«Nikos Skalkottas, World premiere recordings 1949-2019»
Melism Records
Twelve Greek dances / Suite (1929) / Songs / Dances / The return of Odysseus.
A. Cathariou, T. Economou, N. Pissareva Zymbalist, N. Samaltanos, C. Sirodeau
Σε εποχές και συγκυρίες που εξωθούν στην απαξίωση των ανθρώπων της τέχνης η παρούσα δισκογραφική παραγωγή επαναφέρει τη βεβαιότητα πως τίποτα δεν μπορεί να αποδυναμώσει τις αξιακές αρετές της δημιουργίας. Στο παρόν, μεγάλης αρχειακής αξίας, ηχογράφημα έχουμε μια προσεγμένη συλλογή από πρώτες παγκόσμιες ηχογραφήσεις έργων Σκαλκώτα. Κυκλοφόρησε το 2019, έτος αφιερωμένο στον Νίκο Σκαλκώτα (1904-1949), από τη γαλλική δισκογραφική εταιρεία Melism που είχε την πρωτοβουλία να συγκεντρώσει ένα σπάνιο και ανέκδοτο αρχειακό υλικό με έργα του Σκαλκώτα, αλλά και τους σπουδαίους έλληνες και ξένους ερμηνευτές σκοπεύοντας στην κυκλοφορία μιας σειράς από πρώτες παγκόσμιες δισκογραφήσεις.
Θα ξεκινήσω από το κείμενο στο οπισθόφυλλο της έκδοσης που αναφέρει τα λόγια του μουσικολόγου Hans Keller, ο οποίος παρουσιάζει τον Σκαλκώτα ως το 4ο «S» στη σύγχρονη μουσική μετά από τα τρία αντίστοιχα των Schoenberg, Stravinsky και Shostakovitch. Δυστυχώς, ο Νίκος Σκαλκώτας που σήμερα αναγνωρίζεται ως μείζον εκπρόσωπος του ευρωπαϊκού πολιτισμού, όσο ζούσε δεν είχε τη χαρά να ακούσει τα έργα του να παίζονται.
Πρώτο έργο της συλλογής η Σουίτα του 1929, στην εκδοχή για βιολί και πιάνο, από μια πρόσφατη ηχογράφηση των Nina Pissareva Zymbalist και Νικολάου Σαμαλτάνου που πραγματοποιήθηκε στο ναό Saint Marcel στο Παρίσι το 2019. Ερμηνείες με ξεχωριστή διαύγεια και απόλυτη γνώση της Σκαλκωτικής γραφής.
Στη συνέχεια η μεσόφωνος Αγγελική Καθαρίου και ο Νικόλαος Σαμαλτάνος στο πιάνο. Ερμηνεύουν τρία τραγούδια, δύο σε στίχους του αρχιμουσικού Δ. Χωραφά: «Στην Αμμουδιά» και «Η Μουσική» και ένα του Ι. Στεφάνου «Κάποτε». Με εκφραστικότητα και έλεγχο της τεχνικής της, η Καθαρίου αναδεικνύει την ομορφιά αυτών των τραγουδιών.
Το πιο ενδιαφέρον ακρόαμα της συλλογής είναι η ορχηστρική εισαγωγή «Η Επιστροφή του Οδυσσέα», σε αυθεντική μεταγραφή για δύο πιάνα, 1944/45, 1949, από τον ίδιο τον συνθέτη λίγο πριν το θάνατο του, μετά από παράκληση του προσωπικού φίλου του, πιανίστα Alex Thurneissen. Έργο υψηλών τεχνικών και ερμηνευτικών απαιτήσεων. Η ηχογράφηση έγινε στη Μεγάλη Αίθουσα του Ωδείου της Μόσχας, το Δεκέμβριο του 1994, και εδώ το ακούμε σε νέα ψηφιακή επεξεργασία του 2018. Από τους εξαιρετικούς Νικόλαο Σαμαλτάνο και Christophe Sirodeau.
Ακολουθεί μια επιλογή δώδεκα από τους 36 περίφημους Ελληνικούς Χορούς για ορχήστρα (1931-1949) σε ηχογράφηση της Little Symphony Orchestra of San Fransisco με αρχιμουσικό τον Gregory Miller (ελληνικής καταγωγής μαέστρος Γρηγόριος Μανούσσος), που πραγματοποιήθηκε το 1957. Πρόκειται για την πρώτη παγκόσμια δημοσίευση με στερεοφωνική επεξεργασία του ήχου μιας ιστορικής ηχογράφησης. Tέλος ακούμε τις, πιθανότατα πρώτες, ηχογραφήσεις έργων Σκαλκώτα παγκοσμίως που ανακαλύφθηκαν πρόσφατα, δύο από τους χορούς (Σιφνέικος και Ηπειρώτικος), στην εκδοχή τους για πιάνο, η οποία έγινε στο Παρίσι, στα στούντιο της Γαλλικής Ραδιοφωνίας το 1949 από την Τότα (Θεοδότα) Οικονόμου. Η διακεκριμένη Ελληνίδα σολίστ του πιάνου, με διεθνή καριέρα, είχε σπουδάσει με τον Heggei, μαθητή του Liszt, και γνώριζε προσωπικά τον Σκαλκώτα, ο οποίος μάλιστα της είχε δώσει τη συγκεκριμένη παρτιτούρα.
Το συνοδευτικό ένθετο εκτός από το δίγλωσσο κείμενο (αγγλικά, γαλλικά) που μας ξεναγεί με ιδιαίτερα ανάγλυφο τρόπο στο ιστορικό της σύνθεσης, έρευνας και ηχογράφησης των έργων, περιλαμβάνει σπάνιο φωτογραφικό υλικό.
Ένας δίσκος συλλεκτικός, πραγματική συμβολή στο έργο του Σκαλκώτα και ένα πολύτιμο απόκτημα για τη δισκοθήκη μας.
Καλή σας ακρόαση.
«Intersection 1955»
Melism Records
Mikis Theodorakis Erofili, Passacailles pour deux pianos. Les Éluard
Jani Christou Six T. S. Eliot Songs. Prelude and Fugue
Nikolaos Samaltanos, Angelica Cathariou, Christophe Sirodeau
Με αυτό το δίσκο που περιέχει κυρίως πρώτες ηχογραφήσεις, ο ακροατής έχει τη χαρά να γνωρίσει και να απολαύσει έργα των Γιάννη Χρήστου και Μίκη Θεοδωράκη, δύο από τους σημαντικότερους Έλληνες συνθέτες. Μια αντιπαράθεση, η διασταύρωση της συνθετικής δημιουργίας τους που χρονικά τοποθετείται το 1955, στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα.
Το 1955, ο Μίκης Θεοδωράκης, ως μαθητής στο Ωδείο του Παρισιού υπό τον Eugene Bigot και τον Olivier Messiaen, εμπνέεται από την τραγωδία «Ερωφίλη» του Γεωργίου Χορτάτζη και συνθέτει τη μουσική για το μπαλέτο Erofili, που μετονομάστηκε αργότερα Passacailles pour deux pianos. Στο έργο η συνομιλία των δύο πιάνων είναι πλούσια σε αντιθέσεις και ηχοχρώματα, με ρυθμούς και μνήμες της παράδοσης. Το έργο προαναγγέλλει τον μελλοντικό Θεοδωράκη του «Αξιον εστί», του «Κάντο Χενεράλ» αλλά και των σπουδαίων συμφωνικών του έργων. Την ομορφιά στα ποιήματα του Paul Eluard μας αποκαλύπτει η μεσόφωνος Αγγελική Καθαρίου. Πρόκειται για δύο κύκλους που γράφτηκαν το 1958 και διακρίνονται ιδιαίτερα για την αρμονική γραφή τους.
Το 1955 ο Γιάννης Χρήστου γράφει τα Six TS Eliot, είναι στο αποκορύφωμα της περιόδου ακουστικών συνθέσεων του, πολύ πριν γυρίσει στον κόσμο της ηλεκτροακουστικής μουσικής ή των κατασκευών που συνδύαζε τρεις καλλιτεχνικές αρχές, μουσική, χορό και θέατρο. Η μουσική του Χρήστου αντικατοπτρίζει τέλεια την ατμόσφαιρα της ποίησης του Eliot και αποκαλύπτει το τεράστιο ταλέντο του συνθέτη. Η χρήση της φωνής είναι πολύ διαφορετική από τη μία μελωδία στην άλλη. Εδώ, η Αγγελική Καθαρίου επιβεβαιώνει τη φήμη της ως την πλέον κατάλληλη ερμηνεύτρια για το απαιτητικό σύγχρονο ρεπερτόριο. Οι σπουδαίοι πιανίστες Νικόλαος Σαμαλτάνος και Christophe Sirodeau, διεθνώς αναγνωρισμένοι, ολοκληρώνουν αυτό το άλμπουμ με το Prelude and Fugue του Γιάννη Χρήστου. Αυτή η πρώιμη δουλειά συντάχθηκε το 1944 στην Αίγυπτο, σε μια εποχή που ο Χρήστου σπούδαζε πιάνο με τη διάσημη αυστροελληνική πιανίστα Gina Bachauer, πολύ πριν από τις σπουδές του στη φιλοσοφία.
Στο επιμελημένο ένθετο έχουμε πληροφορίες και σπάνιο φωτογραφικό υλικό.
Καλή σας ακρόαση.