Της Χρύσας ΠαπαδοπούλουΟταν ξεκίνησαν οι ποινικές διώξεις σε βάρος της Χρυσής Αυγής, υπήρχαν κάποιες φωνές-και μέσα στην Αριστερά- που έκρουαν τον κώδωνα του κινδύνου, ότι μία ποινική δική θα μπορούσε εν δυνάμει να καταστήσει τους υπόδικους-κατηγορούμενους χρυσαυγίτες βουλευτές, ήρωες στα μάτια του λαού ως δήθεν πολιτικές οντότητες διωκόμενες από το κράτος, που εν τέλει θα ενίσχυε την επιρροή τους. Άθελα τους, ίσως, οι φωνές αυτές είχαν στο μυαλό τους τις μετεμφυλιακές δίκες των κομμουνιστών συγχέοντας το ήθος των αγωνιστών με τους δολοφόνους χρυσαυγίτες. Το ότι κάποιος είναι κατηγορούμενος σε μία δίκη με πολιτικό υπόβαθρο, δεν σημαίνει αυτομάτως ότι ηρωοποιείται από την κοινωνία. Εξαρτάται από τις πράξεις, τα αποδεικτικά στοιχεία και το υπόβαθρο. Ειδικά δε για την κοινωνία, το υπόβαθρο έχει την βαρύνουσα σημασία. Όπως αποδείχθηκε από την εξέλιξη των γεγονότων, συνέβη το ακριβώς αντίθετο. Η δικαστική μάχη σε συνδυασμό με την ενωτική δράση του αντιφασιστικού μετώπου εκτός δικαστηρίου, ανάγκασε τη ΧΑ σε συρρίκνωση.
Σταδιακή εξαφάνισηΚατ’ αρχάς, ο συνδυασμός αυτός πέτυχε σταδιακά την εξαφάνιση των ταγμάτων εφόδου της ΧΑ, μέσω της συντονισμένης προσπάθειας σωματείων, φορέων και οργανώσεων που δεν άφησαν σπιθαμή δημόσιου χώρου για τις εκδηλώσεις της ΧΑ. Πέτυχε, μετά από πολύ καιρό την απαξίωσή τους από τα περισσότερα ΜΜΕ, τα οποία πριν το 2013 έκαναν lifestyle ρεπορτάζ για τη ζωή ηγετικών μελών της ΧΑ, κανονικοποιώντας τους ναζιστές. Όσο το δικαστήριο προχωρούσε, όλο και περισσότερα στοιχεία για τη ναζιστική φύση και τις εγκληματικές δράσεις έρχονταν στη δημοσιότητα. Αποτέλεσμα όλων αυτών, ήταν η έξοδος της ΧΑ από τη βουλή στις εκλογές του 2019 και η απώλεια και των τελευταίων θεσμικών προνομίων που αυτή απολάμβανε, ως κοινοβουλευτικό κόμμα. Τέλος, μέσα από αλλεπάλληλες αποχωρήσεις των ηγετικών στελεχών της επήλθε η τριχοτόμηση των μορφωμάτων έκφρασής της ναζιστικής ιδεολογίας: ΧΑ με τον ισόβιο αρχηγό της Ν. Μιχαλολιάκο, ΕΛΑΣΥΝ υπό τον Ιωάννη Λαγό, ΓτΠ υπό τον Ηλία Κασιδιάρη.
Κανείς δεν μπορεί να είναι ποτέ σίγουρος για τις εσωτερικές διεργασίες σε εγκληματικές οργανώσεις, ειδικά αν ληφθεί υπόψη ο σχετικά «βελούδινος» τρόπος αποχώρησης από την ΧΑ των ανωτέρω πρώην βουλευτών, αναφερόμενοι γενικώς και αορίστως σε πολιτικά λάθη του Ν. Μιχαλολιάκου. Ωστόσο, ο σπαραγμός μεταξύ των πιστών οπαδών των πρώην και νυν «αγωνιστών» της ΧΑ και η τριχοτόμηση αυτή σίγουρα δεν καθιστά καμία από τις τρεις οργανώσεις ελκυστικό πολιτικό καταφύγιο για το εκλογικό σώμα, τουλάχιστον όχι κατά τα ποσοστά που είχε λάβει η ΧΑ στις εκλογές του 2012.
Εν ολίγοις, η δίκη αυτή έχει παράξει αποτελέσματα σε πολλαπλά επίπεδα πριν καν εκδοθεί η απόφαση του Δικαστηρίου και αυτό δεν είναι αμελητέο. Η μάχη απέναντι στο ναζισμό και το φασισμό θα δοθεί και θα κερδηθεί από την ίδια την κοινωνία. Η έξοδος της ΧΑ από τη βουλή και η τριχοτόμησή της είναι μία πολύ καλή αρχή, όχι το τέλος. Σίγουρα δεν θα είναι το τέλος του αγώνα αυτού, η απόφαση του δικαστηρίου όποια και αν είναι αυτή.
Ανοχή ή καταδίκη;Την Παρασκευή 4.9.2020, ήταν η τελευταία δικάσιμος πριν την έκδοση της απόφασης. Ημερομηνία έκδοσης της απόφασης ορίστηκε η 7η Οκτώβρη, στις 11 π.μ. Εφτά χρόνια μετά την άνανδρη δολοφονία του Παύλου Φύσσα και 5,5 χρόνια μετά την έναρξη της δίκης με 453 συνεδριάσεις, η ελληνική Δικαιοσύνη θα κληθεί να πάρει θέση. Θα κληθεί να αποφανθεί εάν η ΧΑ είναι μία εγκληματική οργάνωση, ποιοι είναι τα μέλη της, ποιοι οι διευθυντές της, τι είδους ποινικής μεταχείρισης θα τύχει έκαστος των κατηγορουμένων. Αυτό αφορά το καθαρά ποινικό επίπεδο. Σε ένα ευρύτερο ιστορικο-πολιτικό επίπεδο η ελληνική Δικαιοσύνη θα κληθεί να πάρει θέση όσον αφορά τα όρια της Δημοκρατίας, να αποφανθεί δηλαδή εάν η ΧΑ δρούσε εντός των δημοκρατικών ορίων ή όχι. Πέρα από την ξεχωριστή ποινική αντιμετώπιση έκαστου των κατηγορουμένων, η απόφαση του Δικαστηρίου εν συνόλω, εκ των πραγμάτων θα στείλει και ένα μήνυμα προς την κοινωνία και τους επίδοξους μιμητές των κατηγορουμένων. Ποιο θα είναι το μήνυμα αυτό; Αυτό της ανοχής φαινομένων ΧΑ ή αυτό της καταδίκης; Καταδίκης, όχι βέβαια για λόγους πολιτικής εμπάθειας ή εκδίκησης, αλλά για τον απλούστατο λόγο ότι δεν είναι αθώοι. Η ελληνική Δικαιοσύνη θα κληθεί να λάβει θέση απέναντι και στο φαινόμενο της ρατσιστικής βίας, ένα φαινόμενο που τα προηγούμενα χρόνια, αδυνατούσε να κατανοήσει, τόσο ως προς τον τρόπο εκδήλωσής του όσο και ως προς τις τρομακτικές συνέπειες της υποβάθμισής του. Τι ρόλο θα διαδραματίσει στο σκεπτικό της απόφασης η αποτύπωση του ρατσιστικού εγκλήματος-μέσα από τα στοιχεία της δικογραφίας- ως πρόδρομος των δολοφονικών επιθέσεων που ακολούθησαν σε Έλληνες αντιφρονούντες; Όλα αυτά θα απαντηθούν με την έκδοση της ιστορικής αυτής απόφασης.
Μονόδρομος η ηθική δικαίωσηΗ ηθική δικαίωση των θυμάτων της ΧΑ και των οικογενειών τους είναι μονόδρομος. Η κοινωνία ανέλαβε το μερίδιο που της αναλογούσε στην προσπάθεια αυτή. Αλλά ακριβώς επειδή η ΧΑ εμφανίστηκε ως θεσμικός φορέας με την μορφή πολιτικού κόμματος, η αποκαθήλωσή της θα πρέπει να αγγίξει και το θεσμικό επίπεδο. Μετά την απόφαση, θα συνεχίσουμε τον αγώνα για να εξασφαλίσουμε ότι η σπορά των ηττημένων του 1945 δεν θα φυτρώσει ποτέ ξανά, πουθενά.
* Η Χρ. Παπαδοπούλου είναι συνήγορος της οικογένειας του Παύλου Φύσσα.