Να εκδημοκρατίσουμε τη δημοκρατία
Δημοσιεύουμε σήμερα το δεύτερο μέρος του άρθρου της Λάουρα Μπάσου με τίτλο «Πώς να αλλάξουμε τον κόσμο», το οποίο όπως γράψαμε την προηγούμενη Κυριακή είναι επηρεασμένο από το έργο του Μάρεϊ Μπούτσκιν. Εδώ η Μπάσου δίνει έμφαση στη δημοκρατία, η οποία δεν εξαντλείται στους διαβρωμένους από το νεοφιλελευθερισμό αντιπροσωπευτικούς θεσμούς, αλλά μπορεί να βρει το πραγματικό της περιεχόμενο στις άμεσες μορφές της, οι οποίες προϋποθέτουν εναλλακτικά παραδείγματα οργάνωσης της ζωής μας: από την οικογένεια μέχρι τα ΜΜΕ και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, και από τη φροντίδα μέχρι την τοπική αυτοδιοίκηση. Παρά το γεγονός ότι δίνει ιδιαίτερο βάρος στα παραδείγματα άμεσης δημοκρατίας στην κοινότητα (Τσιάπας, Ροζάβα, Κριστιάνια), η συγγραφέας επεκτείνει το ελευθεριακό της όραμα στο παγκόσμιο επίπεδο. «Σκέψου παγκόσμια, δράσε τοπικά», όπως έλεγε παλιά το ριζοσπαστικό οικολογικό κίνημα, πολλά από τα προτάγματα του οποίου οφείλει να ενσωματώσει στην ιδεολογία και το πρόγραμμά της η Αριστερά του κοινωνικού μετασχηματισμού.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στη γνωστή ηλεκτρονική πλατφόρμα Open Democracy, στις 29 Απριλίου 2020, με τίτλο «How to fix the world» (www.opendemocracy.net/en/ oureconomy/how-fix-world). Η Μπάσου είναι συγγραφέας, συνεργάτρια του Κολλεγίου Γκόλντσμιθς (Πανεπιστήμιο του Λονδίνου), του Ινστιτούτου Πολιτιστικής Έρευνας στο Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης και αρχισυντάκτρια του οικονομικού τμήματος της γνωστής ηλεκτρονικής πλατφόρμας Open Democracy.
Χ.Γο
Η αντιμετώπιση του Covid-19 αύξησε τον κίνδυνο ενός επιθετικού αυταρχισμού και αποκάλυψε την –προϋπάρχουσα– έλλειψη εμπιστοσύνης στα πολιτικά συστήματα. Στις φιλελεύθερες δημοκρατίες, οι δεκαετίες νεοφιλελευθερισμού υπονόμευσαν τους δημοκρατικούς θεσμούς, εξαιτίας της μεταφοράς της εξουσίας στις διεθνικές εταιρείες. Η πολιτική ασκείται πια με το μάρκετινγκ και την προπαγάνδα και οι πολίτες αντιμετωπίζονται ως πελάτες. Εν τω μεταξύ, η διάδοση της «δημοκρατίας» ήταν η δικαιολογία για την εισβολή και κατοχή από αυτοκρατορικές δυνάμεις κάποιων, υποτίθεται, κυρίαρχων χωρών. Οι μαρξιστές, οι αναρχικοί και οι φεμινίστριες αναρωτιούνται εδώ και καιρό αν ο καπιταλισμός είναι συμβατός, έστω και κατ’ ελάχιστο, με τη δημοκρατία. Το χάσμα μεταξύ των θεωρητικών υποσχέσεων και των επιτευγμάτων της φιλελεύθερης δημοκρατίας έχει οδηγήσει πολύ κόσμο να επενδύσει στην «ανελεύθερη δημοκρατία», με τη δημοκρατική εκλογή αντιδημοκρατικών ηγετών.
Αν θέλουμε να βάλουμε ένα φρένο στις οικολογικές και κοινωνικές καταστροφές που είναι σε εξέλιξη, θα χρειαστεί να εκδημοκρατίσουμε τη δημοκρατία.
Άμεσοι στόχοι
Δεν είναι τυχαίο ότι ένα από τα βασικά αιτήματα της [παγκόσμιας, οικολογικής ακτιβιστικής οργάνωσης] Extinction Rebellion είναι η θέσπιση συνελεύσεων πολιτών. Αν θέλουμε να αποφύγουμε τον «οικο-αυταρχισμό» ή τον «οικο-φασισμό», οι αναγκαίοι γρήγοροι μετασχηματισμοί των κοινωνικών δομών πρέπει να αποφασιστούν συλλογικά. Το κλειδί σ’ αυτήν την προσπάθεια είναι οι λαϊκές συνελεύσεις, οι δημοτικές αρχές, οι συμμετοχικοί προϋπολογισμοί, τα δικαστήρια πολιτών και η ενίσχυση της τοπικής αυτοδιοίκησης με επαρκείς πόρους.
Όταν λέμε ότι χρειάζεται να εκδημοκρατίσουμε τη δημοκρατία εννοούμε να βγάλουμε έξω από την πολιτική τα χοντρά λεφτά, αλλά και να καταργήσουμε το διαχωρισμό πολιτικής και οικονομίας. Στις φιλελεύθερες δημοκρατίες υπάρχουν τεράστια τμήματα της κοινωνίας τα οποία δεν μπορεί να προσπελάσει η δημοκρατική εξουσία λήψης αποφάσεων από τους πολίτες. Αυτό θα χρειαστεί να αλλάξει. Η δημοκρατία στους χώρους εργασίας και γενικότερα η οικονομική δημοκρατία είναι αναγκαία, ούτως ώστε οι βασικές αποφάσεις για την παραγωγή προϊόντων και την παροχή υπηρεσιών να λαμβάνονται από όλους/ες, και όχι μόνο από τις κυβερνώσες ελίτ.
Εδώ ξαναμπαίνει το ζήτημα της κλίμακας. Η δημοκρατία δεν είναι πραγματικά δημοκρατική αν οι διαθέσιμοι πόροι σε ένα μέρος του κόσμου έχουν κλαπεί από άλλα μέρη του κόσμου, ή έχουν περιβαλλοντικές επιπτώσεις που γίνονται αισθητές αλλού. Ένας τρόπος να βελτιωθεί αυτή η κατάσταση είναι η εισαγωγή της δημοκρατίας σε παγκόσμια κλίμακα μέσω ενός παγκόσμιου κοινοβουλίου, όπου όλοι οι πολίτες του κόσμου θα μπορούν να εκλέγουν τους εκπροσώπους τους με άμεσο τρόπο. Οι συνελεύσεις πολιτών και οι δημοτικές αρχές συμπληρώνουν την αντιπροσωπευτική δημοκρατία με πιο άμεσες μορφές δημοκρατίας. Η άμεση δημοκρατία υπάρχει ήδη-οι Τσιάπας [στο Μεξικό] και η αυτόνομη διοίκηση της Ροζάβα [στη Συρία] είναι διάσημα παραδείγματα, ενώ πολλοί είναι αυτοί που έλκονται από τη «Ριζοσπαστική Οικολογική Δημοκρατία», μια πρωτοβουλία με πρωταγωνιστή τον [Ινδό περιβαλλοντιστή] Ασίς Κοταρί. Εδώ, η βασική πολιτική μονάδα είναι η κοινότητα ή η γειτονιά, με τους ανθρώπους να συναντιούνται πρόσωπο με πρόσωπο προκειμένου να παίρνουν αποφάσεις που επηρεάζουν τη ζωή τους. Για θέματα μεγαλύτερης κλίμακας υπάρχουν αντιπροσωπευτικές τοπικές συνελεύσεις και δημοτικά συμβούλια, τα οποία λογοδοτούν στα κινήματα.
Αυτά τα κινήματα απορρίπτουν το έθνος-κράτος ως πεδίο άσκησης κυριαρχίας, θεωρώντας ότι το κράτος είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένο με την περιβαλλοντική καταστροφή, την καταπίεση και την πατριαρχία. Η Ριζοσπαστική Οικολογική Δημοκρατία, αντίθετα, υποστηρίζει την τοπική επιμέλεια των κοινών, σε συνδυασμό με την βιο- και οικο-περιφερειοποίηση. Προκειμένου να αποφύγουμε την επανεμφάνιση της πατριαρχίας του κράτους, έχει καθοριστική σημασία οι διάφορες μορφές άμεσης δημοκρατίας να είναι ρητά φεμινιστικές, με την κατοχύρωση στον καταστατικό τους χάρτη της ισότητας φύλου και τη θέσπιση επιτροπών για τα γυναικεία δικαιώματα, οι οποίες θα έχουν ως επικεφαλής γυναίκες. Η θέση ότι οι τοπικές κοινότητες είναι πεδίο άσκησης κυριαρχίας δεν σημαίνει αναγκαστικά επαρχιωτισμό και απομόνωση. Αντίθετα, η υπέρβαση του έθνους-κράτους μπορεί να σημαίνει την κατάργηση των συνόρων με στόχο την ελεύθερη ροή ανθρώπων και ιδεών.
Η οικογένεια έχει αξία
Παγκοσμίως, οι γυναίκες εκπροσωπούν το 76% της απλήρωτης εργασίας – κυρίως της οικιακής εργασίας και της εργασίας φροντίδας στο σπίτι. Όμως, η οικογενειακή εστία μπορεί να είναι και ένα επικίνδυνο, ακόμα και θανάσιμο, μέρος για τα queer άτομα και τις γυναίκες, με μία στις τρεις από αυτές να είναι θύμα βίας, συνήθως από τον ερωτικό σύντροφο. Η πανδημία έχει οξύνει αυτά τα προβλήματα και τα έχει φέρει ακόμα πιο πολύ στο φως. Από τις αντιδράσεις σε ένα άρθρο που δημοσιεύσαμε στο ourEconomy [το οικονομικό τμήμα του openDemocracy] για τον κορονοϊό και την οικογένεια, γνωρίζουμε ότι η αμφισβήτηση αυτού του πιο θεμελιώδους από όλους τους θεσμούς, μπορεί να προκαλέσει, χμ… συναισθηματική φόρτιση. Αν είσαι τυχερή/ός, η οικογένεια είναι επίσης εστία ισχυρών δεσμών αγάπης που κάνουν αξιοβίωτη τη ζωή, άλλο ένα πράγμα που μας θύμισε ο ιός.
Αλλά, όπως σημειώνουν οι συγγραφείς του μανιφέστου «Φεμινισμός για το 99%», το μοναδικό κατόρθωμα του καπιταλισμού ήταν ο διαχωρισμός του δημόσιου από το ιδιωτικό, η ανάθεση του ιδιωτικού στις γυναίκες και ο εκτοπισμός του στο σπίτι. Χωρίς την απλήρωτη και αόρατη εργασία των γυναικών –την οικιακή, της φροντίδας, και τη συναισθηματική– η καπιταλιστική οικονομία δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει. Γιατί οι γυναίκες είναι αυτές που κάνουν το μεγαλύτερο μέρος της «αναπαραγωγικής εργασίας», και οι γυναίκες είναι επίσης εκείνες που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της περιβαλλοντικής κατάρρευσης· καθώς αυτές είναι κυρίως οι πάροχοι ειδών διατροφής και καυσίμων, αυτές είναι που πλήττονται περισσότερο από τις πλημμύρες και τις ξηρασίες. Τα Ηνωμένα Έθνη εκτιμούν ότι το 80% όσων ξεσπιτώθηκαν από την κλιματική αλλαγή είναι γυναίκες.
Οι γυναίκες πιέζονται όλο και περισσότερο
Στο νεοφιλελευθερισμό οι γυναίκες πιέζονται όλο και περισσότερο, με τη συμμετοχή τους στην αμειβόμενη εργασία να αυξάνεται, ενώ ταυτόχρονα αποτελούν την τεράστια πλειοψηφία της απλήρωτης εργασίας. Αυτό έχει οδηγήσει στη δημιουργία τεράστιων παγκόσμιων αλυσίδων φροντίδας, καθώς υπάρχουν γυναίκες που έχουν τη δυνατότητα να κάνουν εξωτερική ανάθεση της δικής τους απλήρωτης εργασίας σε γυναίκες με μεγαλύτερες οικονομικές δυσκολίες, συχνά από τον παγκόσμιο Νότο, οι οποίες έχουν να φροντίσουν και τις δικές τους οικογένειες. Αυτές οι έμφυλες και φυλετικές δομές πρέπει να μετασχηματιστούν.
Αν μη τι άλλο, αυτό πρέπει να σημαίνει ελεύθερη φροντίδα ημέρας διαθέσιμη σε όλους (που θα χρηματοδοτείται από υψηλή προοδευτική φορολογία) και γονική άδεια με πλήρεις αποδοχές που οι γονείς θα έχουν την επιλογή να μοιράζονται εξίσου. Σημαίνει, επίσης, το κλείσιμο του χάσματος των αμοιβών, έτσι ώστε να μην είναι προκαθορισμένη επιλογή ότι ο άνδρας θα συνεχίσει να εργάζεται, ενώ η γυναίκα θα παίρνει άδεια μητρότητας (αν είναι τυχερή και έχει αυτή τη δυνατότητα). Η μείωση της εργάσιμης εβδομάδας χωρίς μισθολογική απώλεια μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα ότι οι άνθρωποι όλων των φύλων θα έχουν περισσότερο χρόνο να μεριμνήσουν για την αναπαραγωγή της εργασίας τους. Ένα καθολικό βασικό εισόδημα και ένας υψηλότερος «κοινωνικός μισθός» (καλύτερες δημόσιες υπηρεσίες) μπορούν να κάνουν αναγνωρίσιμη την αναπαραγωγική εργασία, η οποία θα στηρίζεται και θα αμείβεται. Και σ’ αυτήν την περίπτωση, πρέπει να μας ενδιαφέρουν τα δικαιώματα και οι συνθήκες εργασίας σε παγκόσμια κλίμακα, καθώς και να υποστηρίζουμε τα ανοιχτά σύνορα που θα συμβάλουν στην εξίσωση των αμοιβών παγκοσμίως, έτσι ώστε κάποιοι άνθρωποι να μην αναγκάζονται να κάνουν την αναπαραγωγική εργασία άλλων ανθρώπων.
Διευρυμένη οικογένεια αντί της ανάθεσης
Μπορούμε όμως να κάνουμε ακόμα πιο τολμηρές σκέψεις που να αφορούν μια πιο διεξοδική κοινωνικοποίηση της αναπαραγωγικής εργασίας, όπως οι κοινοτικές κουζίνες και η κοινοτική ανατροφή των παιδιών, αλλά και η συλλογική στέγαση και η κοινοτική διαβίωση για όσους/ες το επιθυμούν. Στο δικό μου προνομιούχο κύκλο, όταν ήρθαν τα νέα ότι τα σχολεία και τα κέντρα ημερήσιας φροντίδας θα έκλειναν, οι φίλες μου, που σ’ αυτήν την περίπτωση θα έπρεπε να φροντίσουν τα δικά τους παιδιά για μια απροσδιόριστη χρονική περίοδο, κατατρόμαξαν. Η έκκληση της Σόφι Λιούις για «Παρένθετη μητρότητα τώρα» έχει στόχο να μπει ένα τέλος στην ιδιωτικοποίηση της οικογένειας και την ανατροφή των παιδιών, ούτως ώστε όλα τα παιδιά να έχουν πολλαπλούς ισχυρούς δεσμούς με ενήλικους και άλλα παιδιά, και να αισθάνονται ασφαλή και αγαπητά τόσο στα σπίτια τους όσο και στο ευρύτερο περιβάλλον τους.
Αυτή η προσέγγιση δεν αφορά μόνο τους νέους. Στην κρίση οι οίκοι ευγηρίας και φροντίδας έγιναν χώροι τρόμου. Γι’ αυτό δεν ευθύνονται οι εργαζόμενοι/ες εκεί, που συνήθως αμείβονται με τον κατώτατο μισθό, είναι καταπονημένοι/ες από την υπερεργασία και έχουν ελλιπή προστασία. Όμως αντί της εξωτερικής ανάθεσης της φροντίδας, δεν θα προτιμούσαμε να μας φροντίζουν μέσα στις διευρυμένες οικογένειές μας εκείνοι που αγαπούμε και μας αγαπούν;
Σήμερα υπάρχει ευνοϊκή μεταχείριση μόνο για μια μορφή οικογένειας-φορολογικές ελαφρύνσεις και δικαιώματα στην ιθαγένεια προβλέπονται μόνο για τα παντρεμένα ζευγάρια. Γιατί να αναγνωρίζεται από το κράτος μόνο ένας τρόπος να κάνει κάποιος/α οικογένεια, ενώ κάποιες άλλες μορφές αυτής της σχέσης να αποκλείονται από τα συγκεκριμένα οφέλη; Αυτό μου φαίνεται ότι μοιάζει με ένα «κράτος πατερούλη». Το ζήτημα δεν είναι να επιβάλλουμε σε όλους μια και μόνο οικογενειακή δομή, αλλά να δημιουργούμε κοινωνίες στις οποίες να συνυπάρχουν διάφορες μορφές οικογένειας και συγγενικών δομών, που να στηρίζονται από οικονομικές και πολιτικές δομές οι οποίες θα επιτρέπουν σ’ αυτούς τους δεσμούς να ανθίσουν.
Τα μέσα και τα συστήματα επικοινωνίας
Ο ιός έκανε σαφές πόσο σημαντικό είναι να μπορούμε να συνδεόμαστε ηλεκτρονικά με άλλους και να έχουμε πρόσβαση στη γνώση και την πληροφόρηση. Ταυτόχρονα, η «ιογενής» διασπορά της παραπληροφόρησης, και η κακή χρήση των δεδομένων από εταιρείες και κυβερνήσεις, που το ενδιαφέρον τους είναι η μαζική παρακολούθηση, δείχνει πόσο βαθιά είναι η κρίση των μέσων και των συστημάτων επικοινωνίας.
Και εδώ το κλειδί της λύσης είναι ο εκδημοκρατισμός. Για παράδειγμα, χρειάζεται να γίνει μια δημόσια συζήτηση για το πόση διαφήμιση θέλουμε να υπάρχει στα μέσα και στα συστήματα επικοινωνίας, καθώς και για εναλλακτικούς τρόπους χρηματοδότησης αυτών των συστημάτων. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει ανάγκη να συζητήσουμε και το θέμα της ιδιοκτησίας. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι αντί να προσπαθούμε να ρυθμίσουμε και να φορολογήσουμε τα μεγαθήρια των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, είναι καλύτερο να τα εθνικοποιήσουμε (Ή μήπως θα μπορούσαμε να τα διεθνοποιήσουμε;) Ακόμα καλύτερα, θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε εναλλακτικά δημόσια μέσα και συστήματα επικοινωνίας. Στο σημείο αυτό υπάρχουν εύλογες ανησυχίες για το γεγονός ότι σε μια τέτοια περίπτωση οι κυβερνήσεις θα έχουν πολύ μεγάλο έλεγχο τόσο στην πληροφόρηση όσο και στα προσωπικά δεδομένα μας. Όμως, με τις κατάλληλες δομές ο συγκεκριμένος κίνδυνος μπορεί να μειωθεί και αυτές οι επιχειρήσεις να έχουν μεν δημόσια χρηματοδότηση, αλλά να είναι ανεξάρτητες ως προς τον τρόπο λειτουργίας τους.
Σε βάθος χρόνου, μήπως θα μπορούσαμε να εξετάσουμε τη δυνατότητα δημιουργίας μέσων και συστημάτων επικοινωνίας πέραν τόσο της αγοράς όσο και του κράτους; Υπάρχουν ήδη κοινές υποδομές δεδομένων, οι οποίες βοηθούν τα μέλη τους να συγκεντρώνουν, ανωνύμως, τα δεδομένα τους με στόχο το κοινό όφελος. Αυτή η προσέγγιση μπορεί να επεκταθεί και στα διάφορα μέσα. Τα ομότιμα (P2P) κινήματα και τα κινήματα ανοιχτού λογισμικού (open source) μας δείχνουν το δρόμο για την οργάνωση αυτών των συστημάτων, έτσι ώστε να μην είναι θύλακες κερδοφορίας, αλλά αυτόνομα, συμμετοχικά και προσβάσιμα από όλους/ες.
Ταυτόχρονα, μπορούμε να εξετάσουμε τα οφέλη της αποσύνδεσης, τουλάχιστον από κάποια μέσα επικοινωνίας. Για παράδειγμα, στο διαδίκτυο υπάρχουν διαμάντια στα οποία όλοι/ες θέλουμε να έχουμε πρόσβαση. Αλλά ας το παραδεχτούμε, τα περισσότερα πράγματα που υπάρχουν εκεί είναι σκουπίδια που μας τρώνε την ώρα και τα λεφτά. Πολλοί από εμάς θα ήμασταν ευτυχείς να ξεκολλήσουμε κάπως από τις οθόνες μας, αν είχαμε το χρόνο, την ευκαιρία και την ενέργεια να κάνουμε άλλα ευχάριστα πράγματα – κάτι που είναι εφικτό αν αναδιοργανώσουμε τις οικονομίες μας, την πολιτική μας και τις οικογενειακές δομές μας.
Πώς θα τα καταφέρουμε
Φαίνεται σχεδόν αδύνατο ότι θα μπορέσουμε να δημιουργήσουμε καλές κοινωνίες, πόσω μάλλον ότι αυτό μπορεί να γίνει στα επόμενα δέκα χρόνια. Παρά ταύτα, αυτό ακριβώς πρέπει να κάνουμε, προκειμένου να εμποδίσουμε τα πράγματα να γίνουν ακόμα χειρότερα.
Κανείς δεν είπε ότι αυτό είναι εύκολο. Χρειάζεται να αγωνιστούμε σκληρά, γιατί ο στόχος είναι να αναστρέψουμε το αποτέλεσμα ενός δεκαετούς ταξικού αγώνα, το οποίο ήταν η μεταφορά πλούτου και δύναμης στην κορυφή, ενώ επιπλέον εκείνοι που έχουν κεκτημένα συμφέροντα στη σημερινή κατάσταση δεν θα παραδοθούν αμαχητί. Αλλά εμείς είμαστε πολύ περισσότεροι από αυτούς, και γι’ αυτό μπορούμε να την κερδίσουμε αυτή τη μάχη.
Τα καλά νέα είναι ότι υπάρχει ένας τεράστιος αριθμός κινηματικών ομάδων και οργανώσεων σε όλο τον κόσμο που προσπαθούν να αλλάξουν τα πράγματα, είτε αυτά ασχολούνται με την κλιματική δικαιοσύνη, τα οικονομικά δικαιώματα, τα δικαιώματα των γυναικών και των τρανς ατόμων, είτε με την παγκόσμια δικαιοσύνη. Ακόμα καλύτερα είναι τα νέα ότι όλοι οι άνθρωποι που αυθόρμητα δημιούργησαν ομάδες αλληλοβοήθειας ή προσχώρησαν σε ήδη υπάρχουσες κατά τη διάρκεια της πανδημίας είναι σήμερα ενεργοί σ’ αυτό το τσουνάμι αλλαγής. Η βασική πρόκληση για όλους/ες μας είναι να πλησιάσουμε ο ένας την άλλη και να διατηρήσουμε αυτήν την κεκτημένη ταχύτητα.
Υπάρχουν συνεχείς προσπάθειες να σφυρηλατηθούν συνεργασίες μέσα σ’ αυτούς τους αγώνες, ώστε να δημιουργηθεί ένα «κίνημα των κινημάτων». Το ιδανικό θα ήταν τα διάφορα κινήματα να έχουν συμμάχους στα πολιτικά κόμματα, τα οποία εκπροσωπούν συμφέροντα και κερδίζουν εκλογές. Από αυτήν την άποψη, πρόσφατα είχαμε και συνεχίζουμε να έχουμε ελπίδες από πρωτοβουλίες που αναπτύσσονται με ορμή σε διάφορα μέρη του κόσμου. Η δημιουργία διεθνών συμμαχιών μεταξύ ατρόμητων πολιτικών κομμάτων και η ενίσχυσή τους από κοινωνικά κινήματα που συνδέονται με αυτά εξακολουθεί να είναι κάτι για το οποίο μπορούμε και πρέπει να αγωνιστούμε.
Ως συνέχεια αυτής της ιδέας, γίνονται κάποιες γόνιμες συζητήσεις για τη δημιουργία μιας νέας Διεθνούς. Ο [καθηγητής του Πανεπιστημίου Τζον Χόπκινς] Σάχαν Καρατασλί υποστηρίζει ότι υπάρχει ανάγκη να δημιουργηθούν όχι μία αλλά δύο Διεθνείς: μια οριζόντια, με τη μορφή ενός «κινήματος των κινημάτων», και μια κάθετη, ένα δομημένο παγκόσμιο πολιτικό κόμμα. Οι δύο αυτές Διεθνείς θα συνάρθρωναν όλα αυτά τα κινήματα, θα οικοδομούσαν την ενότητά τους μέσα από τη διαφορετικότητά τους και θα εκπροσωπούσαν την ολότητα των αγώνων μας. Να επαναφέρουμε εδώ, για άλλη μια φορά, το ζήτημα της κλίμακας και της δομής – η ιδέα είναι ο συνδυασμός του τοπικά ριζωμένου και οριζόντιου με το παγκόσμιο και κάθετο.
Πολλά κοινωνικά κινήματα δεν περιμένουν να νικήσουν στον πόλεμο αλλά πασχίζουν να δημιουργήσουν τις «ουτοπίες του σήμερα». Διάφορες εμπειρίες, από τη Ροζάβα μέχρι τους Τσιάπας και την [αυτοδιαχειριζόμενη κοινότητα] της Κριστιάνια [στην Κοπεγχάγη], δείχνουν ότι υπάρχουν εναλλακτικά παραδείγματα οργάνωσης κοινοτήτων, ακόμα και μέσα σε πολύ εχθρικές πολιτικές συνθήκες. Φανταστείτε τι θα μπορούσε να γίνει αν οι συνθήκες ήταν ευνοϊκές. Αυτά μπορεί να φαίνονται απόμακρα στην πλειοψηφία των ανθρώπων, αλλά δεν είναι δύσκολο να βρούμε και προγράμματα που έχουν θέσει σε εφαρμογή πολλές κοινότητες, από τοπικά νομίσματα μέχρι κοινοτικούς κήπους και κοινοτικές κουζίνες. Αυτά τα προγράμματα δεν βελτιώνουν απλώς τη ζωή όσων μετέχουν σ’ αυτά. Παίζουν κρίσιμο ρόλο σε θέματα στρατηγικής, δημιουργούν ικανότητες και σπέρνουν, εδώ και τώρα, τους σπόρους των μελλοντικών κοινωνιών.
Τέλος, ας μην ξεχνούμε τη δύναμη των ιδεών. Ο Μίλτον Φρίντμαν έχει πει ότι, κατά τη διάρκεια μιας κρίσης, οι δράσεις που αναλαμβάνονται εξαρτώνται από τις «περιρρέουσες ιδέες». Από το 2008, όταν άρχισε η τελευταία παγκόσμια κρίση, μέχρι σήμερα, εμφανίστηκαν διάφορες θαυμάσιες ιδέες που σφυρηλατήθηκαν στη φωτιά των κοινωνικών αγώνων από ένα οικοσύστημα νέων και παλιών οργανώσεων. Χρειάζεται όμως ακόμα πολλή δουλειά για να φέρουμε τις δεξαμενές σκέψεις και τις ΜΚΟ πιο κοντά στα κινήματα.
Mετάφραση-επιμέλεια: Χάρης Γολέμης