** Μεγάλη επιτυχία των δράσεων της οργάνωσης Extinction Rebellion κατά της κλιματικής αλλαγής του Χάρη ΓολέμηΜε μια πορεία στην οποία συμμετείχαν περίπου 1000 διαδηλωτές που φορούσαν μάσκες και τηρούσαν τις κοινωνικές αποστάσεις, έληξε την Πέμπτη 10 Σεπτεμβρίου το δεκαήμερο κινηματικών δράσεων μη βίαιης πολιτικής ανυπακοής για την άμεση αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, το οποίο διοργάνωσε το βρετανικό τμήμα της παγκόσμιας οικολογικής οργάνωσης Extinction Rebellion, XR (Εξέγερση κατά του Αφανισμού)1. Είχε προηγηθεί, λίγη ώρα πριν, η σύλληψη 13 γυμνόστηθων γυναικών που είχαν προσδεθεί από το λαιμό με κλειδαριές ποδηλάτων στα κάγκελα των Ανακτόρων του Γουέστμινστερ,, τα οποία στεγάζουν τη Βουλή των Κοινοτήτων και τη Βουλή των Λόρδων.
Δεκαήμερο πολιτικής ανυπακοήςΟι δράσεις αυτές, που προκάλεσαν μεγάλη αναταραχή στο πολιτικό σκηνικό της Βρετανίας, ήταν οι πρώτες σε ανοιχτό δημόσιο χώρο μετά την εμφάνιση της πανδημίας του COVID-19, που ανέκοψε τις ελπιδοφόρες, δυναμικές, και κυρίως νεανικές παγκόσμιες κινητοποιήσεις κατά της κλιματικής αλλαγής, οι οποίες από το 2018 πραγματοποιούνταν σε όλο τον κόσμο.
Εκτός από την προαναφερθείσα διαμαρτυρία των ακτιβιστριών της, η σημαντικότερη ίσως από τις πολλές δράσεις του δεκαημέρου πολιτικής ανυπακοής, που πραγματοποίησε η Extinction Rebellion ήταν ο αποκλεισμός, στις 5 Σεπτεμβρίου, τριών τυπογραφείων του μεγαλοεκδότη Ρούπερ Μέρντοχ που βρίσκονται στην περιοχή του Βόρειου Λονδίνου, του Λίβερπουλ και της Γλασκώβης. Ο αποκλεισμός καθυστέρησε για πολλές ώρες την κυκλοφορία σε όλη την Βρετανία ορισμένων από τις μεγαλύτερες εφημερίδες, και κατέληξε στη σύλληψη 77 ακτιβιστών. Να σημειώσουμε εδώ ότι, σύμφωνα με ανακοίνωση της αστυνομίας, στο διάστημα 1-10 Σεπτεμβρίου συνελήφθησαν (μόνο) στο Λονδίνο 648 άτομα που συμμετείχαν σε δράσεις της XR.
Ο αποκλεισμός των τυπογραφείων του Μέρντοχ προκάλεσε την ιερή αγανάκτηση του Μπόρις Τζόνσον και της κυβέρνησής του, με την υπουργό εσωτερικών Πρίτι Πατέλ, κόρη γονέων από την Ουγκάντα και την Ινδία, και φανατική θατσερική, να αναφέρεται στους ακτιβιστές της Extinction Rebellion χρησιμοποιώντας απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς και κινδυνολογικές προειδοποιήσεις, όπως π.χ. «οι λεγόμενοι οικο-σταυροφόροι που μετατράπηκαν σε εγκληματίες… [πραγματοποιούν] μια αναίσχυντη επίθεση στον τρόπο ζωής μας, στην οικονομία μας, και στην επιβίωση της σκληρά εργαζόμενης πλειοψηφίας». Σύμφωνα με την (πολύ) δεξιά λαϊκιστική εφημερίδα Daily Mail, η Πατέλ εξετάζει το ενδεχόμενο να χαρακτηριστεί η XR «οργανωμένη εγκληματική ομάδα», ώστε οι ακτιβιστές της να απειλούνται με ποινές φυλάκισης μέχρι πέντε έτη.
Στο πλευρό της οργάνωσης τάχθηκαν οι βουλεύτριες της αριστερής πτέρυγας των Εργατικών Ντον Μπάτλερ και Νταϊάν Άμποτ, ενώ ο νέος αρχηγός του κόμματος Κιρ Στάρμερ εξέφρασε τη διαφωνία του με αυτήν, επιβεβαιώνοντας για άλλη μια φορά τη μεγάλη διαφορά του από τον Τζέρεμι Κόρμπιν, ο οποίος το 2019 την είχε υποστηρίξει δημόσια για παρόμοιες «ακραίες» δράσεις της.
Η ιδεολογική και πολιτική ταυτότητα της Extinction RebellionΗ ίδια η Extinction Rebellion υποστηρίζει στα κείμενά της ότι είναι «υπεράνω πολιτικής», δηλαδή υπεράνω της διάκρισης Αριστερά-Δεξιά, δεδομένου ότι η επιδίωξή της είναι η εμπλοκή στον αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής όσο το δυνατόν περισσότερων ανθρώπων. Οι εξ αριστερών επικριτές της XR θεωρούν ότι αυτή η θέση την εμποδίζει να κατανοήσει τη σύνδεση της κλιματικής κρίσης με το παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα, καθώς και να διακρίνει τις διαφορετικές επιπτώσεις αυτής της κρίσης στις κοινωνικές τάξεις και στα επιμέρους κράτη. Αυτή η κατά την γνώμη τους δομική αδυναμία της οργάνωσης αντανακλάται τόσο σε κάποιες δράσεις της, όσο και στην στρατηγική της όχι μόνο να μην αντιστέκονται οι ακτιβιστές της στη σύλληψή τους, αλλά ορισμένες φορές να την επιδιώκουν, στο πρότυπο της παθητικής αντίστασης που εφάρμοσε ο Γκάντι στον αγώνα για την ανεξαρτησία της Ινδίας.
Στο πρώτο σημείο ενδεικτική είναι η άστοχη παρεμπόδιση, κάποιο πρωί, της κυκλοφορίας στο μετρό του Λονδίνου, που δεν έλαβε υπόψη της ότι εκείνη την ώρα οι εργαζόμενοι/ες πηγαίνουν στη δουλειά τους, με αποτέλεσμα να προκληθούν συγκρούσεις μεταξύ ακτιβιστών και επιβατών. Ως προς την στρατηγική της XR στο θέμα των συλλήψεων, αυτή δεν είναι τόσο ελκυστική στην εργατική τάξη, και ιδιαίτερα στις εθνοτικές μειονότητες της Βρετανίας. Σε μια αγορά εργασίας με κύριο χαρακτηριστικό την επισφάλεια, η σύλληψη δεν είναι μια απλή υπόθεση, ιδιαίτερα αν μετά από αυτήν ακολουθήσει η δικαστική καταδίκη των κατηγορουμένων που θα εγγραφεί στο ποινικό μητρώο τους. Με βάση τα παραπάνω δεν είναι περίεργο ότι οι ακτιβιστές της Extinction Rebellion είναι στη μεγάλη πλειοψηφία τους νέοι, λευκοί και ανήκουν στη λεγόμενη μεσαία τάξη.
Πάντως, η πραγματική ταυτότητα μιας μαζικής οργάνωσης με χαρακτηριστικά κοινωνικού κινήματος δεν είναι εύκολη υπόθεση, κάτι που αποδεικνύεται και από την ενόχληση των βρετανικών ελίτ, καθώς και της ακραίας δεξιάς πτέρυγας του Συντηρητικού Κόμματος. Επιπλέον, οι φανατικοί απλοί οπαδοί των Τόρυδων δεν θα δυσκολεύονταν να συμφωνήσουν με τον Τρέβορ Κάβαναγκ, επιφανή πολιτικό συντάκτη της επίσης δεξιάς λαϊκιστικής εφημερίδας Sun, ο οποίος σε συνέντευξή του στο ραδιοσταθμό talk radio χαρακτήρισε την Extinction Rebellion ως μια “αντικαπιταλιστική, ακροαριστερή, καμπάνια κυριαρχούμενη από κομμουνιστές, που έχει πολιτικές στοχεύσεις και δεν ενδιαφέρεται για την κλιματική αλλαγή».
Δεν χρειάζεται να δώσουμε μεγαλύτερη σημασία στους ισχυρισμούς του Κάβαναγκ από όση τους αξίζει, όμως εκείνοι οι αριστεροί που επικρίνουν για τους λόγους που αναφέραμε την ΧR δεν μπορούν να παραβλέπουν το γεγονός ότι πρόκειται για τη μεγαλύτερη οικολογική οργάνωση της Βρετανίας, με πολύ καλά οργανωμένες δράσεις, οι οποίες έχουν μεγάλη απήχηση στην κοινή γνώμη. Υπάρχει, μάλιστα, η άποψη ότι η ευρεία αποδοχή των δράσεών της συνέβαλε καθοριστικά στην ομολογουμένως απροσδόκητη, συναινετική απόφαση του βρετανικού Κοινοβουλίου, το 2019, να κηρύξει τη χώρα σε κατάστασης έκτακτης περιβαλλοντικής και κλιματικής ανάγκης, μια νομοθετική παρέμβαση που ήταν βασικό αίτημα της XR.
Προφανώς, η ψήφιση αυτού του νόμου, όσο σημαντική και αν είναι σε συμβολικό επίπεδο, δεν εξασφαλίζει την εφαρμογή συγκεκριμένων κυβερνητικών πολιτικών κατά της κλιματικής κρίσης. Εδώ δεν χωράνε πια υπερκομματικές συναινέσεις, είναι αναγκαίες οι πολιτικές συγκρούσεις και οι ριζοσπαστικές κινηματικές παρεμβάσεις σε αντισυστημική κατεύθυνση, δεδομένου ότι έχουμε να κάνουμε με μια κρίση του παγκόσμιου καπιταλισμού. Θα μπορέσει η Extinction Rebellion να ανταποκριθεί σ’ αυτήν την πρόκληση; Αυτό είναι ένα στοίχημα ηγεμονίας τόσο για τους αριστερούς ριζοσπάστες που δρουν στο εσωτερικό της, όσο και για εκείνες τις αριστερές οργανώσεις που θα επιδιώξουν να συναντηθούν μαζί της στο πλαίσιο του ευρύτερου οικολογικού κινήματος, το οποίο δεν αφορά μόνο τη Βρετανία, αλλά έχει παγκόσμια διάσταση.
Σημείωση:
1. Η Extinction Rebellion είναι μια διεθνής οργάνωση με 485 ομάδες από 70 χώρες. 130 από αυτές τις ομάδες βρίσκονται στη Βρετανία, τη χώρα στην οποία ιδρύθηκε τον Μάιο του 2018.