Η ενεργειακή πολιτική εξελίσσεται ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που χαράχθηκε, δυστυχώς, τα τελευταία τριάντα χρόνια. Ο δρ Σόιμπλε, ο γερμανός υπουργός Οικονομικών, διερωτιόταν γιατί οι Έλληνες είμαστε επιρρεπείς κακομοίρηδες, όταν η Ελλάδα είναι πλούσια σε ενεργειακούς πόρους από ΑΠΕ (ήλιο, αέρα). Η απάντηση είναι απλή, πηγαίνουμε με τον αραμπά, οι καινοτομίες μας τρομάζουν.
Στα δραματικά γεγονότα που προβάλλονται σήμερα στον πλανήτη και ιδιαίτερα στην πολύπαθη χώρα μας, επιβάλλεται να ασχοληθούμε με τις πιο σοβαρές εξελίξεις που αφορούν το μέλλον της οικονομίας και της βιώσιμης ανάπτυξης. Προφανώς, δυσκολεύονται σημαντικά οι προσπάθειες για τεχνολογικές , ενεργειακές, ψηφιακές, υποδομές. Αν όμως αυτές δεν αναπτυχθούν ταχύτατα, η νέα δεκαετία που έρχεται θα είναι πιο οδυνηρή.
Λόγω της σοβαρότητάς της, παγκόσμια και για τη χώρα μας, η ενεργειακή μετάβαση αποτελεί το Α και το Ω της προοπτικής για βιώσιμη ανάπτυξη. Αν δεν επιλυθεί ο ενεργειακός μετασχηματισμός του πλανήτη, δεν φύγουμε το ταχύτερο δυνατόν από τα ρυπογόνα, κοστοβόρα και αντιπαραγωγικά ορυκτά και τα αντί ενεργειακά πρότυπα, όπως μας δείχνει η κλιματική κρίση, το μέλλον της ανθρώπινης ύπαρξης θα είναι, ενεργειακά, αδιέξοδο, αβέβαιο. Αυτό ισχύει και για τη χώρα μας παρόλο που διαθέτει πλούσιους ανανεώσιμους ενεργειακούς πόρους.
Υπάρχει, όμως, ένας ακόμη λόγος να είναι κανείς ανήσυχος, πέραν της εγκατάλειψής του ενεργειακού μετασχηματισμού: ενώ προχωρούσε μέχρι πρότινος με ελπιδοφόρους ρυθμούς, στην Ελλάδα όχι μόνο έχει εγκαταλειφθεί η προσπάθεια αλλά έχει διαφανεί και ένα είδος συναίνεσης του πολιτικού προσωπικού της χώρας να προχωρήσουμε όπως - όπως και βλέπουμε. Δεν βλέπω, πλέον, τόσο σημαντικές διαφορές μεταξύ ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ. Και τα δύο κόμματα κρατούν μικρό καλάθι για την ενεργειακή μετάβαση. Τόνους μελάνι έχουν χύσει για να υποστηρίξουν, με μεγάλες διαφορές, την προσαρμογή της οικονομίας στις νέες μετά - υφεσιακές συνθήκες, με προοπτική τη σύγκλιση, αλλά για την κρίσιμη παράμετρο που είναι η ενεργειακή αλλαγή, ακολουθείται σιγή ιχθύος.
Μια αρνητική πρωτιά
Πέραν του γενικού κλίματος, όμως, η παρέμβασή μου οφείλεται στην αιφνίδια έκρηξη του ΥΠΕΝ Κ. Χατζηδάκη καθώς «σκόνταψε» στην εκτίναξη του κόστους της ηλεκτρικής ενέργειας προς τα ύψη. Όπως διαβάζουμε σε ρεπορτάζ της Χρύσας Λιάγγου, στην Καθημερινή (20/09/2020) ο κ. Χατζηδάκης «καταγγέλλει τους πάντες και τα πάντα, για τα υπερκέρδη των παραγωγών, τις εγγυημένες τιμές και τα ελλείμματα των ΑΠΕ, που συνεχίζονται, για τις ζημιές των καταναλωτών, ενώ εμφανίζεται δημόσια, αποφασισμένος να βάλει τέλος στις συνεχείς αναβολές στον ενεργειακό μετασχηματισμό προς τον κοινό ευρωπαϊκό δρόμο και να ανακόψει τα υπερκέρδη όλων των παραγωγών και διανομέων. Επισημαίνει ότι οι στρεβλώσεις που έχουν δημιουργηθεί στην αγορά, και που επιχειρείται κατά καιρούς να αντιμετωπιστούν με άλλες στρεβλώσεις, δεν μας οδηγεί στο σύγχρονο ευρωπαϊκό ενεργειακό μοντέλο. Η Ελλάδα, το α’ εξάμηνο του 2020, ήταν η ακριβότερη χώρα στη χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας με 50,8 e/MW h».
Όσα ευτράπελα, παραλυτικά και ανεπαρκή έγιναν στον ενεργειακό τομέα τις δύο τελευταίες δεκαετίες, ωχριούν δίπλα στις σπατάλες, απάτες και ρεμούλες, μιας ψευδεπίγραφης αγοράς ενέργειας και την προκλητική και επιδοτούμενη διείσδυση του ιδιωτικού τομέα. Όλα, με το επιχείρημα να συνδεθούμε το συντομότερο με την ενεργειακή ένωση της Ευρώπης, ισότιμα, ενώ στη χώρα μας το σύστημα συνεχίζει να ολοκληρώνεται με ρυθμούς χελώνας αν και ξεκίνησε το 1990.
Εγκατάλειψη προσπαθειών ΣΥΡΙΖΑ
Προσπάθειες που έγιναν, τελευταία, από τον ΣΥΡΙΖΑ, εγκαταλείπονται με συναίνεση των πολιτικών, με οδηγό τη ΝΔ, των ιδιωτικοποιήσεων, της σπατάλης και της διάλυσης ενός δημόσιου ενεργειακού τομέα, που μας έφερε μέχρι εδώ νικηφόρα. Προχωράμε, τώρα, με καχεκτική έως ανύπαρκτη ενεργειακή υποδομή και σχέδιο, να αντιμετωπίσουμε τις τεράστιες προκλήσεις του ενεργειακού μετασχηματισμού –συνδεδεμένου άμεσα με το στόχο ανάκαμψης και ανασυγκρότησης του καθυστερημένου παραγωγικού δυναμικού της χώρας– και την απανθρακοποίηση προς απροσδιόριστο μέλλον μετά την επιδημία.
Περιέργως όλοι στην αντιπολίτευση σιωπούν. Γιατί αιφνιδίως η ΝΔ ανέβασε πολύ ψηλά τους τόνους για την ενεργειακή πολιτική που η ίδια υπηρετούσε 15 μήνες; Γιατί η αντιπολίτευση ασχολείται επί παντός του επιστητού και έχει εγκαταλείψει την ενεργειακή αλλαγή στα χέρια του Χατζηδάκη που άλλαξε ύφος αλλά προφανώς όχι ήθος και ουσία, στην ενεργειακή πολιτική που υπηρετεί; Γιατί όσα διαδραματίζονται με την εγκατάλειψη - από το δημόσιο - του τομέα των δικτύων (ΔΕΔΗΕ, ΑΔΜΗΕ), την αθλιότητα προκλητικών και λαθεμένων ενεργειών μένουν στο απυρόβλητο και κανείς από τα αρμόδια στελέχη δεν ασχολείται;
Ας δούμε με προσοχή την εγκατάλειψη ανανέωσης του προγράμματος της ενεργειακής υποδομής σε όλο το εύρος του. Έχει γίνει αποδεκτό, ως γνωστόν, ότι το όραμα της ενεργειακής ένωσης της Ευρώπης, που προετοιμάζεται από το τέλος της δεκαετίας του1980, θα υλοποιηθεί και εδώ. Σήμερα, από τη Βόρεια Θάλασσα μέχρι την Ιβηρική Χερσόνησο, η ηλεκτρική ενέργεια, το Φυσικό Αέριο (ΦΑ), και οι εναλλακτικές μορφές ενέργειας, διατρέχουν οργανωμένα, μέσω ενεργειακών χρηματιστηρίων, τους ενεργειακούς κόμβους στο ενιαίο διασυνδεδεμένο ενεργειακό δίκτυο μεταφοράς. Η ενέργεια κινείται ελεύθερα και ανταγωνιστικά προς όφελος της κατανάλωσης.
Το ενεργειακό πρότυπο είναι πλέον εμπλουτισμένο με της Ανανεώσιμες Πηγές, που αναπτύσσονται οριζόντια και αποκεντρωμένα, για να αξιοποιήσουν της Εναλλακτικές Μορφές πιο αποτελεσματικά και ισότιμα παραγωγικά, να ενταχθούν στο εθνικό σύστημα παραγωγής με βοηθητικές εγκαταστάσεις αποθήκευσης και άλλες τεχνικές ρυθμίσεις. Έχουν παρθεί αποφάσεις για την ενεργειακή απόδοση, τη μείωση του κόστους παραγωγής και επιδιώκουν να μετατρέψουν μικρούς καταναλωτές σε παραγωγούς και συμμέτοχους στην εξοικονόμηση ενέργειας με προηγμένα συστήματα, όπως οι ενεργειακές κοινότητες και οι εικονικές και ρυθμιστικές απεικονίσεις εξ αποστάσεως. Προχωρούν στην ηλεκτροκίνηση στις μεταφορές, τη βελτίωση της θερμομόνωσης του κτιριακού αποθέματος, προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα τεράστια προαπαιτούμενα ποσά και κόστη για την αποδοτικότερη διαχείριση του κόστους της ενέργειας και αντιμετώπιση της ενεργειακής πενίας. Επίσης, επανεξετάζονται, με τεχνικές μελέτες, τα κόστη στα νησιά που, πλέον, μπορούν να συνδεθούν με αυτόνομο τρόπο. Υπάρχουν παραδείγματα (Σίφνος, Ικαρία).
Εδώ, μόνο, κάποιες προσπάθειες, και σε μικρή κλίμακα, εμφανίζονται π.χ., στην αλλαγή της θερμομόνωσης των κτιρίων, στην ανάπτυξη των ΑΠΕ, στη βελτίωση της αποδοτικότητας στις ηλεκτρικές μεταφορές. Σε ασήμαντο, όμως, βαθμό ενώ η ενεργειακή αποδοτικότητα και οι ενισχύσεις των επί μέρους δικτύων καθυστερούν. Η ολοκληρωμένη σύνδεση της χώρας στην ευρωπαϊκή ενιαία ενεργειακή αγορά, επίσης, καθυστερεί. Όλα αυτά γίνονται στο όνομα των νέων ακροβασιών που μεθοδεύονται από τα γνωστά κέντρα όπου τώρα προστέθηκε και η τεχνολογία των υποβρυχίων καλωδίων. Όλα προχωρούν κατ’ ευχή και χωρίς θόρυβο.
Ιδιωτικά συμφέροντα
Πιο συγκεκριμένα, το Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς (ΑΔΜΗΕ) έχει δομηθεί κατά τέτοιο τρόπο ώστε να εξυπηρετεί τα ιδιωτικά συμφέροντα. Για να επιτευχθεί ένας πιο απρόσκοπτος ανταγωνισμός περιόρισαν βίαια τα μεγάλα δημόσια και ρυπογόνα κέντρα παραγωγής Πτολεμαΐδας και Μεγαλόπολης, προκειμένου να περιοριστεί ταχύτερα η ρύπανση και να μειωθεί το κόστος του λιγνίτη που είναι πολύ βεβαρημένο, λόγω των ακριβών ρύπων. Με αυτό τον τρόπο ευνοούν την καύση του ΦΑ στην παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας που είναι εξίσου ακριβή και ρυπογόνα. Παράγεται, όμως, από ιδιώτες και το προϊόν της είναι διαθέσιμο σε τυχόν ζήτηση με εισαγωγές από τον διεθνή περίγυρο της Ελλάδας. Με αυτό τον τρόπο διασφαλίζεται η επάρκεια και η χρήση ρυπογόνων καυσίμων που παράλληλα αυξάνουν την οριακή τιμή του συστήματος της αγοράς και έτσι ευνοούνται, σε δεύτερο επίπεδο, ξανά οι ιδιώτες.
Η χρήση του ΦΑ στη ΔΕΗ είναι περιορισμένη και το αυξημένο κόστος παραγωγής του ευνοεί, πάλι, του ιδιώτες. Η ΔΕΗ καλύπτει τις ανάγκες της με τον εισαγόμενο λιγνίτη που είναι εξίσου ακριβός! Άρα οι ανάγκες του συστήματος καλύπτονται, τα κέρδη των ιδιωτών ενισχύονται και η ΔΕΗ χάνει συνέχεια πελατεία και παραγωγική και διανεμητική ικανότητα.
Το μόνο που επιτυγχάνεται είναι οι αυξήσεις τιμών σε βάρος των καταναλωτών. Όσο για τους μεγαλόπνοους στόχους του ενεργειακού μετασχηματισμού θα υπάρξουν ευκαιρίες στο μέλλον αφού όλα λειτουργούν στην εντέλεια... Αυτοματισμός για την ιδιωτικοποίηση του ενεργειακού συστήματος, εισαγωγές που συμφέρουν και όχι νέες σύγχρονες παραγωγικές και αντιρυπογόνες μονάδες, αφού τα γνωστά υποζύγια, οι οικιακοί καταναλωτές, βιοτεχνίες και μικρές βιομηχανίες πληρώνουν τα μαλλιοκέφαλά τους στα τιμολόγια των ηλεκτρικών εταιρειών που αριθμούν στις 25 επιχειρήσεις διανομής και παραγωγής, αν δεν κάνω λάθος.
Έτσι το πολιτικό προσωπικό της χώρας ασχολείται άνετα με τα εθνικά, θέματα, τις κρίσεις, ζωή να έχουν, το πανδημικό φαινόμενο και τις μελλοντικές εκλογές που είναι το φλέγον ζήτημα. Όλοι μαζί, λοιπόν, στον αγώνα για την επιβίωση της κοινωνίας και του πολιτικού προσωπικού πάσης απόχρωσης.
Ο ωρυόμενος Χατζηδάκης
«Μας ενδιαφέρει όμως τώρα», όπως ισχυρίζεται ωρυόμενος ο κ Χατζηδάκης, «να στηρίξουμε τους παραγωγούς, αλλά μας ενδιαφέρουν ασφαλώς και οι τιμές που πληρώνει η βιομηχανία και ο μέσος καταναλωτής. Δεν είναι ανεκτό η Ελλάδα να έχει την υψηλότερη –με διαφορά– τιμή στην Ευρώπη (Ελλάδα 42,27+ μη ρυθμιζόμενες χρεώσεις 8,6=50,8 e/MW h, ενώ στην υπόλοιπη από 20-38e/MW h».
Τίθεται, λοιπόν, το ερώτημα, πώς τώρα ο Κ. Χατζηδάκης κατανόησε ότι οι καταναλωτές πληρώνουν το μάρμαρο στην ενέργεια; Τότε γιατί ο ΑΔΜΗΕ, σε συνθήκες άγριας λιτότητας, προχωρεί με ασύστολες σπατάλες, πολυτελή ανακαίνιση κτιρίων, δημιουργία θυγατρικών και πληθώρα Διοικητικών Συμβουλίων, με παχυλούς μισθούς και πολυτελή αυτοκίνητα, για τη μελλοντική, δήθεν, ανάπτυξή του, όταν η χώρα λιμοκτονεί; Γιατί ο ΑΔΜΗΕ κινδυνεύει να ζώσει όλη τη χώρα με υποβρύχια καλώδια με ένα υπερφίαλο και σπάταλο πρόγραμμα, σε συνθήκες χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης και ενεργειακής πενίας, που προκαλούν οι μεγάλες καθυστερήσεις του υπέρ-βεβαρημένου προγράμματος, ενώ υπήρχαν και άλλες πιο μαζεμένες και οικονομικές λύσεις; Ποιος, από τον ΑΔΜΗΕ, μπορεί να βεβαιώσει ότι το μεγαλεπήβολο, στα χαρτιά, πρόγραμμά του θα ολοκληρωθεί το 2025; Αστεία πράγματα, έχει χαθεί η μπάλα! Αυτή η κατάσταση δεν μπορεί να συνεχιστεί.