Τελικά αποτελέσματα:
ΜΑS (Κίνημα για το Σοσιαλισμό) 55,1%,
C.C (Δεξιά) 28,83%,
Creemos (φασίζουσα ακροδεξιά) 14%
Στις γενικές εκλογές της περασμένης Κυριακής στη Βολιβία (18/10), για την ανάδειξη νέου προέρου-αντιπροέδρου, νέας βουλής και γερουσίας, η πλειοψηφική πρόκριση του προγράμματος του ΜΑS (Κίνημα για το Σοσιαλισμό) και η θετική ουσιαστικά αποτίμηση των κυβερνητικών του πολιτικών την προηγούμενη περίοδο (2006-2019) δίνει μια βαθιά ανάσα στους λαούς της Βολιβίας αλλά και της Λατινικής Αμερικής, ιδιαίτερα στην εξέγερση της Χιλής που την ίδια μέρα «γιόρτασε» διαδηλώνοντας τα πρώτα της γενέθλια. Στην άλλη πλευρά, στις Η.Π.Α και την ντόπια νεοφιλελεύθερη - ρατσιστική και θρησκόληπτη δεξιά-ακροδεξιά επικρατεί μεγάλη απογοήτευση για την κατάρρευση των σχεδίων τους. Ο μισητός εχθρός, «ο αμόρφωτος ινδιάνος», «ο σοσιαλιστής δικτάτορας» Έβο Μοράλες που ήταν εκλεγμένος πρόεδρος της χώρας για 14 χρόνια και εξαναγκάστηκε, μετά το αιματηρό πραξικόπημα τον περασμένο Νοέμβρη1, να ζει ως πολιτικός πρόσφυγας στην Αργεντινή επιστρέφει («αργά ή γρήγορα») στη χώρα του μετά τη σπουδαία νίκη του κόμματος που ίδρυσε το 1998. Θα επαναπατριστούν, επίσης, και άλλοι που ζουν και αυτοί ως πρόσφυγες σε χώρες της Λ. Αμερικής ακόμα και σε πρεσβείες τους στην Βολιβία.
Το αντιMAS-Μοράλες μέτωπο κατέρρευσε
Η απαξίωση του Έβο Μοράλε και του ΜΑS και η με κάθε μέσο εξαφάνισή τους από την πολιτική ζωή του τόπου ήταν προϋπόθεση διατήρησης της εξουσίας των πραξικοπηματιών. Παρόλο που το προσπάθησαν μέχρι την τελευταία στιγμή πριν τις εκλογές, ιδιαίτερα η δοτή προεδρίνα, Τζανίνε Άνιες, λευκή και μορφωμένη γερουσιάστρια, όχι μόνο δεν τα κατάφεραν, αλλά το ΜAS θριάμβευσε. Τελικά, το αντιΜΑS - Μοράλες μέτωπο των κομμάτων της δεξιάς - ακροδεξιάς δεν διαπέρασε την κοινωνία.
Η συνεχής καταστολή και η ανελευθερία, το μίσος και ο φόβος που διαχέαν στην κοινωνία, η ανοιχτή περιφρόνηση των ιθαγενών λαών (6 εκατ. άνθρωποι, 62% του συνολικού πληθυσμού της χώρας), οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές που διεύρυναν τις κοινωνικές ανισότητες, η οικονομική κρίση και η διαφθορά,2 ο (ξανα) ερχομός του ΔΝΤ και η δραματική διαχείριση της κρίσης της πανδημίας, είναι οι αιτίες για την ήττα της δεξιάς και της άκρα δεξιάς.
Ωστόσο, δεν μπορεί να υπάρχει εφησυχασμός. Η προειδοποίηση της Άνιες παραμονές των εκλογών ότι «ο στρατός είναι έτοιμος να παρέμβει αν υπάρξει οποιαδήποτε διατάραξη της τάξης» και οι ισχνές, προς το παρόν, διαδηλώσεις στην Σάντα Κρους (κάστρο της άκρας δεξιάς, του ρατσισμού και του πλούτου) που δεν αναγνωρίζουν το αποτέλεσμα (!) και εγκαλούν τη Δεξιά για την αναγνώριση, δεν τον επιτρέπουν. Άλλωστε, οι Η.ΠΑ και οι ντόπιες ελίτ στην Λατινική Αμερική έχουν πολλούς τρόπους αποσταθεροποίησης «ενοχλητικών» κυβερνήσεων.
Η « μεταβατική» κυβέρνηση
Ένας σχεδόν χρόνος πέρασε από τον πραξικοπηματικό σχηματισμό μεταβατικής κυβέρνησης και Προεδρίας, παρόλο που το Σύνταγμα ορίζει διάρκεια 90 ημερών, περιορισμένες δικαιοδοσίες και καθήκον διεξαγωγής εκλογών εντός αυτών των περιθωρίων. Οι πρόσφατες εκλογές διεξήχθησαν μετά από τρείς προσχηματικές αναβολές και κυρίως από την πίεση που άσκησαν στο καθεστώς οι μαζικές διαδηλώσεις της βολιβιανής ΓΣΕΕ, συνδικαλιστικών οργανώσεων των αγροτών και κοινωνικών κινημάτων τον Αύγουστο. Μετά δε και την τρίτη αναβολή (9/2020), η «ΓΣΣΕ» προειδοποίησε σε αυστηρό τόνο ότι αν δεν γίνουν εκλογές σύντομα θα υπάρξει μεγάλη αναταραχή.
Οι πραξικοπηματίες δεν σεβάστηκαν το χαρακτήρα της μεταβατικής προεδρίας - κυβέρνησης και ανέτρεψαν τάχιστα τον υπάρχοντα προσανατολισμό στις διεθνείς σχέσεις, στις οικονομικές και κοινωνικές πολιτικές, ενώ σοβαρές παρεμβάσεις έγιναν στη δικαιοσύνη, το στρατό και τα σώματα ασφαλείας. Δεν σεβάστηκαν ούτε το Σύνταγμα που ορίζει τη χώρα ως πολυεθνοτική.
Ειδικότερα, στην εξωτερική πολιτική: διακοπή των διπλωματικών σχέσεων με Κούβα και Βενεζουέλα και αναγνώριση ως προέδρου το Γκουαϊδό. Κλείσιμο των διπλωματικών γραφείων στο Ιράν και επανέναρξη των διπλωματικών σχέσεων με το Ισραήλ που είχαν διακοπεί ως ένδειξη αλληλεγγύης στους αγώνες των παλαιστινίων. Στον οικονομικό - κοινωνικό τομέα: ανατροπή των πολιτικών δικαιότερης κατανομής των εισοδημάτων και πολύμορφης στήριξης των φτωχών και των κατώτερων εισοδηματικά στρωμάτων, κατάρρευση του συστήματος υγείας και εγκατάλειψη των ιθαγενών κοινοτήτων στο έλεος του κορονοϊού. Η φτωχοποίηση κοινωνικών στρωμάτων έχει και επίσημα καταγραφεί: πάνω από ένα εκατομμύριο νέοι-ες φτωχοί-ές (1.059.672) και σχεδόν μισό εκατομμύριο επιπλέον άνθρωποι ζουν σε ακραία φτώχεια. Η βολιβιανή CELAG προειδοποιεί ότι αν δεν αλλάξουν οι ασκούμενες πολιτικές τα οικονομικά –κοινωνικά μεγέθη θα επιδεινωθούν. Η Παγκόσμια Τράπεζα, εξάλλου, προβλέπει για το 2020 πτώση του ΑΕΠ κατά -6% (αισιόδοξο σενάριο)
όχι στο καθεστώς του μίσους και του φόβου
Σ’ αυτές τις κρίσιμες εκλογές αντιπαρατάχθηκαν δύο ευθέως ανταγωνιστικά προγράμματα πλεύσης της χώρας. Η προϋπάρχουσα κοινωνική πόλωση οξύνονταν όσο πλησίαζαν οι εκλογές. Τις τελευταίες μέρες κυκλοφορούσαν επίμονες φήμες και αλληλοκατηγορίες ότι θα γίνει είτε νέο πραξικόπημα είτε βίαια επεισόδια. Οι δηλώσεις της Τ. Άνιες για «έτοιμα στρατό» εκτός από φόβο όξυναν το κλίμα. Ωστόσο, τις παραμονές των εκλογών και ανήμερα στρατός, με ή χωρίς αυτοκίνητα και αστυνομία περιπολούσε σε πόλεις και σε κοινότητες ιθαγενών. Σ’ αυτό το κλίμα, τόσο το ΜAS όσο και ο Ε. Μοράλες καλούσαν επίμονα τους πολίτες να ψηφίσουν ήρεμα και, λόγω του κορωνοϊού, υπομονετικά.) Τελικά, οι εκλογές διεξήχθησαν σε ήρεμο κλίμα και όλοι οι διεθνείς παρατηρητές σημείωσαν ότι δεν υπήρξαν παρατυπίες στις διαδικασίες της ψηφοφορίας και των αποτελεσμάτων.
Μετά τη νίκη
Με την ανακοίνωση των τελικών αποτελεσμάτων φάνηκε ότι η μεγάλη διαφορά μεταξύ των δύο πρώτων υποψηφίων (26 μονάδες) δεν θα μπορούσε να ανατραπεί. Το ΜΑS και το δίδυμο Λουίς Άρσε και Νταβίντ Τσοκεουάνα3 έχουν νικήσει. Η προεδρίνα Άνιες συγχάρηκε τους νικητές με ένα τουίτ «…και τους ζητώ να κυβερνήσουν σκεπτόμενοι την Βολιβία και τη δημοκρατία». Με χορό, τραγούδι και συνθήματα πανηγυρίζουν χιλιάδες βολιβιάνοι-ες τη νίκη του ΜΑS.
Ο νέος πρόεδρος της Βολιβίας Λουίς Άρσε, μαρξιστής οικονομολόγος και υπουργός Οικονομίας στις κυβερνήσεις Μοράλες που θεωρείται ο αρχιτέκτονας του οικονομικού και κοινωνικού «θαύματος» της Βολιβία, δηλώνει: «Η Βολιβία επέστρεψε στη δημοκρατία, ανέκτησε την ελπίδα. Τώρα θα ανακτήσουμε την αξιοπρέπεια και την ελευθερία του λαού μας. Θα προχωρήσουμε το πρόγραμμά μας, θα οικοδομήσουμε κυβέρνηση εθνικής ενότητας, την ενότητα του λαού μας».
Επί του πιεστηρίου
Ο Λ. Άρσε ανακοίνωσε λεπτομερώς μια σειρά μέτρων/ σχεδίων νόμων που θα ληφθούν άμεσα μετά την τυπική ανακήρυξή του ως προέδρου και σχηματισμού κυβέρνησης το Νοέμβριο. Μεταξύ αυτών, άμεση καταβολή επιδόματος φτώχειας, αναμόρφωση του ΦΠΑ και μείωσή του για τους ασθενέστερους. Νέες πολιτικές αντιμετώπισης της πανδημίας.
Σημειώσεις
1. Βλ. «Εποχή», προεδρικές εκλογές στη Βολιβία, 11/11/2019
2. Έχουν καταγγελθεί 48 περιπτώσεις διαφθοράς, μεταξύ αυτών η αγορά και εξαφάνιση αναπνευστήρων.
3. Νταβίντ Τσοκεουάνα, νέος αντιπρόεδρος: Ιθαγενής Αιμάρα (όπως ο Μοράλες), πρώην ηγετικό συνδικαλιστικό στέλεχος στον αγροτικό χώρο και στη συνέχεια σύμβουλος των κυβερνήσεων του ΜAS. Αυτοπροσδιορίζεται ως αντικαπιταλιστής και αντιιμπεριαλιστής. Θεωρείται ως άνθρωπος-κλειδί για τη νίκη του ΜAS στις εκλογές.