Του Θωμά ΤσαλαπάτηΗ αμερική προκύπτει στο φαντασιακό μας ως η διαρκώς γνωστή χώρα, ως ο οικείος τόπος που δεν επισκεφτήκαμε ποτέ και όμως διαρκώς κατοικούμε. Ως ένας τόπος αναγνωρίσιμος μέσα από την πρόχειρη εικονική μας εκμάθηση, συγγενής μέσα από τον άστοχο και άγονο μιμητισμό μας και την κατανάλωση προτύπων και προϊόντων. Το μεγάλο μακριά που φυτρώνει εδώ παρακάτω. Ακόμα και αυτή η ασαφής λέξη «αμερική» περιγράφει την περίεργη κατάστασή μας. Μια λέξη που δεν περιγράφει μια χώρα και δεν αντιστοιχεί σε μια ήπειρο. Μια λέξη που είναι περισσότερο στόχος, επιθυμία ή άλλες φορές ενσάρκωση του κακού. Αλλά σχεδόν ποτέ γεωγραφία. Ένας τρόπος να αγνοείς και να γνωρίζεις ταυτόχρονα.
Και όμως όσο παράξενο και αν μας φαίνεται οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι μια πραγματική χώρα. Με ταξικές αντιθέσεις, με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και υπαρκτούς ανθρώπους. Όλα άγνωστα κάτω από την «αμερική». Είναι αρκετά δύσκολο να καταλάβουμε μέσα στη σύγχυση πραγματικότητα και θεάματος. Πόσο μάλλον συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που δεν βρίσκουν τον δρόμο τους εύκολα μέσα από την τηλεοπτική ή χολιγουντιανή αφήγηση.
Τι σημαίνει να είσαι μαύρος στις ΗΠΑΚανείς νομίζω πως δεν μπορεί να καταλάβει τι σημαίνει να είσαι μαύρος στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Να το νιώσει και να το αντιληφθεί. Μπορούμε ίσως να αποκτήσουμε μια διαμεσολαβημένη αίσθηση μέσα από τραγούδια, μέσα από βιβλία, μέσα από αφηγήσεις γνωστών. Υπάρχει όμως κάτι πιο βαθύ, που πάντοτε θα μας διαφεύγει. Και αυτό γιατί ο κάθε ρατσισμός και η κάθε κοινωνική περιθωριοποίηση όσο και αν εδράζονται στο ενιαίο συναίσθημα του μίσους και της τυφλότητας, παίρνουν τελικά τα πραγματικά τους χαρακτηριστικά και διαφοροποιούνται μέσα από ιστορικές και κοινωνικές συνθήκες. Και από όσο φαίνεται ο ρατσισμός στην περίπτωση αυτή είναι ακόμη δομικός.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες ο φυλετικός ρατσισμός έχει ταυτόχρονα ταξικά χαρακτηριστικά. Το χρώμα γίνεται κοινωνικό στίγμα, απειλή και συμπεριφορά στα μάτια των «αθώων» λευκών, ενσάρκωση στερεοτύπων και κοινωνικό αντανακλαστικό. Αυτό όμως που ορίζει τον αμερικανικό ρατσισμό τόσο στην φυλετικότητα όσο και στην ταξικότητά του είναι η ίδια του η ιστορικά προσδιορισμένη καταγωγή. Το γεγονός της δουλείας ως μια ανεπούλωτη πληγή που διαρκώς ανοίγει με διαφορετικές αφορμές, σε διαφορετικούς ιστορικούς χρόνους με τον ίδιο πάντοτε τρόπο. Μια φαντασιακή διαστρωμάτωση που άλλοτε θα εκδηλωθεί ως ενοχή, άλλοτε ως διεκδίκηση και άλλοτε ως ρατσιστικό έγκλημα. Ανάλογα κάθε φορά με το ποιος είναι ο φορέας και εκφραστής της.
Ηθικό αίτημαΤο παρόν της κοινωνικής αναταραχής στις Ηνωμένες πολιτείες έρχεται σε μια στιγμή διαχείρισης ενός περίπλοκου μείγματος. Αυτό που πυροδότησε η δολοφονία του Τζόρτζ Φλόιντ δεν είναι μια μονοσήμαντη αντίδραση. Η δυσαρέσκεια ταυτίζεται κυρίως με τα αντανακλαστικά απέναντι σε ένα ρατσιστικό έγκλημα που ήρθε να συμβολίσει όλο τον αυταρχισμό της εξουσίας απέναντι στην αφροαμερικανική κοινότητα. Ταυτόχρονα όμως αποτελεί ένα πολιτικό γεγονός ανάμεσα σε δύο άλλα. Την άθλια διαχείριση του κορονοϊού και των επιπτώσεών του που δεν έχει ακόμη τελειώσει και την επερχόμενη οικονομική ύφεση που ήδη έχει στερήσει χιλιάδες θέσεις εργασίας. Αυτά σε συνδυασμό με την ψυχολογία του εγκλεισμού, την τετραετία Τραμπ και την ηθική εξάντληση που δημιουργεί τόσο αυτή όσο και το ενδεχόμενο ανανέωσής της και την απογοήτευση ενός μεγάλου προοδευτικού κομματιού για την ήττα του Μπένρι Σάντερς στις εσωκομματικές εκλογές του δημοκρατικού κόμματος. Όλα αυτά είναι δεδ��μένα που χαρακτηρίζουν το πολυπρόσωπο μείγμα. Δεν είναι όμως μόνο αυτά. Ένα μεγάλο κομμάτι αιτίων και αιτιατών παραμένει για εμάς στο σκοτάδι. Και μάλλον δεν γίνεται αλλιώς.
Το τεράστιο κύμα συμπαράστασης που τείνει να πάρει καθολικά χαρακτηριστικά (ακόμα και όταν περιορίζεται σε ανέξοδες διαδικτυακές αναρτήσεις) δεν μιλά μόνο για όσα συμβαίνουν σε αυτή τη γνωστή χώρα σε αυτή την άγνωστη ήπειρο. Μιλά για ένα ηθικό αίτημα που προσδιορίζει κυρίως αυτόν που το εκφράζει. Είναι χρέος του κάθε δημοκρατικά σκεπτόμενου πολίτη να στρέψει το αίτημα αυτό προς την εκάστοτε πραγματικότητα. Την πραγματικότητα του δικού μας ρατσισμού, την πραγματικότητα της δικής μας αστυνομικής αυθαιρεσίας, την πραγματικότητα των δικών μας νεκρών στους δρόμους. Αυτό που τελικά μας συνταράσσει είναι το πόσο κοντά βρίσκονται οι Ηνωμένες Πολιτείες στο αμείλικτα συγκεκριμένο εδώ μας. Και μαζί πόσο παρόμοια μοιάζουν τα εύφλεκτα μείγματα και πως η εκάστοτε σπίθα έχει πάντοτε την ίδια όψη.
http://tsalapatis.blogspot.com/