«Ο 4ος άνθρωπος»
Του Στράτου ΚερσανίδηΗ ζωή δεν είναι δίκαιη με αποτέλεσμα συχνά να την πληρώνουν εκείνοι που δεν φταίνε. Αλλά ούτε η αλήθεια λάμπει πάντοτε, αφού πολλές φορές χάνεται μέσα στη δίνη των γεγονότων που κάποιοι τα έχουν διαμορφώσει έτσι ώστε να μην αποκαλυφθεί.
Ο Τζο Ρολφ κατηγορήθηκε άδικα κι όταν ξέμπλεξε αποφάσισε να ανακαλύψει την αλήθεια. Αυτός είναι ο ήρωας της ταινίας «Ο 4ος άνθρωπος» (Kansas City Confidential), που σκηνοθέτησε ο Φιλ Κάρλσον το 1952, ένας παραγωγικότατος σκηνοθέτης που υπηρέτησε με συνέπεια τις ταινίες που αποκαλούμε δεύτερης διαλογής (b-movies). Ταινίες, συνήθως, περιπέτειες, δράσης κι αστυνομικές, που γυρίζονταν και γυρίζονται με λίγα χρήματα, χωρίς αυτό να σημαίνει πως το κόστος είναι ανάλογο με την ποιότητα. Ανάμεσα σε αυτές τις ταινίες υπάρχουν εξαιρετικές δημιουργίες, μικρά αριστουργήματα ανάμεσα στα οποία συγκαταλέγεται και ο «4ος άνθρωπος».
Όλα ξεκινούν με το σχεδιασμό μια ληστείας σε τράπεζα. Ένας άνδρας παρακολουθεί τις κινήσεις έξω από μια τράπεζα του Κάνσας. Επιλέγει για συνεργάτες του τρεις άνδρες οι οποίοι είναι καταζητούμενοι με διάφορες βαριές κατηγορίες. Οι τρεις συνεργοί και ο αρχηγός, ο Μεγάλος, φορούν διαρκώς μάσκες ώστε κανείς να μη γνωρίζει το πρόσωπο του άλλου. Το σχέδιο είναι, μετά τη ληστεία οι τρεις να φύγουν στο εξωτερικό με ένα σεβαστό χρηματικό ποσό και να συναντηθούν όταν θα τους καλέσει ο Μεγάλος, για να μοιράσουν τη λεία. Ως στοιχείο αναγνώρισης ο καθένας μαζί με τα χρήματα παίρνει κι ένα κομμάτι τραπουλόχαρτου. Η ληστεία γίνεται, οι δράστες ξεφεύγουν με ένα φορτηγάκι όμοιο με αυτό που χρησιμοποιεί ο υπάλληλος διπλανού ανθοπωλείου, ο οποίος συλλαμβάνεται και ανακρίνεται ως ένοχος ληστείας. Αυτός είναι ο Τζο Ρολφ, ο οποίος αφού δέχτηκε για μερικές μέρες της «περιποιήσεις» της αστυνομίας, αφήνεται ελεύθερος επειδή δεν ταιριάζουν τα εναντίον του στοιχεία. Όμως ο Τζο θέλει να βρει τους ενόχους, να ανακαλύψει την αλήθεια και να εκδικηθεί. Η δράση θα συνεχιστεί σε ένα παραθαλάσσιο χωριό στο Μεξικό.
Ο σκηνοθέτης δίνει μεγάλη σημασία στην ατμόσφαιρα, τις λήψεις, τις εξάρσεις βίας αλλά και τη σφιχτή σκηνοθετική αφήγηση, και μικρότερη στο σενάριο.
Αυτό που χαρακτηρίζει την ταινία, αλλά και μεγάλο μέρος του έργου του Φ. Κάρλσον, είναι η αναζήτηση της αλήθειας, η εκδίκηση, η βία. Έχοντας ως προμετωπίδα την ηθική και τη δικαιοσύνη, ο αμερικανός σκηνοθέτης δεν διστάζει να υποστηρίξει πως η αδυναμία της πολιτείας να τα εξασφαλίσει, νομιμοποιεί τους πολίτες να πάρουν το νόμο στα χέρια τους. Μια θέση μάλλον άκρως συντηρητική, η οποία όμως εξισορροπείται από τη βαθιά πίστη του σκηνοθέτη στη δικαιοσύνη και τους ηθικούς κώδικες. Από την άλλη, αναρωτιέμαι, εάν είναι έτσι ή εάν απλώς ο Φιλ Κάρλσον χρησιμοποιεί αυτόν τον τρόπο, θέλοντας να αναδείξει την ανάγκη για εκδημοκρατισμό του κράτους, ώστε να μην αναγκάζεται ο πολίτης να καταφύγει στην προσωπική εκδίκηση.
Πρόκειται για μια ταινία δυνατή, χορταστική, με ενδιαφέρουσα πλοκή. Ο Κάρλσον χρησιμοποιεί φωτογραφία με κοντράστ και σκιές, επιλέγει ενδιαφέρουσες γωνίες λήψεις, κάνει δηλαδή τα πάντα για να ενισχύσει την ατμοσφαιρικότητα της ταινίας κάτι που καταφέρνει με τον καλύτερο τρόπο.
strakersan@gmail.com
kersanidis.wordpress.com