Ευκαιρία για εφαρμογή προειλημμένων αποφάσεων που είχαν προκαλέσει κοινωνική κατακραυγή φαίνεται να βρίσκει στην πανδημία η κυβέρνηση της ΝΔ και στο προσφυγικό, αυτή τη φορά με αφορμή το πρώτο επιβεβαιωμένο κρούσμα κορονοϊού στο Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΚΥΤ) της Μόριας στη Λέσβο, που σημειώθηκε την εβδομάδα που μας πέρασε.
Προώθηση της αντι-προσφυγικής ατζένταςΤο εν λόγω κρούσμα αφορά αναγνωρισμένο πρόσφυγα που είχε φύγει από την Μόρια και επέστρεψε να διαμείνει σε σκηνή εκεί, καθώς δεν μπόρεσε να βρει στέγη στην Αθήνα, γεγονός που καταδεικνύει για ακόμα μια φορά και τα πολλαπλά προβλήματα που προκύπτουν από την πολιτική του υπουργείου που εξωθεί τους πρόσφυγες στην αστεγία ένα μήνα μετά από τη λήψη του ασύλου τους. Παρόλ’ αυτά, ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Ν. Μηταράκης, στο περιστατικό αυτό επέλεξε να αναγνώσει την ευκαιρία εκμετάλλευσής του, ώστε να προωθήσει την αντι-προσφυγική ατζέντα του, λέγοντας πως αναδεικνύεται η ανάγκη δημιουργίας κλειστών και ελεγχόμενων κέντρων.
«Πρώτον, είναι άλλο το κλειστό κέντρο και άλλο το ελεγχόμενο. Αν ο έλεγχος σημαίνει μεγαλύτερη ασφάλεια για τους αιτούντες άσυλο, καλύτερος συντονισμός των φορέων που δρουν εκεί, καλύτερη πρόσβαση στις υπηρεσίες κτλ, τότε θα μπορούσε να είναι θετικό. Αν όμως πρόκειται για κλειστό κέντρο, δηλαδή κράτηση, ερχόμαστε να υπενθυμίσουμε ότι η κράτηση αιτούντων άσυλο πρέπει να αποτελεί το έσχατο μέτρο και όχι το πρώτο βήμα, μόνο για εξαιρετικούς και συγκεκριμένους λόγους και για μικρό χρονικό διάστημα. Δεν μπορούμε να μιλάμε για κράτηση 12.000 ανθρώπων για αόριστο διάστημα και χωρίς συγκεκριμένο, έννομο λόγο», επισημαίνει στην «Εποχή» η Στέλλα Νάνου, υπεύθυνη επικοινωνίας της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ.
Συν του ότι ένα τέτοιο μέτρο έρχεται σε αντίθεση με το σχετικό Δίκαιο, ο υπουργός παρέλειψε να εξηγήσει και πώς αυτό θα βοηθούσε πρακτικά στην προφύλαξη των προσφύγων από την πανδημία, αφού σε περιπτώσεις άλλων δομών τα πρώτα κρούσματα σημειώθηκαν σε υπαλλήλους, που και στην περίπτωση ενός κλειστού κέντρου και πάλι θα μπορούσαν να μεταφέρουν άθελά τους τον ιό απ’ έξω στους έγκλειστους. Ενώ, όπως αποδεικνύεται, ούτε η πολιτική διάκρισης για τον περιορισμό των μετακινήσεων των προσφύγων, που ισχύει συνεχόμενα από τον Μάρτιο, σε αντίθεση με τον υπόλοιπο πληθυσμό, παρείχε προστασία από τον ιό. Μέχρι στιγμής, και από την αρχή της πανδημίας στη χώρα, έχουν καταγραφεί 280 περίπου κρούσματα σε πρόσφυγες, τα οποία πρέπει να σημειωθεί ότι βρέθηκαν τυχαία τις περισσότερες φορές, κατόπιν επίσκεψής τους σε γιατρό για άλλο λόγο.
Ανεπαρκή τα μέτρα«Το υπουργείο εφαρμόζει την ανοσία της αγέλης στις προσφυγικές δομές, κλείνοντάς τους όλους μέσα και αδιαφορώντας για όσους κολλήσουν εκεί. Από τον Μάρτη φωνάζουμε για προληπτικά τεστ σε τακτά διαστήματα στους διαμένοντες πρόσφυγες και τους εργαζόμενους, για θωράκιση των δομών με μέτρα προστασίας της υγιεινής, για ενίσχυση των υγειονομικών μονάδων στις περιοχές με δομές. Τίποτα από αυτά δεν έγινε. Πρόκειται για εγκληματική αδιαφορία και πολιτική διάκρισης, βλέπει τους πρόσφυγες σαν ανθρώπους δεύτερης κατηγορίας. Και προφανώς αυτή η πολιτική θα έχει συνέπειες και για τη δημόσια υγεία εν γένει», σημειώνει ο Γιώργος Ψυχογιός, βουλευτής και τομεάρχης Προσφυγικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ.
Ακόμα και τώρα, όμως, το υπουργείο επιμένει στην καταστολή αντί στην πρόληψη, αποφασίζοντας την ολική καραντίνα του ΚΥΤ της Μόριας (όπως και όσων δομών καταγράφουν κρούσμα), την ιχνηλάτηση και διενέργεια του τεστ μόνο σε όσους θεωρηθούν επαφές του κρούσματος (διαδικασία αδύνατη όπως σημειώνει στην ανακοίνωσή του ο Ιατρικός Σύλλογος Λέσβου, καθώς αριθμεί 12.700 διαμένοντες, 4 φορές πάνω από τη χωρητικότητά του) και την είσοδο προσωπικού ασφαλείας μετά από θερμομέτρηση, χωρίς να ξεκαθαρίζεται αν θα διενεργηθεί το τεστ και σε αυτούς. Σημειώνεται δε πως ο χώρος παρακολούθησης και απομόνωσης πιθανών περιστατικών που είχαν οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα στο ΚΥΤ δεν λειτουργεί πια. Η ολλανδική κυβέρνηση δώρισε μια κινητή κλινική για το σκοπό αυτό, η οποία όμως ακόμα δεν έχει στελεχωθεί και δεν λειτουργεί, με το υπουργείο να κάνει λόγο για εκκίνηση από μέσα Σεπτεμβρίου.
Μόνιμο πρόβλημα ο υπερπληθυσμόςΑκόμα χειρότερα, σε άλλες προσφυγικές δομές δεν υπάρχει καν πρόβλεψη για τέτοιους χώρους. «Τα τελευταία κρούσματα που έχουν σημειωθεί σε διάφορες προσφυγικές δομές εν γένει φαίνεται να αντιμετωπίζονται καταλλήλως, αλλά υπάρχει ακόμα αρκετό περιθώριο βελτίωσης για να μην έχουμε νέα κρούσματα, και σε ό,τι αφορά τη συνεργασία με τον ΕΟΔΥ και με την καλύτερη προετοιμασία των χώρων απομόνωσης. Αυτή τη στιγμή δεν επαρκούν οι χώροι και σταματάνε άλλες δραστηριότητες μες στις δομές, προκειμένου να πάνε κάπου οι άνθρωποι που βρίσκονται θετικοί στον ιό. Το τελευταίο διάστημα επίσης γίνονται μετακινήσεις αιτούντων άσυλο και αναγνωρισμένων προσφύγων από τα νησιά, χωρίς την κατάλληλη προετοιμασία και σχεδιασμό, με αποτέλεσμα να μένουν σε σκηνές, στοιβαγμένοι ο ένας πάνω στον άλλον, όπως πχ στον Ελαιώνα, γεγονός βέβαια που αυξάνει τον κίνδυνο μπροστά στον κορονοϊό», περιγράφει κάποια από τα προβλήματα που επικρατούν η Δομίνικα Σπυράτου, υπεύθυνη συνηγορίας του Solidarity Now.
Ταυτόχρονα, πέραν ότι τα μέτρα που έχει λάβει το υπουργείο για την προστασία της υγείας των προσφύγων είναι ανεπαρκή, προχωρά και σε ενέργειες που δυναμιτίζουν ακόμα περισσότερο την κατάσταση, όπως η σταδιακή παύση μίσθωσης όλων των ξενοδοχειακών μονάδων για τη φιλοξενία προσφύγων. «Θεωρητικά μπορεί να είναι σωστό, καθώς κρίνεται ως ακριβή λύση, αλλά πρακτικά τη στιγμή που χιλιάδες αναγνωρισμένοι πρόσφυγες κινδυνεύουν να μείνουν στο δρόμο, καθώς υποχρεούνται από το υπουργείο να φύγουν από τις δομές και τα διαμερίσματα, όταν ακόμα υπάρχει μεγάλος υπερπληθυσμός στα ΚΥΤ στα νησιά και βρισκόμαστε εν μέσω πανδημίας, φαίνεται να είναι η πλέον ακατάλληλη στιγμή για το κλείσιμο των δομών στα ξενοδοχεία», σημειώνει η υπεύθυνη συνηγορίας της ΜΚΟ.
Ζήτημα πολιτικής βούλησηςΠαρά, όμως, τις πολλαπλές δυσκολίες που έχουν συσσωρευτεί από την κυβερνητική πολιτική στο προσφυγικό, ο Γιώργος Ψυχογιός καταλήγει ότι «υπάρχει απάντηση σε αυτή την κατάσταση. Όπως τα προηγούμενα χρόνια είχαμε άριστη συνεργασία με το ΚΕΕΛΠΝΟ και τον ΕΟΔΥ για τους εμβολιασμούς και την πρόληψη της υγείας μέσα σε όλες τις δομές, για όλους τους πρόσφυγες, το ίδιο θα μπορούσε να συμβεί και τώρα με τη διενέργεια τεστ και την εξασφάλιση περισσότερων γιατρών σε περιοχές με δομές. Το μόνο που φαίνεται να λείπει, είναι η πολιτική βούληση».
Τζέλα Αλιπράντη
Φράχτες και φράγματα προς αντιπερισπασμό
Μετά την αποτυχία του πολιτικού θεάματος και τη διεθνή κατακραυγή για την τοποθέτηση του κοστοβόρου πλωτού φράγματος στο Αιγαίο για την αποτροπή των προσφυγικών ροών, που τελικά στην καλύτερη να χρησιμοποιηθεί για ασκήσεις αντιρύπανσης, η κυβέρνηση συνεχίζει στη λογική της αποτροπής στο προσφυγικό, αυτή τη φορά με επέκταση του φράχτη στον Έβρο, αντί να εστιάσει στα πραγματικά προβλήματα του προσφυγικού.
Κίνηση επικοινωνιακού χαρακτήρα, με στόχο την απεύθυνση σε ένα συγκεκριμένο εσωτερικό ακροατήριο, χαρακτηρίζει ο Γιώργος Ψυχογιός την απόφαση του υπουργείου και την υπογραφή της σχετικής σύμβασης, καθώς «η καταπολέμηση κυκλωμάτων γίνεται με συνεννόηση και συνεργασία με Βουλγαρία και Τουρκία, όπως είχε κάνει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, και η λύση στο προσφυγικό δεν είναι η αποτροπή, αλλά οι κοινές ευρωπαϊκές πολιτικές για το άσυλο, τις μετεγκαταστάσεις, την οικογενειακή επανένωση».
Πέραν αυτού, τονίζει βέβαια πως εντάσσεται και μέσα στη γενικότερη επικίνδυνη κατεύθυνση της κυβέρνησης, που αντί να διεκδικήσει την ευρωπαϊκή συνευθύνη, «θέτει την Ελλάδα σαν “ασπίδα της Ευρώπης” και μετατρέπει το προσφυγικό σε ένα διμερές ζήτημα μεταξύ της χώρας μας και της Τουρκίας, που παρά τις προσπάθειες εργαλειοποίησής του από την τουρκική ηγεσία, να σημειώσουμε ότι δεν αντιπροσωπεύει την πλειοψηφία της τουρκικής γνώμης. Σε πρόσφατη δημοσκόπηση βγήκε ότι επιθυμούν διπλωματική λύση με την Ελλάδα για τα τελευταία ζητήματα, ενώ βλέπουμε και ανθρώπους όπως την Εμπρού Τιμτίκ, που στην ουσία δολοφονούνται επειδή ζητούν μια δίκαιη δίκη».
Σημειώνει δε πως προφανώς υπάρχει το δικαίωμα φύλαξης των συνόρων, αλλά αυτό τελειώνει εκεί που ορίζει το Διεθνές Δίκαιο και η Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. «Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει πάντα να τηρείται η προστασία της ανθρώπινης ζωής στα σύνορα και το δικαίωμα στο άσυλο, που δεν αναστέλλεται ανάλογα οποιωνδήποτε συνθηκών», υπογραμμίζοντας την ανάγκη να υπάρξουν συγκεκριμένα σημεία σε όλο το μήκος του Έβρου που θα εξασφαλίζουν την ενημέρωση και την πρόσβαση των προσφύγων στη διαδικασία του ασύλου.
Ανάλογος σταθμός υποτίθεται, σύμφωνα με τα λεγόμενα του υπουργού Προστασίας του Πολίτη Μ. Χρυσοχοΐδη στη Βουλή, θα υπάρξει, αλλά πρακτικά προς το παρόν δεν υπάρχει επίσημη συγκεκριμένη πρόβλεψη.
Συνεχίζονται οι παράνομες επαναπροωθήσειςΗ κυβέρνηση βέβαια συν της ρητορικής της αποτροπής φαίνεται να συνεχίζει και στην πρακτική εφαρμογή της μέσω και των παράνομων επαναπροωθήσεων. Τα τελευταία στοιχεία για την πρακτική αυτή, μετά από πλείστες καταγγελίες τον Αύγουστο από τους New York Times, του γερμανού υφυπουργού Άμυνας, της Ύπατης Αρμοστείας κτλ, ήρθαν στη δημοσιότητα αυτή την εβδομάδα από έρευνα Δικτύου Παρακολουθήσεων της Βίας στα Σύνορα (BVMN), με οπτικοακουστικό υλικό για περιστατικό που έλαβε χώρα στις 11 Ιουλίου.
Όπως επισημαίνει η Στέλλα Νάνου από την Ύπατη Αρμοστεία για το ζήτημα: «Έχουμε εκφράσει επανειλημμένα τη βαθιά μας ανησυχία γιατί ιδιαίτερα από τον Μάρτιο κι έπειτα έχουμε λάβει έναν αυξανόμενο αριθμό αξιόπιστων αναφορών που καταδεικνύουν ότι πρόσφυγες έχουν επαναπροωθηθεί στην Τουρκία μετά την αύξησή τους είτε σε ελληνικά χωρικά ύδατα, είτε σε ελληνικό έδαφος. Μέσα σ’ αυτές να σημειώσουμε ότι υπάρχει και μια σειρά άμεσων μαρτυριών που έχουν καταγραφεί από το γραφείο μας, τις οποίες τις έχουμε θέσει υπόψιν των αρμόδιων αρχών. Δεδομένου του χαρακτήρα αυτών των καταγγελιών, της συχνότητας και της συνεκτικότητάς τους και ότι καταδεικνύουν ότι ακολουθείται ένα συγκεκριμένο μοτίβο σε αυτές τις παράνομες πρακτικές, καλούμε να υπάρξει άμεσα διερεύνησή τους από την ελληνική κυβέρνηση».
Η επίσημη απάντηση του υπουργείου παραμένει απλά ότι δεν συμβαίνουν, ενώ για έρευνα ούτε λόγος. Σημειώνονται, όμως, ταυτόχρονα και θρασύτατες παραδοχές των παράνομων ενεργειών από κυβερνητικά στελέχη, παρουσιάζοντάς τις μάλιστα σαν επιτυχίες, όπως αυτή του υπουργού Ναυτιλίας Γιάννη Πλακιωτάκη, που σε συνέντευξη Τύπου την Τετάρτη, δήλωσε πως «είχαμε 68 περιπτώσεις εντοπισμού και αποτρέψαμε την είσοδο περίπου 3.000 ατόμων στη χώρα μας».
Τζ. Α.