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης καταδίκασε την Πολωνία και την Ουγγαρία για παραβιάσεις συνθηκών, δημοκρατικών αρχών και κανόνων διαφάνειας. Με αυτόν τον τρόπο, η Ελληνική Κυβέρνηση βάζει το δικό της λιθαράκι στην οικοδόμηση και ενίσχυση ενός πλαισίου δημοκρατικής αναξιοπιστίας· ένα επικίνδυνο προηγούμενο για ολόκληρη την Ένωση.
Η πολιτική αδιαφάνειας δείχνει να κερδίζει έδαφος και σε άλλες περιπτώσεις. Είναι πολύ πρόσφατη η έναρξη της ευρωπαϊκής στρατιωτικής επιχείρησης «Ειρήνη» για το εμπάργκο όπλων στη Λιβύη, στα πλαίσια της οποίας η Ελλάδα έχει, με δική της απόφαση, αναλάβει το καθήκον της υποδοχής τυχόν ροών προσφύγων από τη Λιβύη. Η επιχείρηση απασχολείται έμμεσα με τις μεταναστευτικές ροές, ενώ χρηματοδοτείται από ένα κοινό ευρωπαϊκό ταμείο, του οποίου όμως οι εκροές ανά χώρα και κατηγορία δαπάνης παραμένουν ασαφείς. Η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει ξεκαθαρίσει το αν, και με τι ποσά θα αποζημιωθεί στη περίπτωση που θα δεχτεί πρόσφυγες.
Μπροστά στην άμεση ανάγκη για περιφρούρηση των δημοκρατικών κανόνων, δεν διστάζουμε να φέρουμε το θέμα υπόψιν του Ευρωκοινοβουλίου, ώστε να ανακοπεί αυτή η ανησυχητική αντιδημοκρατική μετατόπιση της Ελλάδας προς πολιτικές που συναντάμε στην Πολωνία και την Ουγγαρία. Το διεθνές ενδιαφέρον που προκαλεί η παρέμβαση αυτή με τις συνυπογραφές ευρωβουλευτών από τρεις ομάδες του προοδευτικού χώρου (ανάμεσά τους και ο Σοσιαλδημοκράτης πρόεδρος της αρμόδιας Επιτροπής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Χ.Φ. Λόπεζ Αγκιλάρ) συνιστά μια πρώτη δικαίωση, και ένα πρώτο ηχηρό μήνυμα απέναντι σε κάθε απόπειρα νομιμοφανούς εκτροπής προς αδιαφανείς και «γκρίζες» πρακτικές.
Απ’ όπου κι αν προέρχεται.
*Ο Κώστας Αρβανίτης είναι ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ και της GUE/NGL, μέλος της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης & Εσωτερικών Υποθέσεων (LIBE) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η Όλγα Νάσση είναι Κοινωνική Ανθρωπολόγος, επιστημονική συνεργάτης του Κ. Αρβανίτη στην Αθήνα, πρώην πρόεδρος των Ελληνικών Κοινοτήτων και Αδελφοτήτων της Ιταλίας.