Η νέα γενιά, σημείο αναφοράς τις ημέρες αυτές, κατάφερε να ανατρέψει τη γενικότερη φθίνουσα πορεία παραδοσιακών καλλιεργειών στην Κρήτη και τα Χανιά. Μια νέα γενιά οινοποιών ανέλαβε την καλλιέργεια αμπελιού και την ταξιδεύει στα πέρατα του κόσμου, προκρίνοντας δύο σημεία: τη συλλογική οργάνωση και την κάθετη καλλιέργεια, από το αμπέλι στο… ποτήρι. Οικογενειακές επιχειρήσεις με μικρά οινοποιεία ανθούν σε όλο το νομό και δίνουν καλά κρασιά. «Το χανιώτικο κρασί ανοίγεται πλέον σε όλες τις μεγάλες αγορές και της Ευρώπης αλλά και της Αμερικής και της Κίνας. Δεν υπάρχει σε μεγάλες ποσότητες και σε υπεραγορές, αλλά σε μικρές κάβες που απευθύνονται σε αυτούς που ψάχνουν κάτι διαφορετικό και ποιοτικό», λέει στην «Εποχή» ο οινοποιός και μέλος του Δικτύου Οινοποιών Κρήτης, Αντώνης Ντουράκης, από το ομώνυμο οικογενειακό οινοποιείο.
Η φυτική παραγωγή στα Χανιά, και όχι μόνο, αντιμετωπίζει χρόνια προβλήματα που έχουν οδηγήσει σε αδιέξοδο τις παραδοσιακές καλλιέργειες του νομού. Ωστόσο, το αμπέλι που έχει μεγάλη παράδοση στο νομό, αντιστέκεται σε αυτήν την εξέλιξη.
Είναι γεγονός ότι η αμπελοκαλλιέργεια δεν έχει επηρεαστεί με την ίδια ένταση. Μάλιστα, υπάρχουν και καλλιεργητές που μπαίνουν τώρα στο χώρο. Φαίνεται ότι τη μεγάλη διαφορά κάνει η δημιουργία κάθετης παραγωγής, που δεν τελειώνει με την καλλιέργεια του αμπελιού, αλλά προχωρά στην αξιοποίηση των σταφυλιών στην παραγωγή κρασιού και την πώληση του τελικού προϊόντος.
Για τις δενδροκαλλιέργειες του νομού σημαντικό έλλειμμα αποτέλεσε ο μαρασμός των ερευνητικών κέντρων. Στην αμπελοκαλλιέργεια, αντίθετα, φαίνεται να έχει ξεπεραστεί αυτό το εμπόδιο.
Το αντικειμενικό αυτό έλλειμμα είχε σημαντικό αντίκτυπο σε όλες τις καλλιέργειες, του αμπελιού συμπεριλαμβανομένου. Η επαφή των καλλιεργητών με την έρευνα είναι ελάχιστη και απαιτεί πολλή προσπάθεια για να ανασύρουμε πληροφορίες από το διεθνή ερευνητικό χώρο, οι οποίες βέβαια δεν είναι εφαρμόσιμες απόλυτα στο συγκεκριμένο τόπο με τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά για τις συγκεκριμένες ποικιλίες. Ο καλλιεργητής επαφίεται στο τι θα ακούσει στο καφενείο και στο τι θα του πει ο γεωπόνος, που και αυτός ξέρει πολλά αλλά διαθέτει πιο γενικές γνώσεις. Για παράδειγμα είναι δύσκολα κατανοητή η συσχέτιση του σταφυλιού με την παραγωγή του κρασιού, διότι δεν είναι πάντα σημαντικό πώς θα παράγουμε πολλά και ωραία στο μάτι σταφύλια, αλλά το σωστό αποτέλεσμα μέσα στο ποτήρι.
Ο Αντώνης Ντουράκης με την οικογένειά του [φωτό: olivemagazine.gr].
Φαίνεται στην περίπτωση του οινοποιήσιμου σταφυλιού να έπαιξε καθοριστικό ρόλο το γεγονός ότι η επόμενη γενιά ανέλαβε τις τοπικές επιχειρήσεις οινοποιίας, με εφόδιο σπουδές που εισήγαγαν ερευνητικά δεδομένα και νέες ιδέες και μεθόδους.
Σίγουρα έπαιξε σημαντικό ρόλο η νεότερη γενιά. Το καθοριστικό είναι ότι οι οινοποιοί σε επίπεδο Κρήτης έχουμε καταφέρει τη συνένωση και συμπόρευση, πράγμα το οποίο έχει βοηθήσει σημαντικά και στην καλλιέργεια του αμπελιού αλλά και στην πώληση του κρασιού. Συνειδητοποιήσαμε ότι χρειάζεται η ιδιωτική πρωτοβουλία και η συλλογική δράση, να μην περιμένουμε μόνο από το κράτος να μας στηρίξει. Αυτός είναι ο τρόπος άλλωστε να κινηθεί και ο κρατικός μηχανισμός.
Ποιοι ήταν οι καινούργιοι άξονες ή τα καινούργια στοιχεία που εισάγατε εσείς, η νεότερη γενιά στην οινοποιία;
Αν και το κάθε οινοποιείο επιλέγει να δώσει έμφαση σε διαφορετικά στοιχεία, σίγουρα η τεχνολογία και η πιο στοχευμένη καλλιέργεια, ώστε να αποδώσει το αμπέλι στην οινοποίηση, είναι βασικά. Η καλλιέργεια πλέον γίνεται με γνώμονα το κρασί και τις ιδιαιτερότητες του κάθε τόπου, το μικροκλίμα του. Επίσης η πιο προσεκτική ματιά στις λεπτομέρειες είναι που κάνει τη διαφορά.
Τι ποικιλίες καλλιεργούνταν στο νομό παλιότερα και ποιες καλλιεργείτε τώρα για την οινοποιία;
Αυτό είναι μια παράμετρος που καθορίζεται από την αγορά στην οποία η κάθε εποχή μπορεί να απευθυνθεί. Τη δεκαετία του 1980 και του ’90 μπήκαν στην Κρήτη, και στα Χανιά συγκεκριμένα, ορισμένες γαλλικές ποικιλίες, όπως το καρινιάν, καμπερνέ σοβινιόν, το σιρά, το μερλό, με σκοπό τη βελτίωση των παραγόμενων κρασιών. Τότε σχεδόν αποκλειστικά καλλιεργούνταν αμπέλια της ποικιλίας ρωμέικο. Σε βάθος χρόνου, αποδείχτηκε ότι ο τόπος, το κλίμα δεν τις σηκώνει αυτές τις ποικιλίες. Πλέον η τάση είναι επιστροφή στις παλιές τοπικές ποικιλίες, όπως τη βιλάνα, το βιδιανό, το κοτσιφάλι, το ρωμέικο, διότι αποτελούν ιδιαιτερότητα του τόπου σε σχέση με ποικιλίες που μπορεί ο καθένας να βρει οπουδήποτε.
Ωστόσο, δοκιμάζοντας παλιότερες ποικιλίες με νέους τρόπους οινοποίησης μοιάζει σαν να τις ανακαλύπτεις εκ νέου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το ρωμέικο.
Έτσι ακριβώς είναι. Ο τρόπος οινοποίησης είναι καθοριστικός και εκεί η τεχνολογία βοηθάει πάρα πολύ. Πλέον δεν ακολουθούμε μια κουτουράδα ή μια συνταγή από τον παππού, υπάρχει γνώση πίσω από την οινοποίηση.
Για περισσότερες πληροφορίες για τα οινοποιεία της Κρήτης μπορείτε να περιηγηθείτε στην ιστοσελίδα www.winesofcrete.gr, αλλά και στα ίδια τα οινοποιεία, που παραμένουν ανοιχτά για επισκέψεις το καλοκαίρι και κατόπιν τηλεφωνικής συνεννόησης το χειμώνα. Στην ιστοσελίδα μπορείτε, επίσης, να βρείτε πληροφορίες για τα ετήσια φεστιβάλ κρητικού κρασιού που διοργανώνονται στα Χανιά, αλλά και στην Αθήνα.