Αγαπητές συναγωνίστριες, συντρόφισσες, αγαπητοί συναγωνιστές, σύντροφοι.
Βρισκόμαστε εδώ στο ΕΑΤ - ΕΣΑ, ως το πιο αντιπροσωπευτικό τοπόσημο της βαρβαρότητας της δικτατορίας, που επιβλήθηκε τον Απρίλη του 1967, για να αποδώσουμε τιμές στην εξέγερση του Πολυτεχνείου των νέων, που τον Νοέμβρη του 1973 με απαράμιλλο θάρρος, ενότητα και μαχητικότητα, κάτω από το ιστορικό σύνθημα «ψωμί - παιδεία - ελευθερία» απαίτησαν αποκατάσταση της Δημοκρατίας, απελευθέρωση της χώρας από ιμπεριαλιστικές εξαρτήσεις και κοινωνική δικαιοσύνη.
Πολλά σημεία της επικράτειας θα μπορούσαν να επιλεγούν για να καταθέσουμε το στεφάνι μας, λίγα λουλούδια. Όπως και θα πράξουν σήμερα σύντροφοί μας, όπου υπήρξαν τόποι βασανισμού ή κράτησης αγωνιστών της αντιδικτατορικής αντίστασης, απλών πολιτών για τους οποίους η Ασφάλεια είχε «σοβαρές αμφιβολίες ότι δεν συνεμορφώθησαν με τις υποδείξεις» για να βασανιστούν, απειληθούν και να τρομοκρατηθούν. Σε όλους αυτούς, ιδιαίτερα τους ανώνυμους πολίτες οφείλουμε σήμερα να αποδώσουμε την τιμή του δημοκρατικού, αντιδικτατορικού πολίτη.
Δεν ξεχνάμε, ασφαλώς, τις ηρωικές μορφές της αντιχουντικής αντίστασης που μερικοί μάλιστα μαρτύρησαν εδώ όπως ο Αλέκος Παναγούλης, η Αμαλία Φλέμιγκ, ο Σπύρος Μουστακλής, τον Δημήτρη, φοιτητή της φυσικομαθηματικής με τις 104 μέρες απομόνωση σ’ αυτό εδώ το χώρο, εκείνους που έδωσαν τη ζωή τους ακόμη, όπως ο βουλευτής της ΕΔΑ Γιώργης Τσαρουχάς, ο κρατούμενος στον Ιππόδρομο Παναγιώτης Ελής. Διανοούμενοι που μας εμψύχωσαν όπως ο Γιάννης Ρίτσος και ο Διονύσης Καράγιωργας.
Όμως είναι αυτοί οι απλοί πολίτες που διαμόρφωναν το κλίμα της μη συμφιλίωσης με τη χούντα, διέσωσαν το δημοκρατικό φρόνημα που έδινε το έδαφος και το θάρρος να υπάρξει και η οργανωμένη αντίσταση κατά της δικτατορίας. Μέσα σ’ αυτό το κλίμα, η πολύχρωμη παράνομη αντίσταση, συσσώρευσε τις δυνάμεις που τροφοδότησαν στη συνέχεια το φοιτητικό κίνημα και πυροδότησαν τις συνεχείς εξεγέρσεις και καταλήψεις, στη Νομική, στο Πολυτεχνείο παντού σ’ όλες τις πανεπιστημιακές σχολές της χώρας.
Γιατί όμως σήμερα βρισκόμαστε εδώ και όχι στο Πολυτεχνείο να πορευθούμε μετά, όπως κάθε χρόνο, προς την αμερικανική πρεσβεία; Δεν μας διαφεύγει ούτε στιγμή ότι βρισκόμαστε κάτω από ειδικές συνθήκες. Μας το υπενθυμίζει το γεγονός ότι η λέξη «υγεία» προστέθηκε σήμερα δίπλα στο «ψωμί - παιδεία - ελευθερία». Γιατί είναι το πρώτο καθήκον και της Αριστεράς να προστατεύουμε την ανθρώπινη ύπαρξη, τη ζωή. Και προχωρώντας ένα ακόμη βήμα να ψάξουμε και να βρούμε τις αιτίες, την πηγή της πανδημίας που είναι η ανάρμοστη, η βλαπτική σχέση ανθρώπου και φύσης. Και εδώ χρειάζεται εξέγερση των νέων, όπως τότε στο Πολυτεχνείο και είναι ελπιδοφόρο που σιγά - σιγά αυτό γίνεται διεθνώς. Όλες οι οργανώσεις της Αριστεράς δήλωσαν, ακριβώς, ότι θα βρουν τον τρόπο και δεσμεύτηκαν να τιμήσουν το Πολυτεχνείο χωρίς να παραβούν τα πρωτόκολλα προφύλαξης που οφείλουμε όλοι να τηρούμε.
Η κυβέρνηση της ΝΔ, ωστόσο, έκανε ότι δεν άκουσε τίποτε. Έτοιμη από καιρό, με αφάνταστη ελαφρότητα και ιδεολογική εμπάθεια, διάλεξε τη στιγμή να «τροποποιήσει» τους λογαριασμούς της με την ιστορία, όπως όμως την διαβάζει τώρα. Θέλει να την εντάξει στο αυταρχικό της σχέδιο, στη νεοφιλελεύθερη θεσμική ανατροπή που νομίζει ότι βρήκε την ευκαιρία να επιβάλει. Νομίζει ότι είναι η κατάλληλη στιγμή, καθώς η κοινωνία είναι παγιδευμένη στο θανατηφόρο εναγκαλισμό του κορονοϊού, να δώσει το πλήγμα, που ήθελε η ακροδεξιά και μέρος της συντηρητικής παράταξης, στο ιστορικό παράδειγμα του Πολυτεχνείου. Σ’ αυτούς κοιτάζει η αυταρχική πράξη της. Γιατί η εξέγερση των νέων τότε είναι ενεργό παράδειγμα και σήμερα και το φοβάται.
Εμείς, ως Αριστερά, έχουμε την απαραίτητη ιστορική εμπειρία, αρνητική και θετική, να μην απλοποιούμε καταστάσεις. Δεν θα ξεχάσουμε ότι όλα τα κόμματα τότε αντιτάχθηκαν στην επιβολή της δικτατορίας. Και όλα έδωσαν αγωνιστές και θύματα στον αγώνα. Είναι η θετική ιστορική παρακαταθήκη μας αυτό με την οποία οδηγηθήκαμε, ύστερα από αγώνες στην πτώση της χούντας, στη μεταπολίτευση, στις κατακτήσεις της, στην ήττα του αντικομουνισμού, στο ότι δεν μπόρεσε για δεκαετίες να σταθεροποιηθεί ακροδεξιό ή φασιστικό κόμμα.
Αλλά είμαστε υποχρεωμένοι να καταγγείλουμε στο λαό ότι οι σημερινές αντιδημοκρατικές, αντισυνταγματικές αποφάσεις της κυβέρνησης που απαγορεύουν τις εκδηλώσεις για το Πολυτεχνείο δεν είναι απλώς απαράδεκτες. Προκαλούν συνειρμούς ότι προσφεύγουν σε μεθόδους, που θυμίζουν αυτές που εναντίον τους αγωνίστηκαν οι νέοι, τότε. Εντελώς μυωπικά επέλεξαν τη σύγκρουση για να κερδίσουν μερικές μέρες απομάκρυνσης από την ατζέντα της υγειονομικής κρίσης και των σοβαρών ευθυνών της κυβέρνησης. Πρόκειται για ανιστόρητη πράξη.
Είναι ειρωνεία να επιχειρεί αναδίπλωση η κυβέρνηση με προτάσεις όπως αυτή του πρωθυπουργού που δεν τιμούν αλλά υποτιμούν την επέτειο. Κάνει μεγάλο λάθος αν νομίζει ότι απλώς επιλέγουμε τα δικαιώματά μας: τα ιεραρχούμε με ελεύθερη συνείδηση και βάζουμε, εμείς, πρώτο το δικαίωμα στη ζωή.
Εμείς τιμούμε, πράγματι, το πνεύμα της εξέγερσης του Πολυτεχνείου.
Ο Παύλος Κλαυδιανός ήταν μέλος της αντιδικτατορικής φοιτητικής οργάνωσης «Ρήγας Φεραίος». Το κείμενο αποτέλεσε την ομιλία του στο ΕΑΤ-ΕΣΑ κατά την απόδοση τιμής στη μνήμη των εξεγερμένων του Πολυτεχνείου.