Μια συζήτηση με τη φεμινιστική οργάνωση «Απεργία των γυναικών της Πολωνίας»*
Είχαμε κλείσει διαδικτυακό ραντεβού για το απόγευμα της Τετάρτης με την επικεφαλής της οργάνωσης «Απεργία των γυναικών της Πολωνίας» Μάρτα Λεμπαρτ, προκειμένου να μιλήσουμε για το κίνημα υπέρ των εκτρώσεων. Την ίδια ώρα γινόταν περικύκλωση του πολωνικού κοινοβουλίου, οπότε η Μάρτα έφυγε εσπευσμένα να στηρίξει την κινητοποίηση. Στη θέση της ήρθε η Κλεμεντίνα Σουκανάου, συνιδρύτρια της οργάνωσης, συγγραφέας και ερευνήτρια της ιστορίας του φεμινιστικού κινήματος, η οποία πρόλαβε να μας πει πως «την περασμένη εβδομάδα το Συνταγματικό Δικαστήριο, του οποίου η νομιμότητα αμφισβητείται, περιόρισε ακόμα περισσότερο το νόμο για τις εκτρώσεις. Ο κόσμος, παρότι ζούμε σε καιρούς πανδημίας, ξεχύθηκε στους δρόμους για να εκφράσει την οργή του και πλέον η διαμαρτυρία παίρνει περισσότερο επαναστατική παρά κινηματική μορφή…» Ξαφνικά σηκώθηκε όρθια και είπε «Γαμώτο. Αυτή τη στιγμή το κοινοβούλιο έχει περικυκλωθεί από το λαό. Πρέπει να βρεθώ μαζί του. Αν θες μπορείς να συνεχίσεις την κουβέντα με άλλο μέλος της οργάνωσης», ζήτησε συγγνώμη και έφυγε τρέχοντας.
Ενάντια σε κυβέρνηση, δικαιοσύνη και εκκλησία
Στη θέση της ήρθε η Βερόνικα Πασέβσκα, πιάνοντας το νήμα από εκεί που το άφησε η Κλεμεντίνα: «Το κίνημα έπαψε να έχει χαρακτήρα υπεράσπισης των αναπαραγωγικών μας δικαιωμάτων και διευρύνθηκε, στρεφόμενο εναντίον του κυβερνώντος κόμματος Νόμος και Δικαιοσύνη, του Συνταγματικού Δικαστηρίου, το οποίο και δεν αναγνωρίζουμε, καθώς η σύνθεσή του είναι διορισμένη και όχι εκλεγμένη, όπως προβλέπεται από το νόμο, και της Εκκλησίας. Η αίσθησή μας, λοιπόν, είναι πως πρόκειται για ένα επαναστατικό, ανατρεπτικό, αντικυβερνητικό κίνημα πια. Όλο και περισσότερες κοινωνικές ομάδες μας συναντούν στους δρόμους: αγρότες, κτηνοτρόφοι, ταξιτζήδες, εκπαιδευτικοί. Το μότο των διαδηλώσεων πια είναι «Wypierdalaj» (βιπιερντάλακ, που σημαίνει «άντε γαμήσου»). Το ακούς παντού, το βλέπεις κρεμασμένο σε πανό και αφίσες, το συναντάς γραμμένο σε τοίχους.»
Έχοντας κατά νου να μας περιγράψει πώς και γιατί το κίνημα υπέρ των εκτρώσεων γιγαντώθηκε, την κρατώ καθηλωμένη στην οθόνη, ενώ είναι πασιφανές ότι ήθελε να βρίσκεται αλλού. Όπως διάβασα σε ρεπορτάζ, η «Απεργία των γυναικών της Πολωνίας» απορρίπτει το αίτημα κομμάτων της αντιπολίτευσης για διεξαγωγή δημοψηφίσματος για το δικαίωμα στην έκτρωση. Τη ρωτώ το λόγο. Η ίδια τονίζει «είναι αδιανόητο τα ανθρώπινα δικαιώματα να μπαίνουν σε μορφή ερωτήματος σε δημοψήφισμα. Πέραν τούτου, ο Νόμος και Δικαιοσύνη έχουν τον απόλυτο έλεγχο των μίντια, τα οποία εκπέμπουν ανερυθρίαστα την προπαγάνδα του κυβερνώντος κόμματος. Ένας αγώνας μέσω δημοψηφίσματος θα ήταν, επομένως, άνισος, αφού δεν θα ακουγόταν ποτέ η φωνή μας και θα ήταν μια λαμπρή ευκαιρία για προπαγάνδα ενάντια στις εκτρώσεις, η οποία μοιάζει απαραίτητη πια αφού σύμφωνα με δημοσκοπήσεις το 70% των Πολωνών συμφωνεί με την απελευθέρωση των εκτρώσεων».
Οι γυναίκες έχουμε οργανωθεί εδώ και χρόνια
Καθώς εξελίσσεται η συζήτησή μας, καταλήγει στην Εκκλησία, η οποία φαίνεται να έχει χάσει την αίγλη της και την καθολική στήριξη, καθώς η πλειονότητα των διαδηλώσεων γίνεται μπροστά από ναούς: «η Καθολική Εκκλησία έχει προβεί σε αδιανόητες και εξοργιστικές δηλώσεις. Επικροτεί την ανακοίνωση –αρνούμαι να το πω απόφαση- του Συνταγματικού Δικαστηρίου και διεκδικεί ακόμα μεγαλύτερο περιορισμό. Αυτή είναι η θέση της για τη θέση της γυναίκας σε αυτή τη χώρα. Συνεχίζει τον κατήφορο από πέρυσι που αποκαλύφθηκαν σκάνδαλα παιδεραστίας στους κόλπους της Εκκλησίας. Θα μείνει και ο μόνος υποστηρικτικής της κυβέρνησης». Μέλη του κυβερνώντος κόμματος, ύστερα και από κάλεσμα του προέδρου τους, βγήκαν στους δρόμους να συγκρουστούν με τις γυναίκες και να υπερασπιστούν τις εκκλησίες. «Είναι τρομακτικό και επικίνδυνο το ότι ο πρωθυπουργός κάλεσε τον κόσμο να βγει στους δρόμους να χτυπήσει τους διαδηλωτές», λέει η Βερόνικα Πασέβσκα, προσθέτοντας πως «οι γυναίκες στην Πολωνία δεν είναι μόνες, ούτε λίγες. Έχουμε οργανωθεί εδώ και χρόνια. Ένα παράδειγμα είναι η οργάνωση Εκτρώσεις χωρίς σύνορα, που λειτουργεί προκειμένου να στηρίζει γυναίκες που θέλουν να τερματίσουν μια εγκυμοσύνη. Σήμερα βλέπεις το μυστικό αυτό αριθμό γραμμένο με σπρέι στις εκκλησίες και την οικονομική στήριξη τέτοιων οργανώσεων να γιγαντώνεται. Ο κόσμος λοιπόν δηλώνει με κάθε τρόπο δημόσια τη στήριξή του, κάτι που δεν ήταν αυτονόητο μέχρι πριν λίγο καιρό. Και για αυτό είμαστε αισιόδοξες».
Προτού καν κλείσει το πρόγραμμα για τη διαδικτυακή μας συνομιλία, η Βερόνικα είχε σηκωθεί από την καρέκλα της και είχε φύγει. Πήγε και αυτή να ενώσει τη φωνή της με τις υπόλοιπες. Πρόκειται πράγματι για ένα κίνημα που θα μας ταράξει, συθέμελα.
* Η «Απεργία των γυναικών της Πολωνίας» αποτελεί ένα κίνημα βάσης που αναδείχθηκε το 2016, όταν η κυβέρνηση επιχείρησε ανεπιτυχώς να καταργήσει το δικαίωμα των γυναικών στην έκτρωση. Η οργάνωση πήρε το δεύτερο βραβείο της Κοινωνίας των Πολιτών τον περασμένο Ιανουάριο από την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή του ευρωκοινοβουλίου.