Ευτυχώς κάποιοι ευρωβουλευτές αποφάσισαν να σπαταλήσουν ένα Σαββατοκύριακο για να ταξιδέψουν στη Λέσβο και να «φωτογραφήσουν» το ενδιαφέρον τους για τους πρόσφυγες. Τους είχε προλάβει βεβαίως ο Επίτροπος Μαργαρίτης Σχινάς, ο οποίος μας εξήγησε τελικά τι ακριβώς σημαίνει «ευρωπαϊκός τρόπος ζωής» στο επίπεδο της νέας μεταναστευτικής πολιτικής. Κάγκελα παντού, επαναπατρισμοί και «διάλογος» με χώρες όπου τα ανθρώπινα δικαιώματα αποτελούν άγνωστη λέξη κυριαρχούν στο ξαναζεσταμένο μενού της ΕΕ.
Του Δημήτρη ΣμυρναίουΟ Ερικ Μάρκβαρντ έχει περάσει σχεδόν το μισό 2ο2ο στη Λέσβο. Κυρίως στην Μόρια. Ο γερμανός δημοσιογράφος δε μπορεί να ξεχάσει το επάγγελμά του, αν και από το 2019 είναι πλέον ευρωβουλευτής των Πρασίνων. Είναι ο πολιτικός, που έχει ασχοληθεί όσο κανένας άλλος με το δράμα των προσφύγων στα ελληνικά νησιά, και όχι μόνο εκεί, και σε μεγάλο βαθμό οι πληροφορίες για την κατάσταση των «εγκλωβισμένων» στην Μόρια και αλλού οφείλονται στη δική του δραστηριότητα.
Την περασμένη εβδομάδα, την ώρα που κανονικά θα έπρεπε να καταναλώσει στο ευρωκοινοβούλιο, αυτά τα 2.30’’ λεπτά, που κανονικά αρκούν για να πεις μεγαλοστομίες και να βγάλεις ένα «χορταστικό» Δελτίο Τύπου, αυτός ήταν πάλι στην Λέσβο. Έστειλε σε μια συνάδελφό του ένα βιντεοσκοπημένο μήνυμα, όχι δικό του, αλλά ενός νεαρού Αφγανού, που παραμένει εδώ και μήνες στο νησί και έχει αρχίσει να φοβάται ότι ποτέ δεν θα μπορέσει να ξεκολλήσει από εκεί. Η προεδρεύουσα εκείνη την ώρα στην αίθουσα, το βρήκε λίγο άκομψο και ζήτησε από την «συνάδελφο» να διαβάσει αυτή όσα είχε ακόμα να πει στο χρόνο, που απέμενε.
Μόριες και με νομική «βούλα»
Ο Μάρκβαρντ έχει στοχοποιηθεί, έχει κυνηγηθεί από ακροδεξιούς στην Ελλάδα, έχει δεχτεί εκατοντάδες απειλητικά μηνύματα από συμπατριώτες του νεοναζί, αλλά δεν το βάζει κάτω. Όπως δεν το βάζουν κάτω και κάποιοι συμπατριώτες του μέλη ΜΚΟ, που παρά την προσπάθεια ορισμένων να τους παρουσιάσουν ως το λιγότερο απατεώνες και ως το χειρότερο εγκληματίες/δουλέμπορους, συνεχίζουν να βρίσκονται στη Λέσβο και να προσπαθούν όχι μόνο να βοηθήσουν, αλλά και να διαφυλάξουν στοιχειώδη δικαιώματα των ξεριζωμένων, που πλέον έχουν μπει στην κλειστή δομή με τα αντίσκηνα και υπό αυστηρή αστυνομική προστασία.
Έχει μια σημασία λοιπόν να ακούσουμε την άποψη του Μάρκβαρντ για το νέο σχέδιο, που παρουσίασε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για τη μετανάστευση μιλώντας για «υπευθυνότητα και αλληλεγγύη». Κατά τη γνώμη του γερμανού Πράσινου αυτό που πετυχαίνει το σχέδιο είναι να μονιμοποιεί τέτοια στρατόπεδα στα «εξωτερικά σύνορα» της ΕΕ, να φτιάχνει δηλαδή κι άλλες Μόριες και μάλιστα «με το νόμο». Αντίστοιχες ήταν και οι εκτιμήσεις διεθνών οργανώσεων όπως η «Pro Asyl» ή η «Διεθνής Αμνηστία». Η πρότασή του Μάρκβαρντ για να μείνουν προσωρινά οι πρόσφυγες της Μόριας σε άδεια και ακινητοποιημένα λόγω πανδημίας κρουαζιερόπλοια και στη συνέχεια να μεταφερθούν στην Ευρώπη, στηρίχτηκε από άλλους 170 ευρωοβουλευτές. Ήταν δηλαδή μειοψηφική και καμιά κυβέρνηση, ούτε η ελληνική, ούτε η γερμανική ασχολήθηκαν ποτέ σοβαρά μαζί της. Κι ας συμφωνούσε ακόμα και η TUI, την οποία την υπακούν πειθήνια οι «αρμόδιοι» σε άλλες περιστάσεις. Ο τουρισμός είναι πολύ σημαντικότερος του ανθρωπισμού.
Ανθρωπιστές τουρίστεςΥπάρχουν βεβαίως και εκείνοι που μπορούν να τα συνδυάσουν. Δεν ξέρω δηλαδή πόσο καλή εντύπωση μπορεί να έκαναν τόσο στους πρόσφυγες, όσο και στους κατοίκους ενός άλλοτε «κατακόκκινου» νησιού μερικοί αριστεροί ευρωβουλευτές, που κατέφτασαν με τυμπανοκρουσίες στο νησί, φωτογραφήθηκαν, διέγνωσαν το τραγικό της κατάστασης και στη συνέχεια αποχώρησαν «συγκλονισμένοι». Η Αριστερά έχει παράδοση στο να ανακαλύπτει την Αμερική με χρονοκαθυστέρηση. Ίσως τελικά αυτή η επίσκεψη να καταδεικνύει το αδιέξοδο του προσφυγικού για την ευρωπαϊκή πολιτική «ελίτ», όσο καμιά άλλη. Κανείς δεν έχει να προτείνει κάτι ρεαλιστικά υλοποιήσιμο. Όλοι ανασύρουν από το συρτάρι ιδεολογήματα και θεωρήματα, που στοχεύουν στο δικό τους παραδοσιακό κοινό. Και ο ανθρωπισμός στα λόγια είναι πολύ εύκολος όταν είσαι ένας αντιπολιτευόμενος περιηγητής, με ένα «designer σακίδιο» στην πλάτη και ακόμα και αυτό σου το ταξίδι μπορείς να το περάσεις στα «έξοδα κίνησης», που εγκρίνει το κοινοβούλιο. Εντάξει έχει λίγη γραφειοκρατία μια τέτοια αποστολή, αλλά αξίζει τον κόπο.
Αυτό που συνέβη την Τετάρτη στις Βρυξέλλες θα ήταν ευτράπελο, αν δεν αφορούσε εκατομμύρια ζωές. Η ΕΕ θέλει να γίνει φρούριο, να εμποδίζει τους πρόσφυγες να εισέλθουν, να δυσκολεύει με διαδικασίες εξπρές την παροχή ασύλου, να επιταχύνει τους επαναπατρισμούς, να συνεργαστεί με κράτη προέλευσης και περάσματός τους και τελικά να επιδοτήσει με 10.οοο ανά κεφαλή όσα κράτη μέλη δεχτούν στην αγκαλιά τους μερικούς κατατρεγμένους, που σίγουρα δικαιούνται πολιτικό άσυλο.
Όλοι όμως μπορούν να περάσουν ένα ακόμα Σαββατοκύριακο μακριά από λάσπες και βροχές ικανοποιημένοι με τη συνείδησή τους. Οι ευρωπαίοι τεχνοκράτες πήραν ένα ρεαλιστικό πακέτο μέτρων, όπως με κυνισμό το αποκάλεσε ο Μαργαρίτης Σχινάς, δίνοντας στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα το έναυσμα για να πανηγυρίσει. Και οι θεωρητικοί του προοδευτισμού κατακεραύνωσαν τους άλλους, έχοντας ήσυχη την ανθρωπιστική τους συνείδηση.
Κοινωνίες σε μόνιμο σοκΚανονικά θα έπρεπε να ντρεπόμαστε όλοι για αυτή την Ευρώπη, που έχει κρυφτεί εδώ και χρόνια πίσω από ένα «Δουβλίνο», γνωρίζει ότι στο μέλλον μπορεί να πνίγονται ακόμα περισσότερα μικρά παιδιά στη Μεσόγειο ή να φυτοζωούν εκατομμύρια άνθρωποι σε «καμπς» της Τουρκίας, της Συρίας ή και της Λιβύης, αλλά επιμένει ότι κατάφερε να δρομολογήσει μια διαδικασία, όπου όλα θα γίνονται συντεταγμένα.
Έτσι κι αλλιώς η εποχή του SarS-CoV-2 δεν είναι εποχή για τέτοιες συζητήσεις. Οι ευρωπαϊκές κοινωνίες βρίσκονται κάτω από ένα άνευ προηγουμένου σοκ και δεν έχουν μυαλό να ασχοληθούν με πρόσφυγες και θαλασσοπνιγμένα γυναικόπαιδα. Προέχει η δική μας υγεία, η δική μας επιβίωση όχι μόνο από την απειλή του ιού, αλλά και από την απειλή νεοφιλελεύθερων εκδοροσφαγέων, που έχουν βάλει κάτω από το μαχαίρι μισθούς, επιδόματα, δικαιώματα.
Είναι κι αυτή μια ακόμα παρενέργεια της πανδημίας. Οι κοινωνίες γίνονται ακόμα πιο φοβικές, ακόμα πιο κλειστές, ακόμα πιο ενδοτικές σε ότι πιο αντιδραστικό μπορεί να τους σερβίρεται. Και από την ασφάλεια, που τους δίνει το γεγονός ότι είναι μειοψηφία, κάποιοι θα συνεχίζουν να ανεμίζουν μεταξωτές σημαίες διαπληκτιζόμενοι κατά καιρούς μεταξύ τους για το αν τους ταιριάζει καλύτερα το πορτοκαλί, το μωβ ή το βαθύ κόκκινο.