…και προτού σκλάβος να γίνω στον τάφο μου θα πάω να μείνωΔεν υπάρχουν παράδοξα στην πραγματικότητα, τα παράδοξα τα δημιουργούμε εμείς στη φαντασία μας, για να βρίσκουμε άλλοθι να πέφτουμε από τα σύννεφα σε μία απελπισμένη προσπάθεια να νομίζουμε ότι ο κόσμος κάποτε καθάρισε από τα σκατά κι ήρθε να βρωμίσει ξανά τώρα. Όχι. Πάντα έτσι ήταν.
Πριν από ενάμιση αιώνα, η Αμερική πέρασε έναν εμφύλιο, κέρδισαν οι Γιάνκηδες και καταργήθηκε η δουλεία. Χρειάστηκαν άλλα σχεδόν 100 χρόνια μέχρι να κερδηθούν πραγματικά ίσα δικαιώματα για τους μαύρους της ηπείρου. Να κατοχυρωθούν, δηλαδή, χωρίς ποτέ αυτό να μπορεί να σημαίνει ότι μία θεσμική αλλαγή αλλάζει και τα κύτταρα μιας κοινωνίας. Βοηθάει, πάντως. Αλλά δεν τα αλλάζει. Αν τα άλλαζε, δε θα είχαμε εξεγέρσεις μαύρων πολιτών κατά την θητεία του πρώτου μαύρου προέδρου στην ιστορία της χώρας.
Σχεδόν αναμενόμεναΚάθε ήπειρος έζησε από ένα δικό της «Ολοκαύτωμα». Ένα σημείο της ιστορίας της που ήταν φρικαλέο. Η Ευρώπη είχε το ναζισμό, η Αμερική τους σκλάβους. Η Ασία κι η Αφρική κι η Ωκεανία, τις αποικίες. Και μετά άλλοι κύκλοι μέσα στον βασικό κύκλο: Τα απαρτχάιντς, οι πόλεμοι, οι δικτατορίες…
Οι ΗΠΑ δεν ξεπέρασαν ποτέ το στίγμα που άφησε στην ιστορία της χώρας η δουλεία. Η μαύροι και οι ισπανόφωνοι παραμένουν φτωχότεροι, φυλακισμένοι και δολοφονημένοι. Πριν τη Μινεάπολη, ήταν το Σικάγο, πριν το Σικάγο, ήταν το Λος Άντζελες. Ποτέ δεν έπαψε το μίσος να κυλάει στην ραχοκοκκαλιά της αμερικανικής κοινωνίας. Και τώρα, στη χώρα του Τραμπ, των συντηρητικών μεσοπολιτείων και του ρατσιστικού Νότου, όλα είναι πιο πιθανά.
Η μαύρη κοινότητα των ΗΠΑ ποτέ δεν έπαψε να θυμάται, αυτό είναι από μόνο του συγκλονιστικό. Διατηρεί μέχρι και το δικό της ηχόχρωμα στη γλώσσα, βιώνει ρατσισμό και το γνωρίζει. Η δολοφονία στη Μινεάπολη ήταν σχεδόν αναμενόμενη, όπως πάντα είναι τέτοιες δολοφονίες. Θλιβερές, αλλά σχεδόν αναμενόμενες. Όπως σχεδόν αναμενόμενο ήταν στα εν οίκω ότι η Χρυσή Αυγή θα σκοτώσει. Ή ότι η αστυνομία θα βασανίσει ξανά, όπως βασάνισε πριν λίγες μέρες 25 ανθρώπους στην Κυψέλη.
Είναι η εποχή των νεκροζώντανων σε όλον τον κόσμο. Κάπως σαν το ανθρώπινο σώμα είναι κι αυτή η κατάσταση. Για παράδειγμα, πάνω από το 80% των ανθρώπων κουβαλάμε στο αίμα μας έναν ιό, πολύ ακίνδυνο, που δεν κάνει κανένα κακό. Εκτός κι αν πυροδοτηθεί. Πυροδοτείται από κάποια εξειδικευμένα φάρμακα και τότε, σε σκοτώνει.
Στο σώμα και το αίμαΈτσι είναι και με τους νεκροζώντανους. Η προηγούμενη κρίση πυροδότησε την ευρωπαϊκή ακροδεξιά (που είναι η παραδοσιακή πληγή της Ευρώπης) και τις διακρίσεις απέναντι στους μαύρους (που είναι η αντίστοιχη πληγή της Αμερικής). Καμία σημασία δεν είχε για την ραχοκοκαλιά της χώρα η εκλογή του Μπαράκ Ομπάμα. Είχε για τους συμβολισμούς, αλλά δεν σκότωσε τον ρατσισμό. Όταν ήρθε ο Τραμπ, είδαμε όλες τις πραγματικές αντιθέσεις της γης της Επαγγελίας.
Έτσι, λοιπόν, μπήκαμε στην εποχή των νεκροζώντανων. Πώς είναι τα θρίλερ με τα φαντάσματα, που όλο το χρόνο κοιμούνται ή εμφανίζονται λιγάκι στους καθρέφτες και μία φορά στα δώδεκα φεγγάρια ξυπνούν και σκοτώνουν όποιον βρούνε μπροστά τους; Το αυτό. Σαν ανθρωπότητα δεν ήμασταν ποτέ πραγματικά προετοιμασμένοι για τις αλλαγές, μάλλον έχουμε μάθει να προσαρμοζόμαστε. Ούτε και τώρα περιμένουμε αυτό που θα έρθει, όπως δεν περιμέναμε την πανδημία. Δεν είμαστε προετοιμασμένοι για την επακόλουθη κρίση.
Πιθανότατα κι οι επιλογές μας να είναι ισχνές. Δηλαδή, αν το σκεφτούμε, πάντοτε ισχνές ήταν. Δεν είχαμε ιδιαίτερες εναλλακτικές, παρά μόνο το σώμα και το αίμα μας. Ο Τζωρτζ Φλόυντ ίσως να είναι σύμβολο, όπως ήταν η Ρόζα Παρκς. Ίσως και όχι. Αλλά σε καμία περίπτωση δεν αλλάζουν οι δικές μας εναλλακτικές. Παραμένουν πιστά δεμένες στο σώμα μας και στο αίμα. Και λίγο στα ποιήματα, τα τραγούδια της κάθε εποχής των νεκροζώντανων: Τους χιλιάδες Ύμνους προς την Ελευθερία.
Όλγα Στέφου