Παρά το γεγονός ότι οι περιφέρειες της Ευρώπης, μεταξύ των οποίων και η Πορτογαλία, αποδείχτηκαν ανθεκτικότερες στη μετάδοση της πανδημίας από τις πιο κεντρικές χώρες, όπως για παράδειγμα η Ιταλία, αυτό δεν σημαίνει ότι το κύμα μιας άλλης μετάδοσης, δηλαδή της οικονομικής κρίσης ως συνέπεια της αναστολής μεγάλου μέρους των οικονομικών δραστηριοτήτων και των διεθνών συναλλαγών, θα αποδειχτεί εξίσου ήπιο.
Ένα είναι το κυρίαρχο στοιχείο στην πορτογαλική πολιτική: αντίθετα με όσα συνέβαιναν στην περίοδο των Geringonça, όταν η σοσιαλιστική κυβέρνηση μπορούσε να υπολογίζει σε μια κοινοβουλευτική πλειοψηφία που συνένωνε όλα τα κόμματα της αριστεράς, τώρα ο Κόστα πρέπει να διαπραγματεύεται κάθε νέο μέτρο στη Βουλή.
Ανασχηματισμός με συνέπειες και στην Ένωση
Οι προβλέψεις δεν είναι σαφείς, οι αριθμοί είναι πολλοί: -4%; -8%; Η Τράπεζα της Πορτογαλίας (BdP) είναι πολύ πιο απαισιόδοξη και προτείνει το νούμερο -9,5%. Πέρα από τις εκτιμήσεις είναι πάντως γεγονός ότι και με τις καλύτερες υποθέσεις όχι μόνο το ΑΕΠ εμφανίζει μεγάλη πτώση, αλλά και η σχέση ΑΕΠ δημόσιου χρέους θα αυξηθεί στο 134%, ενώ το έλλειμμα θα υπερβεί ευρέως το όριο του 3%. Προς το παρόν, η Ευρωπαϊκή Ένωση φαίνεται να κρατά ευνοϊκή στάση, αλλά το μέλλον θα είναι παρά ταύτα πολύ δύσκολο. Πριν λίγες μέρες, η σύγκρουση του πρωθυπουργού Αντόνιο Κόστα με τον υπουργό Οικονομικών, καθώς και πρόεδρο του Γιούρογκρουπ, Μάριο Σεντένο, ήρθε να αναφλέξει περαιτέρω την ήδη πυρακτωμένη ατμόσφαιρα, με κατάληξη την παραίτηση του Σεντένο.
Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα και το εγχώριο, καθώς και τα κατάλοιπα του παρελθόντος, επικαλύπτονται, σχηματίζοντας ένα λαβύρινθο από τον οποίο είναι δύσκολη η έξοδος. Έτσι, η βιαστική διάσωση του Banco Espirito Santo τον Αύγουστο του 2014 και η εξίσου βιαστική δημιουργία του Novo Banco, εξακολουθεί να απορροφά σημαντικούς πόρους και να γεννά πολεμική. Σ’ αυτό το πλαίσιο πρέπει να δούμε την έξοδο του Σεντένο από την κυβέρνηση. Πρόκειται για έναν ανασχηματισμό ο οποίος θα έχει προφανώς συνέπειες και για τις ισορροπίες της Ένωσης. Θα είναι δουλειά των ευρωπαίων υπουργών Οικονομικών να βγάλουν τα κάστανα από τη φωτιά και να ορίσουν έναν αντικαταστάτη του ανθρώπου που κάποιοι αποκαλούσαν «Κριστιάνο Ρονάλντο των Οικονομικών». Σύμφωνα με την ισπανική εφημερίδα El Paìs, η σημερινή αντιπρόεδρος του Γιούρογκρουπ, η ισπανίδα υπουργός Οικονομικών Νάντια Καλβίνο είναι το φαβορί. Αυτό οφείλεται και στη στήριξη του γερμανού αντικαγκελαρίου, του σοσιαλδημοκράτη Όλαφ Σολτς.
Περαιτέρω απειλή για την πολιτική σταθερότητα
Σε πορτογαλικό επίπεδο, η έξοδος του Σεντένο είναι μια περαιτέρω απειλή για την πολιτική σταθερότητα. Εκτός από το Novo Banco, στο οποίο αναφερθήκαμε, υπάρχει η άλλη μεγάλη πρόκληση για την κυβέρνηση, η διάσωση της αεροπορικής εταιρείας TAP. Μέχρι στιγμής, το δημόσιο χρήμα, υπό τη μορφή δανείου, μάλλον υπερβαίνει το δισεκατομμύριο ευρώ, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση έκανε ήδη γνωστό ότι δεν είναι αντίθετη. Παρόλα αυτά, δεν είναι ακόμη σαφές ποια θα είναι η σχέση της αεροπορικής εταιρείας με το κράτος. Το Μπλόκο της Αριστεράς τονίζει ότι, με δεδομένο το μέγεθος της παρέμβασης, η κυβέρνηση θα πρέπει να απαιτήσει έναν ενεργό ρόλο στις αποφάσεις της επιχείρησης.
Η επιλογή να προταθεί στον Σεντένο το αξίωμα του διοικητή της Τράπεζας της Πορτογαλίας συνιστά μια ακόμη εστία διαίρεσης των κομμάτων. Ο Κόστα στηρίζει τον πρώην υπουργό του, τα μη σοσιαλιστικά κόμματα αντιτίθενται, υποστηρίζοντας ότι δεν θα υπάρχει η αναγκαία απόσταση από έναν οργανισμό που έχει ως έργο του και την εποπτεία. Η Βουλή θα πρέπει να αποφασίσει σύντομα τι να κάνει και αν θα εμποδίσει τον διορισμό ψηφίζοντας ένα νέο νόμο που θα θέτει νέους περιορισμούς.
Σήμα συνέχειας
Στο μέτωπο της κυβέρνησης, ο Ζοάο Λεάο, ήδη υφυπουργός από το 2015, και συνεπώς μεγάλος γνώστης όλων των φακέλων, θα είναι ο νέος υπεύθυνος για το υπουργείο Οικονομικών. Άρα μια επιλογή που δίνει το σήμα της συνέχειας, έστω και με μια προσωπικότητα μικρότερου κύρους σε σύγκριση με τον προκάτοχό του. Εν πάση περιπτώσει, ο διορθωτικός προϋπολογισμός έχει ήδη εγκριθεί από το υπουργικό συμβούλιο και πρέπει τώρα να ψηφιστεί στη Βουλή. Στο κείμενο προβλέπεται για το 2020 μια συρρίκνωση της οικονομίας κατά 6,9% και το έλλειμμα στο 6,3%. Θα αυξηθεί η ανεργία, περίπου 10%, θα υπάρξει μείωση κατά 15% των εξαγωγών και μια πτώση του τομέα του τουρισμού ίση περίπου με το 60%. Η κατάσταση θα βελτιωθεί το 2021, όταν η οικονομία θα επιστρέψει στη μεγέθυνση, με ένα άλμα περίπου 5%. Προβλέπονται πάρα πολλά μέτρα, σχεδόν όλα για τη διαχείριση και την αντιμετώπιση των συνεπειών της οικονομικής κρίσης. Ανάμεσα στα διάφορα κεφάλαια δαπανών το πιο σημαντικό είναι περίπου 750 εκατομμύρια ευρώ και αφορά τη μεταρρύθμιση του καθεστώτος προσωρινής απόλυσης για εκείνες τις επιχειρήσεις που είχαν μια μείωση τουλάχιστον κατά 40% του κύκλου εργασιών τους. Υπάρχουν επίσης 500 εκατομμύρια αναχρηματοδότησης του Εθνικού Συστήματος Υγείας, τόσο για τους εργαζομένους σε αυτό, όσο και για τους πολίτες. Μια ενίσχυση των ταμείων για την άμεση στήριξη του εισοδήματος. Χρηματοδότηση σε υποδομές και για τη μετατροπή των βραχυχρόνιων μισθώσεων σε μισθώσεις μακράς διάρκειας με καθορισμένες τιμές.
Μέχρι στιγμής, δεν υπήρξε κόμμα, εκτός από το ακροδεξιό Chega, που ψήφισε ενάντια στις γενικές αυτές κατευθύνσεις. Όπως μπορούμε να φανταστούμε, οι διαφοροποιήσεις είναι πάρα πολλές και, κυρίως από την αριστερά, ασκείται κριτική στην ανεπάρκεια των μέτρων για την αντιμετώπιση του κύματος της ανεργίας. Θα χρειαζόταν μεγαλύτερο θάρρος στο θέμα των προσωρινών απολύσεων, με εγγυημένο το σύνολο του μισθού, και μια σημαντική μείωση του ΦΠΑ του ηλεκτρικού ρεύματος. Ο νέος προϋπολογισμός στην οριστική του μορφή θα πρέπει να ψηφιστεί στις αρχές Ιουλίου και ο πρωθυπουργός δήλωσε ήδη ότι οι τροποποιήσεις θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη το τελικό ύψος των δαπανών, το οποίο δεν είναι δυνατό να αλλάξει.
Μετάφραση: Τόνια Τσίτσοβιτς