«Ντερζού ουζαλά»
Του Στράτου ΚερσανίδηΜπορεί η ζωή να ξεκίνησε από τα αρχέγονα υλικά της γης, αλλά ο σύγχρονος άνθρωπος όλο και απομακρύνεται από αυτά, θύμα ενός «πολιτισμού» που τον οδηγεί στην υιοθέτηση ενός αφύσικου τρόπου ζωής.
Παρόλα αυτά υπάρχουν άνθρωποι, που δυστυχώς, όλο και λιγοστεύουν, οι οποίοι είναι ζυμωμένοι με το χώμα, ακούν τις αναπνοές της γης, αφουγκράζονται το κελάρυσμα του νερού, τις πνοές του ανέμου και τις φωνές των ζώων. Άνθρωποι που το κορμί τους έχει τη μυρωδιά του χώματος, που δεν εκστασιάζονται μπροστά στα «θαύματα» του υλικού πολιτισμού, ολιγαρκείς αλλά απόλυτα αυτάρκεις. Με λίγα λόγια, αληθινοί άνθρωποι που μυρίζουν, γεύονται κι αγαπούν χωρίς να έχουν δεύτερες σκέψεις.
«Ντερσού Ουζαλά» (Dersu Uzala), είναι ο τίτλος μιας αριστουργηματικής ταινίας, σοβιετικής παραγωγής, που σκηνοθέτησε ο μεγάλος ιάπωνας σκηνοθέτη Ακίρα Κουροσάουα, το 1975. Κι ο τίτλος αυτός δεν είναι παρά το όνομα ενός ανθρώπου, ενός κυνηγού ο οποίος ζει στην περιοχή Ουσούρι στη Σιβηρία.
Η ιστορία ξεκινά το 1902, όταν μια μικρή ομάδα του ρωσικού στρατού, με επικεφαλής τον τοπογράφο, λοχαγό Βλαντιμίρ Αρσένιεφ, φτάνει στην περιοχή για να την εξερευνήσει και να την χαρτογραφήσει. Εκεί θα γνωρίσει τον Ντερσού, έναν ντόπιο ο οποίος έχασε τη γυναίκα και τα παιδιά του από ευλογιά κι από τότε περιπλανιέται στις αχανείς εκτάσεις και τα απέραντα δάση, κυνηγώντας για να ζήσει. Ο άνθρωπος αυτός θα γίνει οδηγός της ομάδας και σύντομα να αναπτύξει μια στενή φιλική σχέση με το λοχαγό. Η σχέση αυτή ζυμώνεται μέσα από μια σκληρή και γεμάτη κινδύνους καθημερινότητα και γίνεται ακόμη πιο δυνατή όταν ο Ντερσού χάρη στην ευφυΐα του θα σώσει τη ζωή του Αρσένιεφ. Η αποστολή θα τελειώσει, οι στρατιώτες θα φύγουν αλλά πέντε χρόνια μετά, το 1907, ο λοχαγός θα ξαναβρεθεί στα ίδια μέρη, επικεφαλής μιας νέας αποστολής. Θα ξανασυναντηθεί με τον Ντερσού Ουζαλά και η φιλία τους θα δυναμώσει ακόμη περισσότερο, καθώς η εκτίμηση αλλά και η αγάπη του ενός για τον άλλον, μεγαλώνουν. Όμως τα χρόνια έχουν περάσει, ο κυνηγός έχει μεγαλώσει και η όρασή του έχει εξασθενήσει. Ο λοχαγός Αρσένιεφ βλέποντας πως ο φίλος του δυσκολεύεται, του προτείνει να τον ακολουθήσει στην πόλη και να μείνει μαζί του. Έτσι και γίνεται αλλά ο Ντερσού δεν μπορεί να περιοριστεί μέσα στα στενά όρια ενός σπιτιού και μιας πόλης. Αποφασίζει να φύγει και ο Αρσένιεφ του χαρίζει ένα σύγχρονο όπλο. Δεν περνά πολύ χρόνος και φτάνει στο σπίτι μια ειδοποίηση πως ο Ντερσού βρέθηκε νεκρός, μάλλον θύμα κάποιου ληστή που ήθελε να κλέψει το νέο του όπλο. Τον θάβουν ανάμεσα σε ένα έλατο και έναν κέδρο κι όταν μετά από τρία χρόνια (έτσι ξεκινά η ταινία, το 1910), ο Αρσένιεφ πηγαίνει να βρει τον τάφο, τα δυο δέντρα έχουν κοπεί αφού στην περιοχή χτίζεται ένα χωριό. Έχουν απομείνει μόνον τα απομεινάρια των δέντρων κι ο λοχαγός Βλαντιμίρ Αρσένιεφ, αναπολεί το φίλο του, Ντερσού Ουζαλά.
Η ταινία είναι μια συγκινητική ελεγεία, ένας εκκωφαντικός λυγμός για την καταστροφή της φύσης αλλά και τη μετάλλαξη του ανθρώπινου είδους. Ο Ακίρα Κουροσάουα χωρίς να μηρυκάζει οικολογίζουσες ακρότητες και δημαγωγίες, αφήνει την ιστορία του να μιλήσει. Η προβληματική του διαθέτει βάθος και ουσία καθώς τοποθετεί τον άνθρωπο μέσα στη φύση και ενώ μιλάει για το μεγαλείο της, την ίδια ώρα θέτει και το ζήτημα των ανθρώπινων σχέσεων και πως αυτές πληγώνονται, όπως και το φυσικό περιβάλλον, σε μια στενή αλληλεξάρτηση.
Μια μεγάλη ταινία, η οποία είναι βασισμένη σε δύο βιβλία του Βλαντιμίρ Αρσένιεφ και η οποία τιμήθηκε με το ξενόγλωσσο Όσκαρ το 1976.
strakersan@gmail.com
kersanidis.wordpress.com