Η περίοδος σοβαρών αναταράξεων που διανύουν το ΝΑΤΟ και η Ε.Ε. προβλέπεται παρατεταμένη. Οι τύχες της Ελλάδας, ως μέλους και των δύο αυτών αλληλένδετων κέντρων, εξαρτώνται αναπόφευκτα από την έκβασή της. Η χώρα πρέπει να είναι ενεργά παρούσα σε κάθε εξέλιξη, ιδίως αν πρόκειται για «προκλήσεις» που την αφορούν άμεσα.
Η απόφαση της Γαλλίας να αναστείλει τη συμμετοχή της στη νατοϊκή επιχείρηση Sea Guardian στη Μεσόγειο, καταγγέλλοντας την Τουρκία για επιθετικές ενέργειες κατά πολεμικού σκάφους της, με σαφή πρόθεση να αμφισβητήσει ευθέως την ιδιότυπη ασυλία που απολαμβάνει η Τουρκία στο ΝΑΤΟ, είναι μια τέτοια «πρόκληση» για την Αθήνα, στην αναζήτηση ερεισμάτων στήριξης απέναντι στις προκλήσεις της Άγκυρας.
Για έναν πρόσθετο λόγο. Η στοχοποίηση, προ μηνός, από τουρκικά πολεμικά σκάφη της γαλλικής φρεγάτας «Courbet» που συμμετείχε στη νατοϊκή επιχείρηση Sea Guardian ανοικτά της Λιβύης, συνδέεται συνειρμικά σε ανάλογο περιστατικό το ίδιο διάστημα, όταν τουρκικά πολεμικά πλοία είχαν αρνηθεί να επιτρέψουν τον έλεγχο ύποπτου εμπορικού πλοίου από την ελληνική φρεγάτα «Σπέτσαι» που συμμετείχε στην κοινή ευρωπαϊκή επιχείρηση «Ειρήνη» για την τήρηση του εμπάργκο όπλων.
Τι μπορεί να σημαίνει η επιστολή που κατέθεσε επισήμως στον γ.γ. του ΝΑΤΟ την Τρίτη το γαλλικό υπουργείο Ενόπλων Δυνάμεων ζητώντας (α) να επανεπιβεβαιώσουν τα μέλη της συμμαχίας ότι σέβονται το εμπάργκο, (β) καλύτερο συντονισμό μεταξύ αποστολών του ΝΑΤΟ και της ΕΕ στην εφαρμογή του εμπάργκο και (γ) θεσμοθέτηση μηχανισμών για την αποφυγή παρόμοιων περιστατικών στο μέλλον; Μπορεί να σημαίνει «Μαζέψτε την Τουρκία ή ξεχάστε μας»; Σταδιακή περαιτέρω αποστασιοποίηση της Γαλλίας από τη συμμαχία, μετά και τον «εγκεφαλικό θάνατο» του ΝΑΤΟ τον οποίο ανέφερε προ μηνών ο πρόεδρος Μακρόν διαπιστώνοντας από τη τάση των ΗΠΑ να απεμπλακούν από τη συμμαχία;
Είναι νωρίς να ειπωθεί. Σε κάθε περίπτωση, το θαλάσσιο επεισόδιο ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε τη γαλλική δυσαρέσκεια για το ρόλο που διεκδικεί, με την ανοχή/υποστήριξη των ΗΠΑ, η Τουρκία στη ΝΑ Μεσόγειο. Για την «ιστορική και εγκληματική ευθύνη» της Άγκυρας στη Λιβύη, η οποία «δεν σέβεται καμία από τις δεσμεύσεις της Διαδικασίας του Βερολίνου» και εισάγει στη χώρα τζιχαντιστές από τη Συρία.
Η Τουρκία ανταπάντησε κατηγορώντας τη Γαλλία ότι αγνοεί ηθελημένα τις παραβιάσεις του λιβυκού εμπάργκο από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και την Αίγυπτο.
Θα μπορούσαν να είναι συνηθισμένες αβρότητες μεταξύ (άσπονδων) φίλων, αν ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου δεν έβγαινε την Πέμπτη να «απαιτήσει» από τη Γαλλία να «ζητήσει συγγνώμη άνευ όρων» για τη «διασπορά ψευδών κατηγοριών» αναφορικά με το ναυτικό επεισόδιο. Και να επιμείνει, προσθέτοντας την προκλητικά άκομψη διαπίστωση ότι, « Γαλλία, την οποία διοικεί ο Μακρόν, ή μάλλον την οποία δεν καταφέρνει αυτή τη στιγμή να διοικήσει, βρίσκεται στη Λιβύη απλά και μόνο για να επιδιώξει τα συμφέροντά της με καταστροφική νοοτροπία», συνοδευόμενη από τη φράση: «Από τη μια το ΝΑΤΟ θεωρεί τη Ρωσία απειλή, από την άλλη η Γαλλία, μέλος του ΝΑΤΟ, καταβάλλει προσπάθειες για να ενισχύσει την παρουσία της Ρωσίας» — αυτό το τελευταίο προς τέρψη, προφανώς, του ακροατηρίου στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού…
Με το Λιβυκό να προσεγγίζει(;) την «οριστική διευθέτηση», οι ανταγωνισμοί στη ΝΑ Μεσόγειο εντείνονται, πολλαπλασιάζοντας τις «αποσταθεροποιητικές» τάσεις εντός του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε. που είχαν εκκινήσει στη Συρία. Ποιοι θα είναι οι χαμένοι; Και ποιοι οι κερδισμένοι, στους οποίους μάλλον δεν θα συγκαταλέγεται η Ελλάδα;
Η Γαλλία εμφανίζεται αποφασισμένη να ζητήσει μέτρα κατά της Τουρκίας στο Συμβούλιο υπουργών Εξωτερικών της Ε.Ε. στις 13 Ιουλίου με θέμα τις σχέσεις Τουρκίας-Ευρώπης. Επ’ αυτού, η ηγεσία του ΝΑΤΟ φέρεται ιδιαίτερα δυσαρεστημένη με το Παρίσι, το ίδιο και η Ουάσινγκτον – αλλά και, για τους δικούς του λόγους, το Βερολίνο, το οποίο, διαθέτοντας για το επόμενο εξάμηνο την προεδρία της Ε.Ε., θέλει να παγιώσει την προσέγγιση με την Άγκυρα.
Με ποια ανταλλάγματα, ποιες υποχωρήσεις και εκ μέρους τίνος;
Την περασμένη Τετάρτη, ο γερμανός υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μάας, σε κοινή συνέντευξη Τύπου με τον τούρκο ομόλογό του Μεβλούτ Τσαβούσογλου έθεσε ως προϋπόθεση για την εμβάθυνση του διαλόγου Ε.Ε.-Τουρκίας τη διευθέτηση του ζητήματος των τουρκικών γεωτρήσεων. «Όσο μας απασχολούν ζητήματα όπως οι γεωτρήσεις ανοιχτά της Κύπρου ή ενδεχομένως στην Κρήτη», είπε, «χώρες όπως η Ελλάδα και η Κύπρος θα δείχνουν στο πλαίσιο της Ε.Ε. μικρή διάθεση για εμβάθυνση του διαλόγου»…
Άγνωστο αν και ποιες διαβεβαιώσεις —και εκ μέρους τίνος— είχε ο Τούρκος ΥΠΕΞ όταν, υιοθετώντας διαλλακτική στάση, κατέθετε στη συνέντευξη ότι, «Ο πρόεδρός μας μίλησε τηλεφωνικά με τον Έλληνα πρωθυπουργό… Αυτό σημαίνει ότι η Ελλάδα εμπλέκεται σε διάλογο… Θέλουμε στο εξής να προχωρήσουμε όλες οι πλευρές με περιεκτικό διάλογο, με σεβασμό και προς το συμφέρον όλων... Δεν απορρίπτουμε τις αξιώσεις κανενός, αλλά είναι σημαντικό να καλλιεργήσουμε τον διάλογο και να τον προχωρήσουμε»…
Και η Αθήνα; Η Αθήνα δεν είναι βέβαια το Παρίσι… Αλλά ούτε και η Αθήνα της συμφωνίας των Πρεσπών. Η κυβέρνησή της έχει μεν δεσμευτεί ότι στη Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε. στις 17 και 18 Ιουλίου θα θέσει το θέμα των προκλήσεων της Τουρκίας, όμως, όπως όλα δείχνουν, δεν θα ζητήσει συγκεκριμένες κυρώσεις. Ανησυχεί επιπλέον για το ενδεχόμενο η Γερμανία να ζητήσει άμεσα από τα δύο μέρη να καθίσουν στο τραπέζι του διαλόγου. Δεν αισθάνεται επαρκώς προετοιμασμένη, μετά και την αποτυχημένη απόπειρα προσέγγισης με την Αίγυπτο, αλλά κυρίως επειδή δεν έχει φροντίσει κατ’ ελάχιστον να προετοιμάσει την κοινή γνώμη της χώρας — ή να έχει έστω αναζητήσει, εντός του κόμματός της, τη χρυσή τομή ανάμεσα στην άποψη Ντ. Μπακογιάννη υπέρ του διαλόγου και την προειδοποίηση Αντ. Σαμαρά ότι «διάλογος με πειρατές δεν γίνεται».
Ο καθένας κοιμάται όπως έστρωσε. Ο κ. Μητσοτάκης, ούτε αυτό. Διότι, απλούστατα, έχει χάσει τον ύπνο του.
Όσο για την ίδια τη χώρα, μάλλον δεν πρέπει να αυταπατάται ότι θα είναι ενεργά παρούσα μπροστά στις προκλήσεις που την αφορούν άμεσα…
Κωστής Γιούργος