Οπισθοδρομικό νομοσχέδιο για τη θανάτωση των αδέσποτων, την κατάργηση της υποχρεωτικής σήμανσης και τον εξοστρακισμό των καταφυγίων
Ας μιλήσουμε με νούμερα, μήπως και συνειδητοποιήσουμε την έκταση του προβλήματος. Στην Ελλάδα εκτιμάται ότι ζουν αδέσποτα -υποκείμενα στην καθημερινή κακοποίηση και στη στέρηση στοιχειωδών δικαιωμάτων- περίπου 2,5-3 εκατομμύρια σκύλοι και γάτες. Περίπου 4 στα 10 νοικοκυριά στη χώρα δηλώνουν πως ζουν με, τουλάχιστον, ένα σκύλο ή γάτα, αριθμός που αντιστοιχεί στο μέσο όρο της Ευρώπης. Η σχέση αδέσποτων προς δεσποζόμενα είναι 2,2 προς 1 και αυτό μας δίνει ξεκάθαρα τη θλιβερή πρωτιά ανάμεσα στις ευρωπαϊκές χώρες. Πρόκειται για ένα ζήτημα που διαιωνίζεται, όπως καταδεικνύεται από τη χρονική ακολουθία νομοθετικών ρυθμίσεων
1 2003, 2014, 2018 (αποσύρεται), 2020… (το οποίο δεν παρεκκλίνει στην κατεύθυνση των όσων νόμων μέχρι σήμερα έχουν θεσπιστεί, προκαλώντας τις αντιδράσεις των φιλοζωικών οργανώσεων και κοινότητας).
Ενδεικτικά, η θέση του Αχαϊκού Συλλόγου για τη Μέριμνα των Ζώων: «…με δεδομένο ότι τα αδέσποτα αντιμετωπίζονται σαν ανεπιθύμητο βάρος και ότι οι συνθήκες που επικρατούν στο σύνολο σχεδόν των δημοτικών κυνοκομείων/καταφυγίων είναι τεκμηριωμένα απαράδεκτες, η διάταξη αυτή -ξεκάθαρα οπισθοδρομική- ανοίγει τον δρόμο που θα γυρίσει την Ελλάδα πίσω στην εφιαλτική εποχή του μπόγια... Όμως, εξαφανίζοντας τα ζώα, δεν εξαφανίζεται το πρόβλημα… Ο νόμος επιτάσσει η παραμονή των αδέσποτων σε καταφύγια να έχει προσωρινό χαρακτήρα. Τα καταφύγια πρέπει να είναι εγκαταστάσεις ενταγμένες στην κοινότητα και εύκολα προσβάσιμες σε όλους: στις αρμόδιες υπηρεσίες για λόγους εποπτείας και ελέγχων, στους κτηνίατρους για να ασκούν τις απαραίτητες κτηνιατρικές εργασίες (στειρώσεις, εμβολιασμούς), στις τοπικές φιλοζωικές οργανώσεις για να ασκούν τον καταστατικό σκοπό τους και στους πολίτες»
2.
Καταφύγια αδέσποτων στα όρη, στα άγρια βουνάΤο πρόβλημα δεν ξεκινά με τη συγκέντρωση πληθυσμών στα αστικά κέντρα, δεν αφορά μόνο το σκύλο ή τη γάτα, αρκεί να πληροφορηθούμε για το δράμα των γαϊδουριών, που σε όλη την Ελλάδα, με την εισαγωγή της μηχανής στην αγροτική ζωή, εξοστρακίστηκαν, στην κυριολεξία, στα βουνά και αφέθηκαν στην τύχη τους. Ίσως σε αυτό και την «παράδοση», να ανάγεται η πρόταση του υπουργείου για τη μεταφορά και δημιουργία καταφυγίων αδέσποτων σε ορεινές περιοχές. Άλλωστε, οι «σημερινοί» έλκονται από την παράδοση. Κρίμα, γιατί η παράδοση αυτή δεν μας τιμά ούτε προάγει.
Το πρόβλημα του αδέσποτου ζώου σε όλο του το εύρος και στο διηνεκές έχει πρόσημο, ξεκάθαρα, κοινωνικό. Οι αδέσποτοι σκύλοι και γάτες δεν βρέθηκαν στις πόλεις και στα χωριά μας, δεν ήρθαν μόνα τους, γιατί ήταν ωραία, ούτε τα έφερε κανείς. Εμείς τα δημιουργήσαμε με τη διαχείριση του έμψυχου υλικού, που μια παρακμάζουσα κοινωνία σαν τη δική μας έκανε, καταδικάζοντας τα να ζουν και να αναπνέουν κάτω από τα αυτοκίνητα μας, στους κάδους των σκουπιδιών, στις πυλωτές και όσους τελευταίους ανοιχτούς χώρους έχουμε αφήσει. Ο σκύλος αποτελεί από μόνος του το μοναδικό ζώο που συνεξελίχθηκε και εξημερώθηκε με τον άνθρωπο. Η εξελικτική του πορεία είναι ταυτισμένη με την ανθρώπινη, πολλές σύγχρονες ακαδημαϊκές έρευνες καταδεικνύουν το προφανές: στην ιστορική συνύπαρξη και «συγκατοίκηση» με το σκύλο, ο άνθρωπος πέρασε σταδιακά από τη νομαδική περίοδο, σε πιο μόνιμες εγκαταστάσεις και οικισμούς, βάζοντας τα πρώτα θεμέλια της σημερινής ανθρώπινης κοινωνίας. Σήμερα ο σκύλος έχει, εν πολλοίς, απολέσει την εργαλειακή του αξία και απολαμβάνει το καθεστώς του ζώου συντροφιάς και συμβίωσης με τον άνθρωπο. Η φιλοζωία, όπως και η φιλανθρωπία, άλλωστε, είναι έννοιες που προέκυψαν από την ανάγκη μας να «διαχειριστούμε» ένα ζήτημα κοινωνικό, με αντίστοιχη διάθεση. Ένα πρόβλημα που μόνοι μας δημιουργούμε και διαιωνίζουμε, καθημερινά.
Είναι, εν τέλει, δική μας επιλογή, και μάλλον εύκολη, να λύσουμε αυτό το πρόβλημα. Να λύσουμε και να σταματήσουμε τη βίαιη καταπάτηση των δικαιωμάτων του φυσικού κόσμου. Η επικυριαρχία του ανθρώπινου είδους επί του περιβάλλοντος, δεν λειτουργεί. Το πρόβλημα των μη δεσποζόμενων ζώων δεν είναι αυτής της κυβέρνησης, ούτε των προηγούμενων, αλλά ούτε και των επόμενων. Το πρόβλημα των αδέσποτων ζώων είναι ζήτημα όλων, ζήτημα καθημερινό, ζήτημα πολιτισμού. Πρέπει όλοι να σταματήσουμε να αντιλαμβανόμαστε την εικόνα του αδέσποτου ως αποδεκτή.
Ενισχύεται η απουσία του κράτουςΣε πολιτικό και νομοθετικό επίπεδο καμία εξουσία δεν έδειξε φειδώ σε νομοθετικές και κανονιστικές πρωτοβουλίες σε διάφορα επίπεδα, αποβλέποντας αποκλειστικά και μόνο στην πολιτική της υστεροφημία. Κανείς δεν έλυσε, ούτε καν βελτίωσε τις παραμέτρους του προβλήματος.
Με την υφιστάμενη νομοθεσία και το υπό ψήφιση νομοσχέδιο, η ευθύνη διαχείρισης βαραίνει την τοπική αυτοδιοίκηση, έτσι για να περιπλέκεται ακόμα πιο πολύ το πράγμα. Οι δήμοι υπεκφεύγουν διαχρονικά, ενώ υποχρεούνται να κατασκευάζουν και να λειτουργούν κάποιας μορφής καταφύγια. Δεν είναι δυνατόν, και εδώ όπως και σε άλλα σοβαρά, αν όχι σοβαρότερα ζητήματα, η πολιτεία να ρίχνει λευκή πετσέτα και να περιορίζεται στην εγκληματική της απραξία. Σωματεία και οργανώσεις, απλοί εθελοντές καλούνται να διαχειριστούν ένα πρόβλημα ασύμμετρα μεγαλύτερο τους. Το κράτος, μέσω των δήμων, εξαντλείται σε ένα υποστηρικτικό ρόλο, ανήμπορο για οτιδήποτε περισσότερο. Κονδύλια, χρήμα και όπως αλλιώς λέγεται, προαπαιτούνται για να αλλάξει η εικόνα. Θα χρειαστεί ως πολίτες να ασκήσουμε πίεση αδιακόπως προς αυτή την κατεύθυνση, απορρίπτοντας και απομακρύνοντας από το συλλογικό υποσυνείδητο συνολικά την αντίληψη περί αδέσποτων. Δράσεις επιμόρφωσης και εκπαίδευσης του κοινού, όχι μόνο των ιδιοκτητών ή υποψήφιων ιδιοκτητών, είναι φυσικά απαραίτητες και μόνο θετικό αποτύπωμα επιφέρουν στην κοινωνία, αλλά η υποκρισία της πολιτείας, διαχρονικά υποδαυλίζει και εντέλει καταδικάζει κάθε φιλότιμη προσπάθεια.
Επανένταξη, όχι θανάτωση των ζώωνΥπουργοί και δήμαρχοι οφείλουν να «τρέξουν» καταφύγια σε κάθε δήμο και περιοχή της χώρας, γιατί σκύλοι και γάτες ζουν όπου ζούμε και εμείς. Σχήματα λειτουργικά και ευέλικτα, όχι αγκιστρωμένα από σκουριασμένους νόμους κειμήλια σε αργή εξέλιξη 40 και πλέον ετών. Προσπάθειες που πρέπει να στοχεύσουν στην επανένταξη και υιοθεσία και όχι στην ασυλοποίηση ή θανάτωση, όπως προτείνεται. Παράλληλα, η επιλογή της μη σήμανσης του ζώου και ως εκ τούτου της διαφυγής της βάσης του νόμου ευθύνης της «ιδιοκτησίας», συνεπικουρούμενη από την παράνομη και παράτυπη πρακτική πολλών κτηνιάτρων να μην το κάνουν απαιτητό, καθιστά το νόμο του 2003 και τους επόμενους απλώς ανεφάρμοστους.
Το πρόβλημα των αδέσποτων λύνεται. Στέγη, τροφή και περίθαλψη είναι δικαίωμα κάθε οικόσιτου ζώου, όπως και το δικαίωμα του στην αξιοπρεπή διαβίωση. Κάθε δήμος, κάθε κοινότητα, κάθε γειτονιά μπορεί και πρέπει να διαχειρίζεται τα ζώα που ζουν έξω από τα σπίτια, με σεβασμό. Τα περισσότερα ζώα μπορούν να συλλεχθούν, αν υπάρξει η απαραίτητη υποδομή. Και τις υποδομές τις στελεχώνουν άνθρωποι, θέσεις εργασίας δηλαδή, που μάλλον τις χρειαζόμαστε. Τα αδέσποτα μπορούν να συλλεγούν, να στειρωθούν να θεραπευτούν και κυρίως να προετοιμαστούν για τη νέα τους ζωή. Και αυτά μπορούν να γίνουν σχετικά άμεσα, εφόσον υπάρξει η βούληση και η αποφασιστικότητα. Έχει ξανασυμβεί και αλλού, αν μας λείπει το κίνητρο…
Επίσης, η πολιτεία οφείλει να εφαρμόσει άμεσα τους νόμους που έχει ήδη περάσει και να επιβάλει την ηλεκτρονική σήμανση όλων των ζώων συντροφιάς, αλλά και εργασίας, κάνοντας το απαιτητό από τους κτηνιάτρους, μέσω ελεγκτικών μηχανισμών. Η ενημέρωση και εκπαίδευση της κοινωνίας πρέπει να ενταθεί και επεκταθεί, συνδυάζοντας τις πρωτοβουλίες του ιδιωτικού τομέα και της πολιτείας. Κανένα ζώο δεν πρέπει να αφήνεται στην τύχη του, καμία ζωή, εν γένει. Ας αντλήσουμε σαν κοινωνία υπερηφάνεια από ένα τέτοιο στόχο και ας δώσουμε τους καλύτερους εαυτούς μας για να τον πετύχουμε.
Ας το δούμε, λοιπόν, όλοι μας, φορείς και πολίτες της κοινωνίας, σαν ένα στοίχημα εύκολο να κερδηθεί και σαν σκαλοπάτι για επόμενα εγχειρήματα. Ας αντλήσουμε έμπνευση από μια πιθανή επιτυχία μας, ας γίνουμε καλύτεροι όλοι, κάνοντας καλύτερη τη ζωή τους: «Το ήθος και η πρόοδος μιας κοινωνίας μετριέται από το πώς φέρεται στα ζώα», είπε κάποιος κύριος Γκάντι, παλιότερα, στους αδύναμους γενικότερα, τολμώ να προσθέσω εγώ.
Ανδρέας Σινιγάλιας,
εκπαιδευτής σκύλων
Σημειώσεις1. reportanimalabusegreece.blogspot.com › ... Εγχειρίδιο νομοθεσίας και ενημέρωσης για την κακοποίηση …Δρίβας Ευάγγελος (τελευταία ενημέρωση 12ος 2019).2. http://www.opengov.gr/ypaat/?p=2612&cpage=1#comment-7198