Πώς ο Αζέρος Τοφίκ Μπαχράμοφ «ένωσε» το Στάλινγκραντ με το Παγκόσμιο κύπελλο της Αγγλίας
Η εθνική ποδοσφαίρου του Αζερμπαϊτζάν είχε ως έδρα, το Στάδιο “Τοφίκ Μπαχράμοβ” στην πρωτεύουσα Μπακού. Όπως είναι φανερό, πρόκειται για ένα ονοματεπώνυμο. Ο Τοφίκ Μπαχράμοφ δεν ήταν ούτε παίκτης, ούτε προπονητής, ούτε πρόεδρος σε καμία ομάδα του Αζερμπαϊτζάν. Ήταν…διεθνής διαιτητής! O Τοφίκ Μπαχράμοφ είναι ένας από τους σημαντικότερους ανθρώπους στην ιστορία του ποδοσφαίρου του Αζερμπαϊτζάν. Γεννήθηκε στις 29 Ιανουαρίου του 1925 και από πολύ μικρός λάτρεψε το ποδόσφαιρο. Από το 1943 μέχρι το 1950 αγωνίστηκε σε τρεις ομάδες της πρωτεύουσας Μπακού, την Σπαρτάκ, την Ντιναμό και την Νέφτσι. Όμως ένας σοβαρός τραυματισμός έβαλε πρόωρα τέλος στη ποδοσφαιρική του καριέρα σε ηλικία μόλις 25 χρονών! Όμως δεν έμεινε μακριά από το αγαπημένο του άθλημα. Όταν σε έναν αγώνα νέων της Ντιναμό Μπακού με την Ιασέτσι, ο διαιτητής δεν εμφανίστηκε, ο Μπαχράμοφ κλήθηκε να διευθύνει το παιχνίδι. Εκείνη την ημέρα «γεννήθηκε» ο διαιτητής Μπαχράμοφ. Ο αζέρος διαιτητής είχε αξιόλογη παρουσία στο, τότε, σοβιετικό πρωτάθλημα και κατάφερε μετά από 10 χρόνια παρουσίας στα γήπεδα να γίνει το 1964 διεθνής και δύο χρόνια αργότερα ήταν ανάμεσα στους εκλεκτούς της FIFA για το Παγκόσμιο Κύπελλο που διεξήχθη στα γήπεδα της Αγγλίας το 1966. Μάλιστα στις 15 Ιουλίου “σφύριξε” ως πρώτος διαιτητής στον αγώνα της Ισπανίας-Ελβετίας, που ολοκληρώθηκε με νίκη των Ιβήρων με 2-1. Δυο εβδομάδες αργότερα θα γινόταν διάσημος σε όλο τον κόσμο ως επόπτης!
Ο μεγάλος τελικός...
Στις 30 Ιουλίου 1966, στο στάδιο Γουέμπλει, διεξήχθη ο τελικός Αγγλία-Δυτική Γερμανία. Ο κανονικός αγώνας ολοκληρώθηκε ισόπαλος 2-2 και το ματς οδηγήθηκε στη παράταση. Στο 11ο λεπτό του έξτρα χρόνου ο Τζεφ Χαρστ εξαπολύει ένα δυνατό σουτ, η μπάλα χτυπά στο οριζόντιο δοκάρι, σκάει στο έδαφος και βγαίνει εκτός εστίας. Η μπάλα πέρασε ή όχι τη γραμμή; Ο ελβετός διαιτητής Γκόντφριντ Ντινστ διστάζει να δείξει σέντρα, αλλά ο επόπτης τον φωνάζει κοντά του και είναι κατηγορηματικός ότι η μπάλα πέρασε τη γραμμή. Επόπτης ήταν ο Τοφίκ Μπαχράμοφ και εκείνη τη στιγμή, με την υπόδειξη του, «υπέγραψε» ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο.
Μέχρι σήμερα υπάρχουν αντικρουόμενες απόψεις για τον αν η μπάλα πέρασε ολόκληρη τη γραμμή του τέρματος της Δυτικής Γερμανίας. Το 1996, μια έρευνα του πανεπιστημίου της Οξφόρδης από τους Ιαν Ριντ και Αντριου Ζίσερμαν, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η μπάλα απείχε τουλάχιστον 6 εκατοστά από το να περάσει ολόκληρη τη γραμμή της εστίας του Τιλκόφσκι. Στις 4 Ιανουαρίου του 2016, εκπομπή του βρετανικού Sky Sports, παρουσίασε τη φάση από μια διαφορετική γωνία, πιο πλάγια, και σύμφωνα με αυτή η μπάλα πέρασε τη γραμμή της γερμανικής εστίας.
Αγγλική αποθέωση!
Την επομένη του τελικού, οι αγγλικές εφημερίδες αποθέωναν τον «ρώσο επόπτη» για την απόφασή του, την ώρα που οι γερμανικές έκαναν λόγο για «το γκολ του Γουέμπλεϊ» (σ.σ Wembley-Tor). Όταν, πολλά χρόνια αργότερα, ο Μπαχράμοφ έγραψε την αυτοβιογραφία του, εξήγησε για ποιον λόγο είχε πιστέψει ότι το γκολ ήταν έγκυρο: Νόμιζε ότι η μπάλα δεν είχε χτυπήσει στο δοκάρι, αλλά μέσα στο δίχτυ του τέρματος, και άρα ήταν αδιάφορο το αν η μπάλα αναπήδησε μέσα ή έξω από την γραμμή του τέρματος. Μέτρησε το γκολ, δηλαδή, κατά λάθος! Παρά τον θόρυβο που δημιουργήθηκε από το γκολ στον τελικό του Γουέμπλεϊ, η καριέρα του Μπαχράμοφ δεν επηρεάστηκε καθόλου. Μάλιστα ήταν επόπτης και του ημιτελικού Ουρουγουάη-Βραζιλία (1-3) στο Μουντιάλ του 1970.
Ο “αστικός μύθος” αναφέρει ότι λίγο πριν αφήσει την τελευταία του πνοή, ο Μπαχράμοφ ρωτήθηκε από τους κοντινούς του ανθρώπους για εκείνη την απόφαση στον τελικό του 1966. Η απάντησή του ήταν μονολεκτική: «Στάλινγκραντ»!
Στις 13 Οκτωβρίου του 2004, Αζερμπαϊτζάν και Αγγλία διασταύρωσαν τα ξίφη τους στα προκριματικά του Μουντιάλ της Γερμανίας. Πριν το παιχνίδι, στο στάδιο έγινε μια τελετή για τα 100 χρόνια του ποδοσφαίρου στην χώρα και έγιναν τα αποκαλυπτήρια του αγάλματος του Αζέρου επόπτη. Το παρών στην εκδήλωση έδωσαν ο γιος του Μπαχράμοφ, Μπαχράμ, ο τότε πρόεδρος της FIFA, Σεπ Μπλάτερ, ο τότε πρόεδρος της UEFA, Μισέλ Πλατινί και οι δύο πρωταγωνιστές της φάσης του τελικού του 1966, ο σκόρερ Σερ Τζεφ Χαρστ και ο γερμανός τερματοφύλακας Χανς Τιλκόφσκι. Μάλιστα αντιπροσωπεία αγγλων φιλάθλων συνάντησαν τον Μπαχράμ Μπαχράμοφ, φορώντας κόκκινα μπλουζάκια που είχαν στην πλάτη το όνομα του πατέρα του και το νούμερο 66, που αφενός συμβόλιζε την χρονολογία της σημαντικότερης στιγμής για το αγγλικό ποδόσφαιρο, αφετέρου την ευγνωμοσύνη τους για τον αζέρο διαιτητή.
Πηγές: «Ευλογημένο Ποδόσφαιρο» (blessedfootball.blogspot.com), «Τρελοποδοσφαιρο» (insanesoccer.wordpress)